چالش های «برادکست» در ایران و جهان

پژوهشگران ایرانی در بررسی برادکست در ایران و جهان به نتایج قابل تاملی دست یافته اند.

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی ایسکانیوز، آنچه پیوند میان تکنولوژی های ارتباطی و تکنولوژی های اطلاعاتی را آسان تر و عملی تر ساخته، سه نوآوری مهمی است که در دهه 1980 و 1990 رخ داده است. نخستین نوآوری عبارت است از اختراع کابل های نوری پهن باند با ظرفیت انتقال حجم های عظیمی از اطلاعات در شکل متن، تصویر، صدا، گرافیک و جایگزین ساختن آنها به جای سیم های مسی. دومی ارقامی سازی فزاینده داده ها و اطلاعات در اشکال گوناگون و سوم اختراع مودم است.

در حوزه برادکست نظریه پردازان دیدگاه نقادانه ای نسبت به آن دارند از جمله هایدگر، تلویزیون و رادیو را ماهیت دم دستی میداند و کاستلز معتقد است برادکست ارتباط بر پایه واقع گرایی با مخاطب خود ندارد.جرج گربنر نیز برادکست را بازوی فرهنگی نظم صنعتی خوانده است ولی آنچه امروزه اهمیت دارد در دیدگاه هابرماس نشان داده شده است او اعتماد چندانی به بازنمایی واقعیت با واسطه رسانه ها ندارد زیرا معیارهای بازنمایی رسانه ای باید ویژگی به اصطلاح «تا اطلاع ثانوی» داشته باشند و رسانه به یک واقعیت اجتماعی دائم التغییر پاسخ بگویند و در شرایط آرمانی، باید نوعی نظارت درونی پنهان در رسانه های خبری در جریان باشد و معتقد است این نوع فرایند تعاملی، مانعی در برابر عقلانیت در گفتمان و صحت و اصالت ارتباطی است که در رادیو و تلویزیون نمود بیشتری دارد.

چالش های برادکست در جهان

جهان وارد عصر دوم رسانه ها شده است که برخلاف دوره مدرن و عصر اول رسانه ها، آینده آن به طور کامل قابل پیش بینی نیست. جهان امروز، جهانی انباشته از سرگشتگی ها، دودلی ها، تردیدها، عدم قطعیت هاست. اما در این میان آنچه را می توان با قطعیت گفت این است که در جهان امروز هیچ رسانه یی از بین نمی رود بلکه از شکلی به شکل دیگر تبدیل می شود و کارکردهای دیگری به لیست ویژگی های خود اضافه می کند.

جامعه شناسان دو رسانه رادیو و تلویزیون را وسیله ی ارتباطی یک جانبه می نامند رادیو و تلویزیون به عنوان وسیله ای اطلاعاتی و خبری، در قیاس با روزنامه ها و فیلم های مستند و خبری، امتیاز بزرگی دارند زیرا زمان و قضا را تسخیر کرده اند و می توانند با شعاع عملی بسیار وسیع آناً به بخش واقعیات بپردازد.

این دو وسیله ارتباطی (رادیو و تلویزیون) حالات روحی مختلفی ایجاد می کنند رادیو درون و عمق فرد را نقویت می کند و حیطه کلمات و سخن ها یا محیط وسیع که شنونده را در خود غرق می کند و به قول بچلارد فیلسوف تا ناخودآگاه او نفود و عمل می کند تا او را به آرامشی مطلق یا تخیلی آزاد سوق می دهد در حالی که تلویزیون ما را از خودمان جدا می کند و قدرت بیشتری از رادیو دارد و خود را به شخصیت ما تحمیل می کند از نقطه نظر فکری رادیو نزدیک تر به کتاب است این وسیله در حال انتزاعی تری از تلویزیون باقی می ماند و پیام خود را به توسط ادراک آدمی منتقل می کند در حالی که از همین منظر تلویزیون جنبه شخصی و عینی تری دارد.

وجود شبکه های متعدد و متنوع رادیویی در سراسر دنیا، پیدایش رادیوهای ماهواره یی و دیجیتالی و حتی کارتی که برای شنیدن آنها باید پول پرداخت شود، از نشانه های اقبال مخاطبان از این رسانه است،رادیو رسانه یی قابل حذف نیست. اگر رسانه های دیگر هم حذف شوند رادیو حذف نمی شود. زیرا مبتنی بر صوت و موج است و هنوز هیچ چیز پیدا نشده است که بتواند جای آن را بگیرد (آشنا، 1387: 24.)

در متن سیاست دموکراتیک، دسترسی به دیپلماسی موثر بستگی به توان بسیج اکثریت افکار مردم به ویژه مخاطبان دولت در عرصه بین المللی و جهانی دارد چرا که در جوامع معاصر مردم اساساً از طریق رسانه ها به خصوص تلویزیون اطلاعات کسب می کند و عقیده سیاسی خود را شکل می دهند مادامی که رسانه ها نسبتاً مستقل از قدرت سیاسی باشند کنشگران سیاسی مجبورند با قواعد تکنولوژی و منافع رسانه ها کنار بیایند. رسانه ها چارچوب سیاست هستند و می توان گفت که حکومت کردن به ارزیابی های روزانه و تأثیرات بالقوه تصمیم گیری های نهاد حکومت بر افکار عمومی وابستگی می یابد.(کاستلز،1389،377)

امروزه مخاطبان به مثابه عامل به شمار می روند یعنی می توانند براساس میل و خواسته و سلیقه خود به محتوایی مورد نظر رجوع کنند ولی مخاطبان تلویزیون به نوعی در گروه مخاطبان به مثابه ی یک محصول قرار می گیرند با اینکه تلویزیون یک رسانه سرد محسوب می شود و تنها ارتباط یک سویه برقرار است ولی مخاطب همانند خمیری است که تلویزیون براساس ایدئولوژی های غالب بر برنامه های تهیه شده آن را شکل می دهد.

تلویزیون تعامل حاصل دو فرآیند همگرایی و تعامل ناشی از انقلاب دیجیتال است البته فضای مجازی به عنوان فضایی فراپیوندی باعث شده تا کاربران بتوانند درزمانی کمتر و با وسعتی بیشتر نسبت به تلویزیون به آگاهی و اطلاعات دست یابند و بعد زمان و مکان دیگر ارزش خود را از دست داده است.

انواع تلویزیون کابلی و ماهواره ای – دولتی و خصوصی در پیشرفتهای اخیر اتصال تلویزیون به رایانه و وسایل مخابراتی نیز حائز اهمیت هستند رادیو وتلویزیون دولتی باید همچنان نقشی محوری بر عهده داشته باشد، اما آرمان گستره عمومی نیازمند عرصه وسیع تری است تا بتواند کلیه رسانه های فعال را تحت پوشش بگیرد. بنابراین با واگذاری رادیو و تلویزیون به بخش خصوصی، دولت مداخله کمتری در فعالیت های روزمره این رسانه ها خواهد داشت از یک دیدگاه، آنچه نیاز واقعی اوست، بازنویسی قوانین برای مقابله با ابعاد منفی نیروهای بازار و بهینه سازی نقش بالقوه مثبت آنهاست.( Venturell;1993) در این راستا برخی خواستار بین المللی شدن الگوی رادیو و تلویزیون دولتی و ایجاد یک گستره عمومی اروپایی مبتنی بر رادیو و تلویزیون غیر تجاری شده اند.استدلال های سنتی در حمایت از رادیو و تلویزیون دولتی بر این مبنا استوار بود که امواج رادیو تلویزیونی منبعی کمیاب هستند و بنابراین قانون گذاری دولتی را می طلبند.

البته مالکیت ، مدیریت و قانون گذاری برای تلویزیون همگی به اقتصاد سیاسی آن مربوط می شوند و اقتصاد سیاسی تلویزیون نیز درون اقتصاد سیاسی کلان جامعه نهفته است. همین موضوع به نوبه خود منعکس کننده فراملی شدن روزافزون روابط اقتصادی در دنیای امروز است.

نوآوری های تلویزیونی شبکه های تلویزیونی خصوصی امریکا و تلویزیون دولتی در کشورهای اروپایی رواج یافته و منطق بازار حکم می کندو برای جذب هر چه بیشتر توده مخاطبان متنوع، محصولات تلویزیونی از تنوع هر چه بیشتری برخوردار هستند: در رقابت فشرده برای کسب موقعیت برتر در بازار مخاطبان، تکراری بودن صورت و قالب برنامه های تلویزیونی با تنوع فزاینده شان جبران می شود.

سال های دهه 1980 نظام قدیمی تلویزیون در امریکا که سه شبکه تلویزیونی در آن رواج داشتند و نیز الگوی تلویزیون دولتی در اروپا بنا به دلایل گوناگون و از جمله تخفیف قوانین دولتی، جذب روزافزون صعنت تلویزیون به درون بنیادهای اقتصادی بین المللی و ظهور شبکه های ماهواره ای و کابلی دستخوش دگردیسی جدی گشتند همزمان با اجرای برنامه های کلان خصوصی سازی در دهه 1980 بسیاری از شبکه های تلویزیون دولتی در اروپای غربی ناگزیر از رقابت با شبکه های خصوصی داخلی و فراملی گردیدند و به این ترتیب نظر سنجی از مخاطبان در طراحی سیاست ها و نیز نحوه زمان بندی پخش برنامه های تلویزیونی اهمیت روزافزونی یافت.تجاری شدن روزافزون تلویزیون، تنوع برنامه های پخش شده را چه از لحاظ صورت و چه از لحاظ محتوا را افزایش نداد و برعکس، برنامه سازی تلویزیونی از منطق دیرینه همگن سازی فرهنگی پیروی کرده و بازار کلان و عمومی جامعه را با برنامه های استاندارد شده کلیه شبکه ها مورد هدف قرار داده است(Achille and Beuno1994)

موقعیت ژورنالیسم، اول در رادیو و سپس در تلویزیون تثبیت شد و به تدریج رسانه های الکترونیکی و از جمله ژورنالیسم تلویزیونی به جمع واقعیت های زندگی انسان پیوستند و به سرعت ژورنالیسم رادیو- تلویزیونی را به عنوان مکمل مطبوعات به موقعیت معتبری رسانید.برنامه های خبری غیر جدی یکی از بارزترین نمودهای گرایش عامه پسندانه در ژورنالیسم تلویزیونی هستند و پایان دهه 1980 زمان مناسبی برای آغاز پخش برنامه های خبری سبک تر و غیر جدی در ساعات شبانگاهی بود.

در امریکا نیز ، ژورنالیسم از یک سو براساس اهداف محض ژورنالیسم و از سوی دیگر مبتنی بر انگیزه های تجاری و آن فهم فرهنگی از تلویزیون که آن را یک رسانه سرگرم کننده می داند، تعریف شده است شبکه های ملی سراسری امریکا حدود یک سوم از بینندگان خویش را به شبکه های نوین کابلی واگذار کردند و به تدریج ناگزیر از این وفاداری عدول کردند اگر چه در اروپای غربی انگیزه های تجاری در ژورنالیسم تلویزیونی کمرنگ تر بودند اما با ظهور شبکه های ثانوی حتی در این منطقه نیز رقابت برای جذب بیننده بین شبکه های مختلف درگرفت همچنین در سوئد و احتمالا در سایر کشورهایی نیز که دارای تلویزیون دولتی هستند خبرنگاران و تهیه کنندگان اخبار تلویزیونی از توصیه های محققان مبنی بر رعایت روش هایی که ارزش آموزشی اخبار را افزایش می دهند از جمله سرعت آهسته تر اخبار مندرج در متون خبری پیروی نکردند.همچنین در این کشور هنوز هم شبکه های دولتی برنامه هایی را برای گروه های خاصی از جامعه پخش می کنند اما در عین حال مجبور به رقابت با شبکه های تجاری نیز شده اند. این شبکه ها در رقابت با تلویزیون خصوصی کشور برنامه های عامه پسند مشابهی پخش می کنند و به این ترتیب از تنوع کلی برنامه های پخش شده می کاهند. خطر آنی ناشی از این همگن سازی فزاینده آن است که بینندگان از خود بپرسند چرا باید برای شبکه هایی هزینه اشتراک بپردازند که برنامه هایشان تفاوت چندانی با شبکه های متکی بر آگهی های تبلیغاتی نداررند.

در کل در همه کشورها از تعداد بینندگان و مخاطبان تلویزیون عمومی کاسته شده است و افزایش شبکه های خصوصی نیز باعث پراکندگی و تقسیم شدن مخاطبان گشته است.

چالش های رادیو در ایران

رادیو ادامه عناصر زندگی بشری است. رفتار انسان ها معمولابه این صورت بوده است که ابتدا چیزی را کشف کرده و بعد آن را امتداد می دهند. مثل آنکه انسان نور آفتاب را کشف کرد و آرزو داشت که آن را به خانه اش ببرد و در نهایت لامپ اختراع شد. رادیو هم به تعبیری امتداد حنجره و گوش انسان است، البته امتداد گویایی و نه شنوایی (محمد علی الستی: 1387: 35) .

رادیو می تواند در مدت زمان بسیار کوتاهی اخبار مختلف بین المللی را به مخاطبان جهانی برساند. حال آنکه این ویژگی در دیگر رسانه ها با فراهم آوردن مقدمات بسیار زمان گیر انجام می شود. کم هزینه بودن تولید نیز از دیگر ویژگی های منحصر به فرد رادیو است. تولیدات دیگر رسانه ها در مقابل با رادیو متحمل هزینه های هنگفتی می شود. به طور مثال در BBC هزینه یک ساعت تولید برنامه رادیویی حدود یک بیستم هزینه یک ساعت تولید برنامه تلویزیونی است (هندی، 1387: 3.)

همچنین رادیو یک رسانه ارزان قیمت و قابل حمل و برای مردمی که از سواد بهره یی ندارند رسانه یی شفاهی، راحت و مفید است. بنابراین جای تعجب ندارد اگر بگوییم که تعداد گیرنده های رادیویی در بخش های زیادی از آفریقا و آسیا چندین برابر گیرنده های تلویزیون است.

برخی از رادیو به عنوان رسانه یی کور نام می برند، اما همین کور بودن مزیت های زیادی را برای رادیو به ارمغان آورده است. معروف ترین این مزایا جاذبه تخیل رادیوست. از آنجا که رادیو تنها صدا را برای بیننده می فرستد مخاطب ناگزیر است که تصویری را برای صدایی که می شنود ترسیم کند و از آنجا که دامنه تخیل عملا بی پایان است، نه تنها تصویر اشیای زنده را می سازد بلکه می تواند از صحنه های ناممکن و خیالی نیز تصویری داشته باشد.

به این ترتیب شنوندگان رادیو منفعل نیستند و برای درک پیام مشارکت می کنند. برخلاف تلویزیون که چارچوب های زمانی و مکانی کاملا مشخصی دارد و نوعی تقید را برای مخاطب ایجاد می کند، رادیو این امکان را فراهم می آورد تا هنگام گوش دادن تخیل مخاطب آزاد شود و بیننده خلاقانه در امر شنیدن مشارکت کند. در واقع از توانایی رادیو برای همراه سازی خودمان که با ایجاد احساس نزدیکی با برنامه سازان و سایر شنوندگان ،ما را به سوی ارتباطات جدیدتری سوق می دهد، حرف می زنیم (کرایسل، 1994 و شیلنگر، 1998) .

دیگر ویژگی ممتاز رادیو انعطاف پذیری آن است. یعنی این واقعیت که رسانه می تواند شنونده را آزاد بگذارد تا در هنگام گوش کردن به رادیو به سایر کارهای خود نیز بپردازد. این ویژگی با تکامل فناوری طی حدود 40 سال گذشته تقویت شده است ولی در پرتو تحولات بی درنگ تکنولوژی های ارتباطی و اطلاعاتی در عصر دوم رسانه ها، رسانه هایی که قادر به بازسازی خود در مواجهه با رسانه های الکترونیک و دیجیتال جدید نباشند، در خوشبینانه ترین حالت به رسانه یی حاشیه یی و جنبی تبدیل می شوند. حال باید دانست رسانه های عصر دوم در مقایسه با رادیو واجد چه ویژگی هایی هستند که حیات این رسانه را در قالب سنتی آن با چالش مواجه و آن را نیازمند انطباق خود با شرایط روز می کنند

رادیو در مقایسه با رسانه های عصر دوم، رسانه یی ساده به حساب می آید. این ویژگی هر چند شاید در دوره یی به عنوان یکی از مزیت های آن به حساب می آمد، اما در دنیای رنگارنگ امروز رسانه ها که هر کدام به تنهایی مجموعه یی کامل از امکانات متنوع و متکثر دیداری، شنیداری و نوشتاری را در اختیار مخاطب می گذارند و آنها را با ظرفیت های تازه رسانه یی آشنا می سازند، به نوعی کسالت بار می نمایاند.

رادیو رسانه یی است که در آن تعداد محدودی از افراد برای انبوهی از مردم برنامه تولید می کنند و مخاطبان نقش دریافت کنندگانی صرف را ایفا می کنند، این در حالی است که رسانه های جدید با قابلیت های خود فرد را قادر می سازند تا در فرآیند تولید محتوا مشارکت جسته و مرز میان تولیدکنندگان و مصرف کنندگان محصولات رسانه یی از میان برود. در این شرایط روابط عمودی گذشته به روابط افقی تبدیل می شود و مخاطب نقش پررنگ تری را در مدل ارتباطات رسانه یی بر عهده می گیرد.

در رسانه های عصر اول دامنه اختیار و انتخاب مخاطب در تعیین برنامه های مورد علاقه خود بسیار محدود است و این رسانه است که در این خصوص به مخاطبان برنامه زمان بندی و محتوایی ارایه می کند. مثلا علاقه مندان به برنامه های ورزشی تنها می توانند در ساعات و روزهای مشخصی از برنامه های ورزشی رادیو استفاده کنند و از میان لابه لای برنامه های ورزشی، رشته مورد علاقه خود را پیگیری کنند. این امر در حالی است که رسانه های جدید با انعطاف پذیری این امکان را برای مخاطبان فراهم می کنند تا در زمان دلخواه از برنامه دلخواه خود بهره مند شوند.

رادیو می تواند شگفت انگیزترین نظام ارتباطی قابل تصور باشد البته اگر این ظرفیت را داشته باشد که نه تنها انتقال دهد بلکه دریافت کند و شنونده را نه به شنیدن که به سخن گفتن وادارد که در این راستا پادکست و رادیو اینترنتی دو نمونه مهم از کاربردهای جدیدِ رادیو هستند.

مدیران صدای جمهوری اسلامی ایران به این امر واقفند که رادیو در کنار ویژگی های مثبت خود دارای یک ویژگی منفی نیز هست. آن هم اینکه حتی اگر تولیدات آن در بهترین ساعات نیز پخش شود و آن برنامه نیز مجددا تکرار شود باز هم ممکن است بسیاری از شنوندگان نتوانند آن برنامه را گوش کنند و آن را از دست می دهند. به عبارت دیگر رادیو امکان در اختیار گذاشتن آرشیو خود برای مخاطبان خویش را ندارد

از طرفی در نظر گرفتن درک و روحیات، حالات، خواست و نیاز شنونده رادیو از ضروریات کار عوامل برنامه ساز رادیویی است زیرا مخاطبی که به نیاز او پاسخ داده نشود همراه رادیو باقی نمی مانند و از آنجایی که ریتم عوامل برنامه ساز با ریتم برنامه و در نهایت ریتم شنونده رادیو ارتباط مستقیمی دارد هر عامل که ریتم برنامه را مختل کند موجب قطع ارتباط شنونده با آن ایستگاه رادیویی می شود در ایران درک نیاز مخاطب رادیویی براساس عرف و با تکیه بر ریتم عوامل برنامه صورت می گیرد.

رادیو برای نگران شدن یک دلیل واقعی دارد آن هم برنامه سازی اش است برخی عقیده دارند رادیو با نداشتن برنامه سازی فقط طی چند سال آینده از صحنه خارج خواهد شد رادیو اگر بخواهد بماند ناگزیر است که تغییر کند (آدامز،مسی،1389،صص 445-447)البته رادیو هنوز به میزان زیادی در قید و بند بافت اجتماعی ، فرهنگی و سیاسی جامعه ای است که به آن مجوز پخش داده است واقعیت در مورد رادیو آن است که برخلاف همه وسایل ارتباط جمعی هنوز روش ارتباط محلی و مقرون به صرفه است (همان)

توجه به سبک زندگی از ملاک های برنامه سازی رادیو است و مدت برنامه ها کوتاه و در حوزه وقت محدود مخاطب جهت شنیدن راهکاری برای آن محسوب می شود و پخش موسیقی در برنامه ها متناسب با سلیقه و نیاز مخاطب و برخی برای فرهنگ سازی و جهت دهی به سلیقه مخاطب است.شناخت شیوه زندگی مخاطب و هماهنگ کردن زمان پخش برنامه ها با زمانی که مخاطب می تواند برنامه ی خود را بشنود مدنظر تهیه کنندگان و برنامه ریزان شبکه باشد و با ضرباهنگ برنامه ها هماهنگ با سرعت زندگی مردم تنظیم شود.

بی توجهی به ظرفیت های تعاملی اینترنت برای مشارکت مخاطبان و فعال نبودن رادیو در عرصه مجازی در ایران دیده می شودجوانان اطلاعات رسانه ای آنها بالا رفته و به همین نسبت توقعات رسانه ای آنان نیز زیاد شده و دیگر نمی توان با نسخه ای تکرار شونده رادیو آنها را راضی نگه داشت.

یکی از اقداماتی که رادیو می تواند در راستای توجه به سبک زندگی مردم انجام دهد استفاده از قالب برنامه سازی mc(master control) برای بخشی از کنداکتور شبکه است.

تاثیرات گسترده و عمیق انقلاب بر حوزه های گوناگون اجتماعی و سیاسی نیازهای جدیدی را ایجاد کرد که رادیو به تنهایی نمی تواند پاسخگوی آنها باشد به همین دلیل با رشد رسانه های دیگر مخاطب رادیو کم شد.مثلا به تدریح که مردم بر تلویزیون عادت می کنند تمایل به رادیو کمتر شد امادر مجموع مشکل اصلی یا استراتژیک رادیو ، بحران مخاطب در ایران است

چالش های تلویزیون در ایران

موضوع تاسیس شبکه های خصوصی تلویزیون در کشور به مذاکرات مجلس هشتم می رسد. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی،طرح اداره صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران در ۶ فصل و۴۰ ماده تنظیم شده و یک فوریت آن در جلسه علنی مورخ ۲۶/۷/۱۳۹۰ در مجلس هشتم به‌تصویب رسید، ایران سال 2015 را به عنوان آخرین مهلت برای تبدیل پخش رادیو و تلویزیونی از آنالوگ به دیجیتال قائل شده است.

ولی ســـازمان به قدری بزرگ شـــده که دیگر تامین بودجه آن تبدیل به یک مســـاله اساســـی شـــده است. سازمانی رســـانه ای شامل 62 شـــبکه تلویزیونی، 83 شـــبکه رادیویی، روزنامه، نشـــریات مکتوب، انتشـــارات و... . حالا رئیس این ســـازمان می گویـــد برنامه های این رســـانه در این مدت بـــا قـــرض و بدهی ســـاخته شـــده اند؛ این می شـــود همـــان برنامه هایی که تـــوان جذب مخاطـــب امـــروز را ندارد

برای بررسی محتوای برنامه ها، صداوسیما وجهی دریافت نمی کند، اما اگر بخواهد برنامه های تولیدی شرکت ها و یا شبکه های خصوصی را پخش کند، در قبال آن هزینه پخشی را دریافت می کند.

فضای اینترنت و تولید برای پخش آنلاین البته جذابیت‌های خاص خودش را دارد. در این حوزه تولید و پخش به‌مراتب ارزان‌تر از تولید و پخش برنامه در تلویزیون است. از سوی دیگر در این رسانه‌ها محدودیت‌های صداوسیمای ایران وجود ندارد و برای انتخاب مهمانان هم ‌دست تولیدکنندگان بسته نیست. آن‌ها می‌توانند در استودیو‌های کوچک خود میزبان چهره‌های مختلفی باشند،‌از امیر تتلو گرفته تا محمود شهریاری وخواسته و ناخواسته بخشی از مخاطبان رسانه‌ی ملی را از آن خود می‌کنند و انحصاری را که تا پیش‌ازاین فقط در اختیار صداوسیما بود،‌به چالش می‌کشند.

چالش بعدی مدیران تلویزیون، ایجاد محدودیت‌های پیدا و پنهان برای مجریان و چهره‌هایی بود که هم‌زمان هم در صداوسیما حضور داشتند و هم در فضای مجازی، همچنین نشان دادن ساز، سخت‌گیری کمتر در مورد پوشش مهمانان و ... هم از دیگر مزایای این فضا در رقابت با صداوسیما است.

تجربه‌ی تولید این برنامه‌ها نشان می‌دهد که حتی اگر مراجع نظارتی هم برای ممیزی برنامه‌ها وجود نداشته باشند، خود عوامل بر اساس عرف جامعه‌ی ما به شکلی برنامه‌هایشان را تولید می‌کنند که مشکل‌ساز نباشد. همچنان که تابه‌حال هیچ‌کدام از برنامه‌های تولیدی از سوی این بخش با چنین مشکلی مواجه نشده است.درواقع محتواهایی در جامعه‌ی ما وجود دارد که در تلویزیون نمی‌توان به آن‌ها پرداخت، اما در فضای اینترنتی به‌آسانی می‌توان درباره‌ی این موضوعات بحث کرد

در تلویزیون با موجـــودات زنده غیر از انســـان هـــم نمی توان شـــوخی کرد، پس با چه کســـی شـــوخی کنیـــم؟! بنابراین هیچ راهـــی وجـــود ندارد. زمانی که شـــما این وســـیله دفاعی را از کســـی کـــه کار طنز انجام می دهـــد، می گیریـــد آن کار هیـــچ جذابیت و بازخـــوردی ندارد.
نکته اینجاســـت که کوچک کردن مســـاله به بحران های ســـخت مالی، ندیدن صورت مســـاله اســـت. بیش از هرچیـــز این ســـازمان نیاز به تغییـــر در نگرش و بعضی از سیاســـت های کلی دارد. رئیس ایـــن ســـازمان عریض و طویـــل باید نگران روزی باشـــد کـــه بحران های مالی حل شـــود امـــا همچنان برنامه هـــای تلویزیون نتوانند از پـــس رقبای برون مـــرزی بربیایند.
به نظر می آیـــد رســـانه ملی در ارتباط با مســـاله موســـیقی نیاز بـــه یک تغییر دیدگاه اساســـی دارد. چه مدیران این ســـازمان خوش شـــان بیاید و چه خوش شـــان نیاید حجم اســـتفاده از موســـیقی در جامعـــه ما بالاســـت؛ از همین رو عمـــده رقبای برون مرزی رســـانه ملی بـــرای جذب مخاطب روی این مســـاله انگشـــت می گذارند و البته مخاطـــب میلیونی نیز نصیب شـــان می شـــود. در میـــان برنامه های داخلی اگـــر برنامه «خندوانـــه» تا حدودی موفق نشـــان می دهد، بخشـــی از آن به مســـاله حضـــور پررنگ موســـیقی بازمی گردد.

از همه اینها که بگذریم، مجری برنامه مهمترین عضو یک گروه برنامه ساز است که گاهی توسط تهیه کننده چندان این مسئله مورد توجه قرار نمی گیرد. از این رو شاهد حضور مجریانی هستیم که هیج ارتباطی با اجرای این نوع برنامه ها ندارند و از این رو در جذب مخاطب نیز موفق عمل نمی کنند. بنابراین مشخص نیست که دانشکده ها و آموزشگاه ها به چه دلیل همه ساله هنرجو و دانشجو می پذیرند. در حالی که خروجی قابل قبولی هم ندارند. از این رو مدیران این رسانه باید به فکر تربیت و آموزش مجریانی برای برنامه های باکس های مختلف باشند تا بتوانند در جذب مخاطبانشان گام نخست را برداشته باشند.

تلویزیون برای جذب و نگه داشتن مخاطب باید بداند که عمر اکثر قریب به اتفاق برنامه های تلویزیون کوتاه است به همین سبب قدرت تحرک و جابجایی آن در ساخت برنامه ها بیشتر است ( خجسته،1387،صص83و84) بنابراین برنامه سازان باید با شیوه های نوین برنامه سازی روز دنیا آشنا شوندو توجه ای ویژه به مخاطبان جوان داشته باشند و از ظرفیت های تعامل اینترنت برای مشارکت و همسویی با نیاز مخاطبان به خصوص جوانان به خوبی بهره ببرند که از جمله مصداق های آن پادکست است و از میان توجه به نیاز و مصلحت مخاطبان ، اولویت را به نیاز مخاطب دهد.

از طرفی کافی نبودن شناخت تهیه کنندگان از مخاطبان و محدود بدون شناخت آنها به تلفن ها و پیامک های مخاطبان که طبیعتاً شناختی کمی و غیر علمی و غیر دقیق است و محدود شدن تهیه کنندگان بوسیله سیاست های اعمالی شبکه و بسته شدن دست تهیه کننده برای تولید برنامه و جذب بیشتر مخاطب، اولویت دادن به سیاست ها و مصلحت اندیشی ها توسط شبکه و بالا رفتن سطح تحصیلات و افزایش قدرت تحلیل به خصوص در جوانان ضرورت ارتقای سطح محتوا را در برنامه ها اجتناب ناپذیر کرده است.

در اینجا به نکاتی که تلویزیون در جذب مخاطب باید در نظر بگیرداشاره می کنیم :

-لزوماً موقعیت یک فرد در ساختار اجتماعی در عوامل نظیر تحصیلات و درآمد سن، جنسیت ، نژاد و محل سکونت مجموعه ای را می سازد که می تواند در میزان دقت و دریافت اطلاعات توسط وی موثر باشد مشخصات دیگر نظیر اعتقادات ، موقعیت اجتماعی و ارزشهایی که به آن معتقد است نیز تأثیر گذار است.

-توجه به سلیقه و رجحان های شخصی در خصوص ژانرهای قالب یا محتواهای خاص

- عادت های عمومی مربوط به استفاده از رسانه در اوقات فراغت مخاطب

- آگاهی به گزینه های موجود و نیز میزان و نوع اطلاعات مخاطبان

- زمینه خاص استفاده که بسته به رسانه های مختلف فرق می کند

- تلویزیون بیشتر افرادی را به خود جلب می کند که در جستجوی تفریحات انفعالی هستند به همین جهت است که مشتریان تلویزیون از بین دوستداران سینما هستند که متاسفانه صدا و سیما ما کمتر به این مقوله ها توجه نشان می دهد.

در ایران نوع انتخاب مخاطبان تحت تأثیر نوع گرایش سیاسی و میزان مذهبی بودن افراد می باشد و مهمترین علت روی آوردن مخاطبان ایرانی به شبکه های ماهواره ای فارسی زبان، تنوع محتوا و نیز پوشش دهی موضوعاتی است که رسانه های داخلی ایران معذور از پخش آنها می باشد.

تلویزیون ایران به دلیل اینکه بافت سنتی و قدیمی خود را در مقایسه با رسانه های مدرن حفظ کرده است از سایر رسانه ها عقب مانده است از طرفی رسانه در دست دولت است و تلویزیون مجبور به عمل کردن طبق مقتضیات گذشته خود عمل و برنامه ریزی می کند بنابراین محتوای برنامه های تلویزیون کلیشه ای شده و مخاطب را دل سرد می کند.

در کل چند لایگی ساختاری تلویزیونی، گسترش تلاقی های این رسانه با سایر فن آوری های ارتباطی، شرایط مالکیت و مدیریت آن و تحول عمومی بازارهای فراملی رسانه ای، همگی بر عملکرد تلوزیون تأثیرگذار بوده اند.

نتیجه گیری

با بررسی چالشهای حوزه برادکست در ایران و جهان ، نتایج نهایی توسط اجماع گروهی از متخصصان علوم ارتباطات به صورت روش دلفی ارائه گردید.

آمار بدست آمده با در نظر گرفتن رویکردهای مختلف ارتباطی، شناسایی و فهم زیر بنای موضوع و عدم تأثیر گذاری عقاید افراد در گروه و استفاده از منابع داخلی و خارجی این حوزه نتیجه گیری شده است. به امید آنکه مشکلات مطرح شده در حوزه برادکست علی الخصوص در ایران بررسی شده و راهکارهایی برای آن مطرح گردد این تحقیق بر طبق روش دلفی با ضریب اطمینان 64/99 درصد نتایج به شرح ذیل اعلام می گردد.

5 چالش برادکست که در اولویت اول قرار دارند به ترتیب شامل:

  1. پیشی گرفتن فضای مجاری در جذب مخاطب 7/25 درصد
  2. یک جانبه و تعاملی نبودن آن 04/19درصد
  3. نداشتن سرعت انتشار 2/14 درصد
  4. انحصار دولتی داشتن 4/11 درصد
  5. تأثیر اقتصاد سیاسی بر مالکیت، مدیریت و قانون گذاری رادیو و تلویزیون 5/8 درصد

راهکارهای پیشنهادی

-اختصاص سهم بیشتر به تولیدات زنده و موضوعات روز برای مقابله با «سرعت و شتابزدگی» رسانه های نوپدید

-بهادادن به کارکنان متخصص مثل تهیه کنندگان و برنامه سازان نسبت به سایر کارمندان

-تطبیق و تدوین نظام برنامه ها و منشورهای اخلاق رسانه ای بین المللی با توجه به فرهنگ ایرانی

-گسترش تکثرگرایی

-ارتقای سطح تخصص دست اندرکاران رسانه ها

-تأسیس یک جایگا نظارتی غیر دولتی در بخش دولتی

-گسترش بستر محتوایی، پوشش دهی موضوعات مورد علاقه مخاطبان، ایجاد جذابیت ها و سهولت در دریافت پیام ها، افزایش کیفیت تصاویر و ایجاد فضای تعاملی در برادکست

منابع:

  • آدامز؛ مایکل،مسی، کیمبرلیمقدمه ای بر رادیو(وازگن سرکیسیان و مینو نیکو،ترجمان، تهران دفتر پژوهش های رادیو
  • اینترنت و تلویزیون (محقق محمد سرافرازی)، مرکز پژوهشی سیاست های فضای مجازی،(1389)
  • چابکی، شایستهبررسی میزان ارتباط و انطباق ریتم روزانه بدن با برنامه سازی رادیویی و پیشنهاد الگوی مطلوب،(1388)
  • خجسته،حسنرادیو مدیریت و جامعه، تهران:طرح آینده،(1388)
  • دالگرن، پیتر ،ترجمه ؛ شفقتی، مهدی ،تلویزیون و گستره عمومی( جامعه مدنی و رسانه های گروهی)، ، نشر سروش و مرکز تحقیقات ، مطالعات و سنجش برنامه ای، تهران، 1389
  • رشید پور، ابراهیم. تلویزیون و اطفال، دفتر انتشارات رادیو و تلویزیون ملی ایران – چاپ دوم
  • رشید پور، ابراهیم، تلویزیون وآموزش، انتشارات آموزش سمعی و بصری ورادیو و تلویزیون تربیتی
  • کازنوو، ژان، جامعه شناسی رادیو و تلویزیون، مترجم ارجمند ، جمشید، دفتر انتشارات رادیو و تلویزیون ملی ایران(سروش )
  • کاستلز،مانوئل، عصراطلاعات(پایان هزاره)، ترجمه؛ علیقلیان،احد،خاکباز،افشین،جلد سوم،تهران،1389
  • کاستلز،مانوئل، عصراطلاعات(قدرت هویت،اقتصاد،جامعه و فرهنگ)، ترجمه؛چاووشیان،حسن،جلددوم،تهران،1389 -
  • کاستلز،مانوئل، عص اطلاعات (ظهور جامعه شبکه ای)، ترجمه؛علیقلیان،احد،خاکباز،افشین،جلد اول، تهران،1389
  • کرایسل،اندرود،درک رادیو(مترج:معصومه،عصام) تهران، تحقیق و توسعه صدا 1381)
  • وبر،ماکس(1370) شهر در گذر زمان(مترجم شیوا،کاویانی)- تهران ، شرکت سهامی انتشار

نویسندگان: آذر پور بهرام،راضیه رزمیان

501


کد خبر: 960072

وب گردی

وب گردی