پورجوادی:  نماد «پروانه و شمع » از اندیشه حلاج شکل گرفت

نویسنده کتاب «سیر تحولات یک تمثیل عرفانی در ادبیات ایران» گفت: طواف پروانه به دور آتش شمع از دیدگاه حلاج یک معراج معنوی است که آنرا با معراج پیامبر اکرم (ص) منطبق می داند.

نصرالله پورجوادی، پژوهشگر حوزه فلسفه، عرفان و استاد دانشگاه در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی ایسکانیوز درباره کتاب «پروانه و آتش» از حلاج تا حافظ «سیر تحولات یک تمثیل عرفانی در ادبیات ایران»، اظهار کرد: این کتاب سیر تحولات معنایی در شعر فارسی است که به بررسی یکی از نمادهای شعر فارسی (شمع و پروانه) می پردازد. این کتاب شرح و بررسی بر برداشت های حلاج تا دوران حافظ است.

وی با بیان اینکه حلاج اولین کسی است که به معنای عرفانی پروانه و رابطه آن با آتش شمع می پردازد، اظهار کرد: طواف پروانه به دور آتش شمع از دیدگاه حلاج یک معراج معنوی است که آنرا با معراج پیامبر اکرم (ص) منطبق می داند و چرخش پروانه به دور آتش شمع را نزدیک شدن به آتش عشق الهی قلمداد می کند.

نویسنده «عهد الست» ادامه داد: خلاصه نظر حلاج ، سرانجام سوختن پروانه در آتش فنای عشق و نیست شدن برای رسیدن به معرفت و وصال با معشوق الهی است و در ادبیات فارسی این اندیشه بخصوص توسط نوحلاجیانی مانند احمد غزالی و فریدالدین عطار پرورش می یابد و شاعران پس از حلاج به شرح و بسط رابطه میان عاشق و معشوق از نظر عرفانی در حرکت پروانه به دور شمع می پردازند.

پورجوادی در تشرح اندیشه حلاج اظهار کرد: پروانه گاهی از دور گرمی آتش عشق ِمعشوق را حس می کند، گویی که معشوق به نوعی از او پذیرایی می کند تا وقتی که پروانه به آتش نزدیک می شود، شعله الهی را ببیند و آخرین مرحله این دیدار وقتی است که جسم پروانه به آتش کشیده و می سوزد.

وی افزود: حلاج سوختن پروانه در آتش را رسیدن عاشق به توحید الهی توصیف می کند و این مرحله به معنای نابودی معشوق است که پروانه با آتش شمع یکی می شود.

نویسنده (مجموعه ‌مقالات) نسیم اُنس اظهار کرد: نماد شمع و پروانه حلاج تا دوره حافظ در این مجلد ، ردیابی و تدوین شده است زیرا حافظ نیز تحت تاثیر جریان فنای عاشق در آتش عشق الهی قرار گرفته است البته پس از او نیز برداشت هایی از این باور در میان شاعران دیگر وجود داشته که علاوه بر تکراری بودن مضامین از رنگ و بوی والایی برخوردار نیستند.

مدیر بخش فلسفه مرکز دائره المعارف اسلامی با بیان اینکه نگاه عارفانه و عاشقانه پروانه و شمع، تنها در زبان فارسی پرورش یافته و در سایر فرهنگ ها به آن پرداخته نشده است، گفت: مضمون شعری سوختن پروانه در آتش از باورهای حلاج نشات گرفته است و به عنوان رابطه عاشقانه ای که دارای جنبه های عرفانی فنای فی الله است مورد توجه قرار گرفته و تنها در فرهنگ ما بازتاب دارد. زیرا طبق بررسی هایی که انجام داده ام این باور حتی در کلام الله مجید نیز وجود ندارد و تنها در فرهنگ بودائیان رابطه و پروانه و آتش با تکیه بر اخلاقیات بیان شده است.

این نویسنده و مصصحح درباره اثری که در آینده در دست تهیه دارد، گفت: به زودی مجموعه مقالاتم تحت عنوان «قوت دل و نوش جان» به زودی توسط نشر نو منتشر می شود و این مقالات به طور اخص به موضوع غذا از دو منظر جسمانی و روحانی می پردازد. همچنین مقالات دیگری در مورد حافظ ، شمس تبریزی و چند مقاله به همراه شرحی بر معنای عرفانی اشعار در دست تالیف دارم که به زودی منتشر خواهد شد.

نصرالله پورجوادی (زادهٔ ۲۷ تیر ۱۳۲۲، تهران) فلسفه‌دان، استاد دانشگاه و رئیس سابق مرکز نشر دانشگاهی است که به تازگی مدیریت بخش فلسفه مرکز دائره المعارف اسلامی منصوب شده است. از این نویسنده و منتقد تاکنون آثار زیادی در موضوع ادبیات فارسی منتشر شده است که می توان به تصحیح لغت موران، شهاب‌الدین سهروردی، (مجموعه‌مقالات) بادهٔ عشق، نسیم اُنس و... اشاره کرد.

502

کد خبر: 955502

وب گردی

وب گردی