کشتی به گِل نشسته طرح های کلان ملی/ دولت هیچ  بودجه ای برای این طرح ها ندارد

پیشرفت علم و فناوری یکی از آیتم های اصلی توسعه همه جانبه و پایدار کشورهاست که بر پایه اقداماتی هدفمند از بعد تحقیق و توسعه شکل می گیرد.

به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری ایسکانیوز، در شرایط کنونی و موقعیتی که ایران در صحنه های جهانی و بین المللی دارد و با توجه به فشارها و تحریم هایی که از سوی کشور های غربی علیه کشورمان صورت می گیرد، اتخاذ سیاست ها و تصمیم های کلان ملی هدفمند و برنامه ریزی شده می تواند به خودکفایی کشور در تولید علم و فناوری،مدیریت و راهبری نظام علم و فناوری و پاسخگویی به نیازهای جدی فعلی و آتی کشور منجر شود.

بدین منظور مسئولان حوزه علم و فناوری با درک نقش مهم توسعه علم و فناوری در تحقق اهداف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی؛ مبحث طرح های کلان ملی را مطرح کردند که روند تصویب و ارزیابی این طرح ها به شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری(عتف) واگذار گردید. براین اساس مقرر شد کمیسیون های مختلف نیازها و توانمندی های بخش خود را از دستگاه های اجرایی و دانشگاه ها دریافت کند و با استفاده از یک بستر تحقیقی و آینده نگری اولویت های خود را استخراج و طرح ها را تعریف و به تصویب برساند.

طبق تعریف سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، طرح کلان ملی پروژه ای است که از نظر اهمیت، حیطه کار و پیچیدگی در حدی است که تلاش مشارکتی، غیر متعارف و بزرگی را می طلبد و نیازمند تجهیزات، تسهیلات، نیروی انسانی و پشتیبانی ویژه ای برای انجام است. از جمله اهداف مهم برای طرح کلان ملی را می توان به توسعه فناوری های پیشرفته، مشارکت در رفع نیاز های فنی و تخصصی جامعه، مشارکت در تجاری سازی طرح های تحقیقاتی، به هم پیوستگی حلقه های کلان تحقیقات فناوری و نوآوری در کشور، کمک به توانمند سازی علمی و فنی بخش خصوصی کشور و ... اشاره کرد. حال با توجه به اهمیت این موضوع در توسعه و پیشرفت و نقش مهم آن در اجرای اقتصاد مقاومتی به عملکرد دولت در این زمینه می پردازیم.

روند معیوب تصویب و ارزیابی طرح های کلان ملی

در سال 90 شورای عالی عتف 37 طرح ملی را به تصویب رساند که در سال های بعد به تعداد آن افزوده شد و به 47 طرح کلان ملی رسید.با توجه به معیار های که از طرف کمیسیون های هماهنگی و سیاست گذاری این شورا به عنوان «معیار های تعریف و تصویب طرح های کلان ملی» یاد می شد،از این 47 طرح، 34 طرح به دلیل نداشتن اعتبارات و دستگاه متقاضی از دستور کار خارج شدند.

با بررسی آمار و ارقام و اعتباراتی که در تصویب طرح ها و اجرا نشدن بخشی از آنها از سوی این شورا در سال های مختلف گزارش شده است، این سوال مطرح می شود که روند تصویب و ارزیابی این طرح ها چگونه است؟ آیا طرح های که به عنوان کلان ملی مطرح می شوند نباید قبل از طرح یک پروسه تحقیقی مشخص داشته باشند؟ آیا نباید زمینه های اجرای این طرح ها در جامعه با توجه به امکانات، زیر ساخت ها، اولویت و نیازهای کشور به درستی واکاوی شود؟

حتی برخی از طرح ها بعد از اجرایی شدن و تخصیص اعتبارات به آنها در میانه راه به دلایل مختلف که از عدم مدیریت و برنامه ریزی بلند مدت ناشی می شود به انتهای کار خود نمی توانند برسند و تنها خروجی آنها اعتبارات و هزینه های صرف شده بود. باید این مورد را در نظر گرفت که اگر برای تصویب این طرح ها برنامه ریزی مناسبی انجام نشود، پروژه طرح های کلان ملی در رفت و برگشت «تصویب و حذف شدن» اهمیت خود را برای گسترش و توسعه فناوری کشور از دست خواهد داد.

روند نزولی طرح های کلان ملی به خاطر حمایت نکردن دولت و نبود برنامه ریزی صحیح

در سال 93 طرح های کلان ملی با حذف سهم پژوهش از بودجه جاری دستگاه های اجرای متوقف شد. این حذف شدن سهم پژوهش نشان دهنده عدم توجه دولت و کم اهمیت جلوه دادن این طرح ها در توسعه و پیشرفت کشور بود.

در سال94 دبیر شورای عالی عتف در حاشیه یکصد و سی و پنجمین جلسه کمیسیون دائمی این شورا از تلاش برای جلب دستگاه های متقاضی برای 13 طرح کلان فناوری سخن گفت. دکتر احمدی در این نشست خاطر نشان کرد: باید طرح های کلان ملی به نحوی برنامه ریزی می شدند که از ابتدای تصویب آنها مرجعی به عنوان متقاضی وجود می داشت و این طرح ها با همکاری این مراجع اجرایی می شد. این سخنان نشان دهنده این است که هیچ برنامه ریزی دقیقی پشت تصویب این طرح ها نبوده است.

در بهمن سال 95 در جلسه شورای عالی عتف 12 طرح که دارای دستگاه متقاضی نبوده اند مختومه شد که از 47 طرح مصوب شده، 22طرح به عنوان طرح های اولویت دار و متناسب با اقتصاد مقاومتی انتخاب شدند و 13 طرح کلان ملی نیز در اولویت دوم قرار گرفتند.

سال 96 هم برای طرح های کلان سال خوبی نبود و 15 طرح در شورای عالی عتف لغو شد. نداشتن مستندات، عدم تعریف زیر پروژه ها و نبود نظارت مشخص از چالش های بود که دبیر کل این شورا آن را مطرح کرد. احمدی با بیان اینکه از 47 طرح، 34 طرح تعیین تکلییف شده اند، اظهار داشت: 15 طرح در حال حاضر به دلیل نداشتن اعتبار و دستگاه متقاضی ملغی شد.

سال 97 در تازه ترین گزارش از طرح های کلان ملی مسعود برومند دبیرکل شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری و معاون پژوهشی وزارت علوم در حاشیه یکصد و شصت و پنجمین کمیسیون دائمی شورای عتف خبر از عدم اختصاص بودجه به طرح های کلان ملی از سوی دستگاه های متقاضی را اعلام کرد که این امر احتمالا دلیلی برای تعطیلی تعدادی از طرح کلان ملی خواهد شد. وی تاکید کرد: دستگاه های متقاضی طرح های کلان ملی بودجه این طرح ها را تامین نکرده اند بنابراین روند ادامه فعالیت آنها بررسی می‌شود.

دبیرکل شورای عتف با بیان اینکه طرح های فعلی به عنوان طرح های کلان به شمار نمی روند چراکه یک دانشگاه و دستگاه متقاضی می توانست آنها را اجرا کند، گفت: طرح های کلان ملی در موقعیتی هستند که در سال ۹۷ هیچ بودجه ای به آنها اختصاص داده نشده بنابراین ما در موقعیت تصمیم گیری برای این پروژه ها قرار گرفته ایم.

دبیرکل شورای عتف خاطرنشان کرد: باید تعیین تکلیف شود که آیا دستگاه بهره بردار قصد دارد بودجه ای را به آنها اختصاص دهد یا خیر؟

برومند گفت: اگر دستگاه متقاضی نخواهد به هر دلیلی بودجه طرح های کلان را تامین کند به این معنی است که آن طرح مشتری ندارد و نمی تواند ادامه یابد.

دبیرکل شورای عتف تاکید کرد: اصولا هر پروژه و هر فعالیتی باید دارای مشتری و کارفرمای خود باشد و اگر این گونه نباشد عملا صحیح نیست که پروژه ای را ایجاد کنیم چرا که با نفس تقاضا محور بودن در تضاد است.وی گفت: اگر به جایی برسیم که پروژه های کلان ملی تا حدی جلو رفته باشند و دستگاه اجرایی بگوید نمی تواند بودجه آن را تامین کند بنابراین پروژه مشتری ندارد و ما باید فرآیند مستندسازی را انجام دهیم و آنچه حاصل شده را به خوبی ثبت کنیم چراکه ممکن است روزی مجددا پروژه بخواهد ادامه یابد.

بررسی روند نزولی طرح های کلان ملی در این سال­ها و مقایسه بین آنها نشان دهنده کم کاری دولت در بخش مهم علم و فناوری است. در تمام این سال­ها یکی از چالش های مهم برای حذف شدن طرح های تصویب شده که در گزارش های شواری عالی عتف به چشم می خورد کمبود بودجه و نبود اعتبار برای پیشبرد این طرح ها بوده است. حال باید از دولت یازدهم و آقای روحانی پرسید آیا طرح های که در سطح کلان ملی و در حوزه های دانش بنیان تصویب می شود نباید با اختصاص دادن بودجه کافی از آنها حمایت کرد حتی اگر دستگاه متقاضی هم برای آنها وجود نداشته باشد؟

رهبر معظم انقلاب اسلامی در یکی از دیدار های خود با نخبگان کشوری «حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان»، «گسترش کمّی و ارتقاء کیفی این شرکت‌ها» و «دخالت دادن آنها در بخش‌ها و طرح‌های اصلی کشور» را از ضرورت‌هایی دانست که برای شتاب در علم وفناوری باید مورد توجه جدی قرار گیرد. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای گزارش های موجود درباره کُند شدن یا توقف طرح های کلان تحقیقاتی در عرصه های مهمی همچون هوافضا، ماهواره، هسته ای و برخی زمینه های دیگر را مایه نگرانی خواندند و تأکید کردند: مسئولان توجه کامل کنند که این گونه طرح های مهم مطلقاً نباید کُند، نیمه تعطیل یا متوقف شوند؛ زیرا با ایجاد خسارت علمی، دانشمندان جوان را مأیوس می کند و این خطر بسیار بزرگی است.

انتهای پیام/

کد خبر: 974893

وب گردی

وب گردی