* حدود یک هفته از دیدار تاریخی رئیس جمهور آمریکا و رهبر کره شمالی در سنگاپور می گذرد. دیداری که بسیاری آن را یکی از مهمترین رویدادهای هزاره سوم قلمداد می کنند ارزیابی شما از این دیدار چگونه بود؟

مذاکره ای که میان رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون و دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در سنگاپور انجام شد را می توان از سه بعد متفاوت مورد بررسی قرار داد.

بعد اول از منظر کشور کره شمالی و رهبران این کشور است.

بعد دوم از نگاه ایالات متحده و تصمیم سازان و تصمیم گیران این کشور است.

بعد سوم هم از نگاه بی طرفانه ای که مجامع بین المللی بر حسب تحلیل های فنی و سیاسی و تجربیات گذشته آن را ارائه می دهند.

اگر ما از این سه زاویه به نشست اخیر رهبران دو کشور در سنگاپور نگاه بندازیم، نمی شود از واژه برد- برد برای چنین مذاکره ای که دریایی از ابهام پشت آن نهفته است، به کار برد. در حال حاضر در نظام متفاوت شده ژئوپولتیکی بین المللی چیزی به نام بازی برد- برد نداریم؛ یعنی هیچ مصداقی برای این واژه در ساختار تحلیل های علمی نمی توان پیدا کرد؛ اما اگر از نگاه کره شمالی به این قضیه نگاه کنیم طبیعتا این کشور سه هدف اصلی را در این مذاکره دنبال می ­کرد: هدف اول این بود که به هر حال کشوری که توانسته است با تحمل سختی های فراوان به یک فناوری نظامی که از آن به عنوان فناوری نظامی غیرمتعارف یاد می شود، دسترسی پیدا کرده است، چگونه می تواند با برخورداری از این قدرت با رقبای خودش و در واقع کشورهای تهدید کننده اش و در راس آن آمریکا وارد مذاکره شود؟ آیا این توانمندی را خواهد داشت که بتواند چانه زنی را در بالاترین سطح ممکن انجام بدهد و خواسته های مدنظر خود را محقق سازد؟ بنابراین این مذاکره پیش از آن که برای کره شمالی مذاکره باشد یک تست همه جانبه برای امتحان ظرفیت­ های طرف مقابل این کشور بود تا ببیند آیا آمریکا برای چنین مذاکره ای قابل اعتماد است یا خیر؟ به باور من این مهمترین مساله ­ای بود که رهبران کره شمالی و در راس کیم جونگ اون در این مذاکرات مد نظر قرار داده بودند. آمریکایی ­ها اما از منظر متفاوت دیگری به این مساله نگاه می­ کردند. آمریکایی­ ها به هرحال بخشی از منافع دراز مدت خود را برای کل قرن 21 در منطقه شرق آسیا جستجو می­ کنند. شرق آسیایی که در حال حاضر به لحاظ اقتصادی یکی از قدرتمندترین حوزه ­های اقتصادی جهان است و بیش از 50 درصد بازرگارنی جهانی را شامل می ­شود و روند توسعه این منطقه بسیار سریع و شتاب آلود و آمار توسعه این منطقه نسبت به جهان در بالاترین سطح قرار دارد. جدی ترین رقیب آمریکا درهمین منطقه خودش را آرام آرام به نام چین تثبیت و تحمیل می­ کند. بنابراین ظهور کشورهایی کوچک هسته ای همچون کره شمالی پشتوانه امنیتی تمام عیار برای چین در برابر آمریکا و رقابت با این قدرت محسوب می شود. برای آمریکا اولویت کره شمالی نیست بلکه هدف اصلی آمریکا مهار قدرت نوظهور شرق آسیا و در راس آن چین است. مساله دومی که آمریکایی ­ها در این مذاکرات دنبال می ­کنند این است که موازنه ژئوپولتیکی رقابت در منطقه در شرق آسیا به واسطه هسته ­ای شدن کره شمالی به هم خورده است؛ بنابراین طبیعی بود که آنان با زبان تهدید و ارعاب سخن بگویند. هم اکنون نیز آنان اعلام کرده­ اند اگر کره شمالی خواسته های آمریکا را اجرا نسازد با رفتاری تهاجمی مواجه می ­شود اما همه این موارد نشان دهنده عقب­ نشینی سیاست­ های آمریکا در منطقه شرق آسیا به واسطه دستیابی کره شمالی به سلاح اتمی است. به باور من، این از نظر آمریکایی­ ها بسیار مهم است که ببینند آیا می توانند وضعیت خود را در شرق آسیا را تثبیت یا حفظ کنند یا خیر. چرا؟ زیرا تا قبل از آن که کره شمالی بمب اتمی خود را آزمایش کند، آمریکایی ها متضمن امنیت متحدان خود و در راس آن ژاپن و کره جنوبی در منطقه بودند اما با آزمایش سلاح های هسته ای کره شمالی به جای دفاع از متحدین خود در منطقه مجبورند از شهروندان خود دفاع کنند. این مساله نیز یک گام موثر بود که آمریکایی ها را وادار کرد در بالاترین سطح ممکن در یک منطقه بی طرف با رهبر کره شمالی دیدار کنند. به باور من تا اینجای کار همه چیز به دست کره شمالی بوده است. آنان می خواستند نشان دهند کاملا در یک سطح برابر با آمریکا دیدار می کنند و این را نیز تثبیت کرده و به تصویر کشاندند و همین مساله نیز خودش یک موفقیت دیگر در تثبیت امنیت اتمی کره شمالی خواهد بود.

* از دو منظر کره شمالی و ایالات متحده به این موضوع نگاه کردید اما ناظران بین المللی، کشورهای بی طرف و تحلیل گران سیاسی چگونه به این موضوع نگاه می کنند؟

از منظر بین المللی و با توجه به مذاکرات پیشین آمریکا با برخی از کشورهای همچون لیبی این مذاکرات به توافقی جامع منجر نخواهد شد و کره شمالی تسلیم این نوع بازی نمی گردد. در این مذاکرات ما به ابهامات بسیاری روبرو بودیم. این که آیا کره شمالی سلاح های اتمی خود را کنار خواهد گذاشت؟ آیا آمریکا امنیت و ثبات کره شمالی را تضمین خواهد کرد؟ و ... همه سوالات مختلفی بودند که مطرح شدند و در این مذاکرات هیچ گونه پاسخ جدی به آنان داده نشد.

* به دریایی از ابهام اشاره کردید، در این میان نیز توافقی میان دو رهبر صورت گرفت که فاقد هرگونه مکانیسم اجرایی و زمان بندی است آیا این مساله توافق دو جانبه کره شمالی- آمریکا را مبهم تر و شکننده تر نخواهد کرد؟

در واقع اصلا هیچ گونه توافقی در کار نبوده است. من این مذاکره را بیشتر شبیه یک نمایش سطح بالا با یک کارگردان کاملا حرفه ای می­ بینم. طبیعتا اگر توافقی درکار بود باید همچون برجام سندی در این باره منتشر می شد. از مذاکره دو رهبر هیچ گونه سند مکتوب و رسمی منتشر نشده است به همین دلیل نمی توان آن را توافق یا مذاکره قلمداد کرد. مساله دوم این که ابعاد گفتگوهای کوتاه مدت این دو رهبر را اگر از منظر دیپلماسی و سیاسی مورد بررسی قرار دهیم این را به ما خواهد گفت که هر کدام از این دو کشور حرف های خود را زدند و وعده هایی دادند اما چه کسی این وعده­ ها را اجرا خواهد کرد و در چه زمانی انجام خواهند شد و این که اولویت با کیست کاملا مبهم است. این مساله دلیل خاص خود را نیز دارد. آمریکایی ها براساس رئالیسم تهاجمی اعتقاد دارند به عنوان ابرقدرت باید طرف مقابل آنان پیشگام باشد بعد در واقع گام بعدی را آمریکایی ها بردارند. آمریکا نیز در این باره هیچ گاه صداقت نداشته است. آمریکایی ها به یک اصلی اعتقاد دارند و آن نیز طعمه گذاری برای رقبای کوچک است از این منظر آنان کره شمالی را یک رقیب کوچک اتمی قلمداد می کنند آمریکایی ها برای کره شمالی طعمه گذاری می کنند این جاست که باید ببینم طرف کره شمالی چگونه رفتار می کند. تجربه اثبات کرده است آنان بسیار هوشمندانه عمل خواهند کرد و به همین سادگی تسلیم نخواهند شد. اگر کره شمالی پیش از دریافت تضامین لازم، خلع سلاح شود با خطر سقوط ساختار سیاسی در داخل کشورش مواجه خواهد شد. اما آیا کره شمالی چنین کاری خواهد کرد؟ تجربه و واقعیت های شرق آسیا این مساله نشان داده است که کره شمالی چنین اقدامی را انجام نمی دهد و اگر چنین کاری کند باید تا دوره ای طولانی در زیر چتر امنیتی یک طرفه آمریکا و نظام دستوری این کشور قرار گیرد. بنابراین کره شمالی به آسانی خلع سلاح نخواهد شد و اگر خلع سلاحی هم در جریان باشد آنان دستاوردهای اتمی خود را کنار نخواهند گذاشت. آنان اثبات کرده اند امنیت هسته ای خود را قربانی تحریم و تهدید ها نخواهند کرد.

* یعنی کره شمالی در دادن امتیاز پیشگام نخواهد شد و برای امتیازگیری اولیه از آمریکا تلاش می کند؟

به باور من اگر به سیاست های پیشین کره شمالی و مدل مذاکره این کشور نگاه کنیم آنان براساس مدل مذاکره از روی اقتدار عمل می کنند و در این راستا برای گرفتن امتیاز و سپس اجرای برخی از خواسته های طرف مقابل عمل خواهند کرد. آنان هیچ گاه در امتیازدهی پیشگام نخواهند شد. کره شمالی ابتدا برای اخذ تضمین های لازم تلاش می کند سپس و در حالت ثانویه امتیاز خواهند داد.

* بازتاب های این مذاکره را برای شرق آسیا چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا این مذاکره باعث مهار قدرت نوظهوری همچون چین می شود یا این که نه؛ این مذاکرات ارتباطی با مهار چین را ندارد.

آمریکا توان مهار قدرتی همچون چین را از دست داده است. این مساله قطعی است. آمریکایی ها در حال حاضر از وضعیت "هژمونی" به "لیدرشیپ" یا "رهبری" سقوط کرده اند و این نشان دهنده کاهش قدرت آمریکا نیست بلکه نشانگر افزایش قدرت رقبایی همچون چین است. چینی ها تا 2030 این مساله را اثبات خواهند کرد. چینی ها برای اثبات این مساله به پشتوانه های ژئوپولتیکی ارزشمندی در شرق و غرب آسیا نیازمند هستند. چینی ها تنها با اتکا به شرق آسیا در مقابل آمریکا نخواهد توانست موفقیت چندانی کسب کنند بلکه به غرب آسیا و از جمله به کشوری همچون ایران نیاز خواهند داشت. کشوری همچون کره شمالی و ایران در دو ضلع شرق و غرب آسیا بیشترین نقش برای تنظیم ژئوپولتیکی قدرت های نوظهور و قدرت های کهن شده غرب ایفا خواهند کرد. آمریکایی ها حاضر نیستند این مناطق ژئوپولتیکی مهم را به نفع چینی ها از دست بدهند، بنابراین تمام تلاش خود را برای حضور و کنترل این واحدها به کار گرفته اند.