تا رسیدن  به  قیمت واقعی آب  راه زیادی داریم

مدیر فنی اکوسیستم های تالابی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: شاخص کمبود آب در تالاب گاوخونی و همچنین خشک شدن بخشی از زاینده رود که در اصفهان خود را نشان داده است به همه برای انجام درست مسئولیت هایشان تذکر می دهد اما متاسفانه در سیاست های توسعه به آن توجهی نشده است.

به گزارش ایسکانیوز باتلاق گاوخونی علاوه بر اینکه منابع زیستی غنی دارد پناهگاهی برای پرنده‌های مهاجر است که با این ویژگی‌ها یکی از جاذبه‌های گردشگری است.تالاب گاوخونی و حوضه پیرامون آن یکی از اولین مناطق سکونت بشری در حوضه داخلی ایران است این منطقه به صورت گنجینه‌ای، چشم اندازهای طبیعی و آثار تمدن مردم منطقه در جلوه‌های طبیعت کویری (آب‌نمای تالاب، علفزارها و جنگلهای کویری، چشم‌انداز بی انتها از افق چشم نواز، تپه‌های شنی به طول بیش از 70 کیلومتر و عرض متفاوت و در مجموع اکوسیستم مناطق کویری از جاذبه هایی بود که هر گردشگری را به تحسین وا می دارد.

تالاب گاوخونی یک تالاب طبیعی، داخلی، آزاد و با آب شور است که نام آن از نظر حفاظتی در سال 1354 شمسی در لیست تالاب های بین‌المللی کنوانسیون رامسر ثبت شد اما متاسفانه تالاب گاوخونی به عنوان بخشی حساس و مؤثر از طبیعت شرق اصفهان آن چنانکه باید مورد توجه و شناسایی دقیق قرار نگرفته و به نظر می رسد که باید برنامه‌ای جامع برای بهره‌برداری پایدار از آن تدوین شود و در این صورت اثر بسیار زیادی در رشد و شکوفا کردن منطقه خواهد داشت.

در سالهای اخیر بویژه سال جاری بدلیل خشکسالی و کمبود شدید ورود آب به تالاب و دخالت و دستکاری های انسان در حریم تالاب و انتقال آلاینده های شیمیایی و فیزیکی به آن شاهد آثاری از نابودی کامل تالاب بودیم و تالاب یکی از کم رونق ترین دوره های حیات جانوری خود به ویژه زندگی پرندگان مهاجر را تجربه می کند.

مسعود باقر زاده کریمی ،در گفت و گو با ایسکانیوز درباره این تالاب گفت: تالاب گاو خونی در انتهای حوزه رودخانه زاینده رود واقع شده است بیش از 95% از آبگیری این تالاب از زاینده رود انجام می شودو 5% بقیه از دو مسیل موقت که در اطراف این تالاب واقع شده است و رودخانه های بسیار کم آب و موقتی است گرفته می شود و مطالعاتی که سازمان محیط زیست انجام داده سهم حق آبه تالاب گاوخونی از راینده رود حداقل 167 میلیون متر مکعب در سال تعیین شده است البته این مقدار در سال های نرمال است که بارش ها در حد نرمال باشد.

مدیر فنی اکوسیستم های تالابی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه در حوزه زاینده رود طی چند دهه گذشته بارگذاری که برای فعالیت های مختلف از جمله توسعه کشاورزی ،توسعه صنعت و حتی توسعه شهرها و جمعیت رخ داده گفت: ما بیش از 5میلیون جمعیت در این حوزه داریم و با اراضی وسیع کشاورزی و صنایع پر آب، عملا حق آبه تالاب به گاوخونی نمی رسد و بخش بسیار محدودی از حق آبه هم در فصل های بسیار محدود از سال به تالاب می رسد و هم پاسخگوی کارکرد های اکولوژیک این تالاب نیست بنابراین عددی که نماینده گفته مبنی بر اینکه 90%تالاب خشک شده است عدد درستی است.

وی افزود: خشک شدن این تالاب تبعات گسترش کانون های گرد و غبار را هم به دنبال خواهد داشت و دارد؛ زیرا تالاب ها به لحاظ ترکیب و بافت خاک از رسوبات بسیار ریز دانه تشکیل شده اند زیرا در انتهای حوزه قرار دارند و ریز دانه ترین رسوبات به تالاب ها می رسند و اینها هم بسیار سیال و قابل حمل توسط باد هستند و این معضلی است که حتی می تواند نمک را هم به همراه داشته باشد با توجه به انباشتگی نمک هایی که در تالاب ها ی کویری ما شاهدش هستیم.

کریمی گفت: دولت در این زمینه تلاش های زیادی کرده است و من به عنوان یک کارشناس شاهد این تلاش ها هستم که بیشترین تمرکز دولت و دستگاه ها پیدا کردن راه حل در حوزه آبریز زاینده رود است.درواقع ما در حوزه آبریز زاینده رود در وسط یک مثلث قرار گرفته ایم مثلثی که یک ضلع آن را کشاورزی ،یک ضلعش را صنعت و ضلع دیگر را شرب شهری تشکیل می دهد.

وی گفت: وزن هر گوشه این مثلث را هر کاربر تعیین می کند زیرا هر کاربر مشخص می کند چقدر آب از این مثلث بیرون خواهد آمد.بارش هایی که در این حوزه اتفاق افتاده است آمار عجیبی دارد و جالب است بدانید که مثلا در حوزه ارومیه بیش از حد نرمال بلند مدت بارش داشته ایم ولی در حوزه زاینده رود به مراتب کمتر از حد نرمال بارش وجود داشته است .

این مسئول سازمان محیط زیست ادامه داد: اگر ما می بینیم در برخی از استان ها بارش های زیادی اتفاق افتاده از جمله شمال غرب کشور این برای کل کشور قابل تامین نیست در شرق و استان های شرقی و فلات مرکزی به شدت با کاهش باران مواجه هستیم هر چند که ما در این حوزه از طریق شورای هماهنگی زاینده رود که همه دستگاه ها و حتی نماینده کشاورزان در بالا دست حوزه (چهار محال بختیاری)و پایین دست حوزه(اصفهان) در جلسات شورای هماهنگی که در وزارت نیرو برگزار می شود حضور دارند واقعا در تفکیک،تقسیم و یا تقسیط آب در حتی متر مکعب آنالیز می شود زیرا چاره ای جز این نداریم بنابر این ما چوب چند دهه توسعه بدون ملاحظه را می خوریم نه تنها در این حوزه که در بقیه حوزه ها هم این اتفاق افتاده است و همیشه بر اساس نرمال ها و پر آبی ها تصمیم گرفته ایم.

کریمی بیان کرد: هیچ موقع این تصور را نداشتیم که این آب می تواند به داد خشکسالی برسد اما برای برون رفت از این بحران راهکارهای آنی و فی البداهه و یا کوتاه مدت هم سراغ نداریم نه تنها ما که در هیچ کجای دنیا راه حل های ضرب الاجل برای حل یک بحران بزرگ متصور نیست ولی برای راهکارهای موجود در حال اولویت بندی هستیم مثلا برای تامین آب شرب به روش های مختلف یا اولویت دادن به آب شرب و یا حتی محیط زیست و همچنین ایجاد معیشت های جایگزین و رویکردهای نوین در کشاورزی برای کاهش مصرف آب و خیلی فعالیت های دیگرکه بتوانیم وضعیت آب را درحوزه طوری مدیریت کنند که هم در زاینده رود جریان زیست محیطی داشته باشیم و هم نیاز آبی گاو خونی را بتوانیم تامین کنیم .

مدیر فنی اکوسیستم های تالابی سازمان حفاظت گفت: بنابر این هم لازم است در شورای هماهنگی ، برنامه بلند مدتی را تنظیم کنیم که با میزبانی وزارت نیرو همه ذی نفعان برای حل بحران چه مسئولان شهری و حتی ذی نفعان مانند کشاورزان و مردم وشهروندان و چه صنایع درگیر این ماجرا شوند.

وی گفت: شاخص کمبود آب در تالاب گاوخونی و همچنین خشک شدن بخشی از زاینده رود که در اصفهان خود را نشان داده است همه را به انجام درست مسئولیت هایشان تذکر می دهد و باید بپذیریم که در یک کشور خشک زندگی می کنیم که آب به عنوان عنصر حیاتی چه در اسلام و چه در تاریخ تمدن ایران یکی از با ارزش ترین مواد شناخته شده است اما متاسفانه در سیاست های توسعه به آن توجهی نشده است.

کریمی با اشاره به اینکه ارزان ترین مورد در کشاورزی آب است گفت: این یک اشتباه استراتژیک کشور طی چند دهه گذشته بوده است که با اتکابه اقتصاد نفتی ،ارزش آب نادیده گرفته شده و در یک مقایسه متوجه می شویم ارزش آب کشاورزی در ایران هر متر مکعب به 500 تومان هم نمی رسد همین آب در ترکیه که به مراتب بارش بیشتری از ایران دارد 25 لیر ترکیه است این را در بازدید از کشور ترکیه دیدیم یعنی به پول ایران هر متر مکعب چیزی معادل 35 هزار تومان.

در اروپا که ازمناطق پر آب زمین حساب می شود نیز قیمت آب گران است

مدیر فنی اکوسیستم های تالابی سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه در ایران قیمت آب ارزان گرفته شده است گفت: ما در ایران در واقع ارزش آب را کم گرفتیم و برای اینکه اقتصادمان را بر اساس قیمت واقعی آب تنظیم کنیم راه زیادی داریم و برای اینکه معیشت هایمان را بر آن اساس تنظیم کنیم ،اشتباهات بسیاری را در توسعه منابع آب،خاک و کشاورزی انجام دادیم که باید آنها را ترمیم کنیم و به تدریج رویکردهایمان را اصلاح کنیم و این تاوانی است که خشک کردن تالاب ها بر اساس این سیاست ها ی غلط پرداخت می کنند که به نوعی این تاوان به زندگی ما نیز برمی گردد و زندگیمان را تحت تاثیر قرار می دهد.

مسعود باقر زاده کریمی درباره سخنان مسعود پزشکیان مبنی بر اینکه درصد مصرف آب شهری تنها 7درصد است و این میزان زیاد نیست گفت:مثلثی که در بالا گفتم متساوی الاضلاع نیست مثلثی است که میتواند یک ضلع کوتاه داشته باشد مانند مصارف شهری و شرب شهری، که در همین مصارف شهری باید 2 مساله از هم تفکیک شود یکی مصارف شهری و دیگری مصارف شرب و بهداشت است که اولویت برای ما شرب و بهداشت است.

وی گفت :در نظر بگیرید کشوری مانند امریکا در ایالات کالیفرنیا خشکسالی که اتفاق افتاده آبیاری چمن خانه و شستن ماشین ممنوع شده است و برای آن جریمه گذاشته اند پس آب شهری را باید از آب شرب و بهداشت تفکیک کنیم دولت مکلف است آب شرب و بهداشت مردم را تامین کند ولی شاید موقعی برسد که نتوانیم آب شهری را تامین کنیم برای حتی آبیاری چمن ها و باید از گونه های مقاوم به خشکی استفاده کنیم و حتی چمن را از فضاهای شهری حذف کنیم.

مدیر فنی اکوسیستم های تالابی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: اینها واقعیت هایی است که بر اساس الگوهای اقلیمی منطقه باید رویکردهایمان را تغییر بدهیم و به نظر من درصنعت هم نباید اصلا از آب سالم استفاده شود و باید از آب باز یافتی در صنعت استفاده شود نه از آب شرب و این تفکیک ها حتما باید انجام شود و ما حتی برای آب های بازیافتی نیز باید برنامه داشته باشیم و آبهای تصفیه شده را باید دوباره به چرخه بندازیم باید روی آبهای مجازی،واردات آب،آبهای بازیافتی حساب شود و بجای اینکه خیلی از محصولات را در حوزه تولید کنیم میتوانیم وارد کننده محصولات باشیم.

مسعود باقر زاده کریمی در پایان گفت: این سیاستی است که می توان اجرا کرد و واردات آب را از طریق واردات میوه تامین کرد که بخشی از آب را در کشاورزی از دست ندهیم و بتوانیم در صنعت که ارزش افزوده بسیار بالاتری برای آب دارد استفاده کنیم.سهم کشاورزی در کشوری مانند ایران حدود 90 درصد است ولی در بسیاری از کشورهای صنعتی سهم کشاورزی به 70 درصد هم نمی رسد زیرا اینها آب را در صنایع که ارزش افزوده بیشتری را دارد بکار گرفته اند.

گفتنی است: باتلاق گاوخونی یکی از باتلاق‌های مشهور در جلگهٔ مرتفع مرکزی ایران به‌شمار می‌آید این تالاب در حاشیه فلات مرکزی ایران و در فاصله 145 کیلومتری جنوب شرقی شهر اصفهان و در 30 کیلومتری شهر ورزنه واقع شده است .تالاب گاوخونی یکی از اکوسیستم‌های طبیعی استان اصفهان است که پایاب زاینده‌رود و در فاصلة 130 کیلومتری شرق شهرستان اصفهان واقع شده است. این تالاب به عنوان اکوسیستم آبی طبیعی واقع در یک منطقة خشک می‌توانست در توسعه پایدار منطقه نقش مهمی داشته باشد که تاکنون و چنان که باید به آن پرداخته نشده است وتوسعه پایدار بنا به تعریفی که از سوی مجامع جهانی برای آن داده شده نوعی توسعه اجتماعی و اقتصادی است که ضمن تأمین نیاز‌های نسل کنونی، حقوق نسلهای آینده نیز برای استفاده از منابع تضمین شود.

خبرنگار : اکرم جدیدی ممتاز

705

کد خبر: 957827

وب گردی

وب گردی