اهمیت راهبردی یمن و تنگه باب المندب

یمن در مسیر دریایی شرق به غرب از جایگاه استراتژیکی برخوردار است. مقامات نظامی واشنگتن در توجیه توسعه طلبی خود در منطقه بر اهمیت راهبردی یمن در حمل و نقل دریایی بین المللی و ضرورت تامین امنیت آن توسط امریکا تاکید می کنند.

به گزارش سرویس بین الملل ایسکانیوز به نقل از معاونت برون مرزی صداوسیما ،منصورهادی بازمانده ی دیکتاتوری علی عبدالله صالح، در 21 فوریه سال 2012 میلادی، انتخاباتی فرمایشی و غیرقانونی برگزار و با حمایت رژیم سعودی خود را رییس جمهوری یمن اعلام کرد. به علت مغایرت این انتخابات با اصل 108 قانون اساسی یمن که برگزاری انتخابات با یک نفر نامزد را مجاز نمی شمارد، مردم یمن با این انتخابات مخالفت کردند. گروه­ های انقلابی و مردمی یمن، انتخابات منصور هادی را که تنها نامزدش خود وی بود، به علت غیررقابتی بودن و دخالت بیگانگان، تحریم کرده بودند. اما با مداخله عربستان سعودی و شورای همکاری خلیج فارس، به عنوان به اصطلاح میانجی منطقه­ ای اعراب، مقرر شد منصور هادی از سال 2012 تا سال 2014 میلادی، به مدت دو سال رئیس جمهور انتقالی باشد و در سال 2015 میلادی، انتخابات برگزار شود.

در شرایطی که گفتگوهای ملی در جریان بود، ناگهان منصور هادی در چارچوب نقشه های عربستان سعودی در 21 فوریه سال 2015 میلادی در حالی که دوره ریاست جمهوری انتقالی وی به پایان رسیده بود، اعلام استعفاء کرد تا اوضاع سیاسی یمن را بحرانی تر سازد. منصور هادی به عدن و از آنجا به عمان و سپس به عربستان سعودی رفت و برای بازگشت به قدرت، از رژیم سعودی درخواست کمک کرد. به این ترتیب فرایند تحول سیاسی و انتقال قدرت که از سال 2011میلادی، آغاز شده بود در اوایل سال 2015میلادی، با استعفای غیرمسئولانه منصور هادی کنار گذاشته شد. متعاقب آن در 25 مارس سال 2015 میلادی ائتلافی از برخی کشورهای عرب منطقه به سرکردگی عربستان سعودی شکل گرفت و با نقض قواعد حقوق بین الملل حملات هوایی خود را به یمن با نام عملیات «توفان قاطعیت» آغاز کردند.

در تجاوز نظامی رژیم سعودی به یمن، هواپیماهای عربستان سعودی، امارات متحده عربی، قطر، کویت، بحرین، مراکش، مصر، اردن و سودان شرکت کردند و سومالی هم اجازه استفاده از پایگاه های نظامی خود را به این ائتلاف داد. این حملات به یمن با وجود گذشت بیش از سه سال از زمان آغاز آن، به اهداف مورد نظر مهاجمان نرسیده، اما ویرانی های بسیاری برجای گذاشته است. در 4 دسامبر سال2017 میلادی، علی عبدالله صالح، حاکم پیشین یمن به طرز مشکوکی به قتل رسید. نیروهای وفادار به صالح و نیروهای مردمی انصارالله که با نیروهای ائتلاف به سرکردگی عربستان سعودی می جنگیدند، با یکدیگر درگیر شدند. ائتلاف عربی تحت رهبری عربستان سعودی با استقبال از درگیری‌های بین طرفداران علی عبدالله صالح با نیروهای انصارالله در صنعا، تأکید کرد از شورش نیروهای صالح حمایت می‌کند.

به زودی فاش شد که توطئه ایجاد درگیری میان طرفداران علی عبدالله صالح با نیروهای مردمی انصارالله در صنعا، طرح امارات با مشورت ریاض بوده که هدف اصلی آن فراهم کردن زمینه برای خروج سعودیها از باتلاق جنگ یمن بوده است. منابع مطلع نیز تاکید دارند که علی عبدالله صالح، به دست ائتلاف تحت سرکردگی سعودی ها و مشخصا در حمله جنگنده های اماراتی کشته شده است تا فرزندش احمد را که قبلا سفیر یمن در امارات بود، جایگزین او کنند. در همین باره، «احمد الحبیشی» مشاور رسانه ای شورای عالی سیاسی یمن نیز اعلام کرد که علی عبدالله صالح در منطقه تحت سیطره هوایی امارات کشته شده است. امارات عربی متحده و رژیم سعودی با قتل علی عبدالله صالح، موج جدیدی را برای درگیری ها در تمامی جبهه ها در یمن ایجاد کردند و کار سازمان های بشردوستانه را نیز کاملا مختل کردند.

تشکیل دولت وابسته و دست ­نشانده در یمن برای تسلط دائمی بر این کشور، یکی از اهداف مهم عربستان سعودی از تهاجم نظامی به یمن بوده است. اهمیت یمن در راهبرد امنیتی عربستان سعودی موجب شد که پس از شروع اعتراض ­های مردم یمن ضد عبدالله صالح، ریاض ابتکار عمل را در دست بگیرد و ضمن انتقال ظاهری قدرت، ساختار و زیربنای نظام سیاسی تحت سلطه سعودی در یمن حفظ شود. البته، عربستان سعودی سیاست خود در یمن را حمایت از اصلاحات سیاسی در این کشور معرفی می کرد. حفظ قدرت در دست گروه های وابسته به سعودی و جلوگیری از به قدرت رسیدن گروه های مردمی همچون انصارالله، از اهداف راهبردی سعودی در یمن می باشد.

در چارچوب سیاست سعودی، منصور هادی که همچنان خود را رییس جمهوری یمن معرفی می کرد، با فرار به شهر راهبردی عدن، ضمن اینکه تلاش کرد دولتی موازی در جنوب یمن تشکیل دهد، از عربستان سعودی و شورای همکاری خلیج فارس خواست تا در یمن مداخله نظامی کنند. اما، با استقرار نیروهای مردمی انصارالله در عدن، موقعیت منصور هادی و هواداران وی در این شهر نیز به شدت تضعیف شد. عربستان سعودی تلاش کرده است ضعف موقعیت نیروهای منصور هادی را با حملات خود به مردم یمن جبران کند. با حمله عربستان سعودی، درگیری نیروهای منصورهادی با نیروهای مردمی تداوم یافت. اما، مقاومت و عزم و اراده نیروهای مردمی، برتری تسلیحاتی سعودی را بی تاثیر کرده و نیروهای منصور هادی نیز برغم برخورداری از حمایت همه جانبه رژیم سعودی و شرکایش در حمله به یمن، نتوانستند به موفقیتی دست یابند.

البته، هدف مهم سعودی از حمله به یمن، بهره گیری از موقعیت مهم ژئوپلتیک و راهبردی یمن است. یمن در جنوب شبه‌جزیره عرب قرار گرفته و مرزهای دریایی گسترده‌ای در دریای سرخ و نیز خلیج عدن دارد. موقعیت استراتژیک یمن، به لحاظ اشراف بر شاخ آفریقا از طریق مرزهای دریایی جنوب و غرب یمن و نیز جزیرۀ سقطرا اهمیت ویژه‌ای به یمن داده است، به‌علاوه، اِشراف این کشور بر تنگۀ باب‌المندب اهمیت مضاعفی به یمن از نظر تأمین امنیت انرژی جهان و حمل و نقل بین المللی کالا بخشیده است. در واقع درصد بالایی از رفت‌ و آمد کشتی های کشورهای جهان از کانال سوئز، ابتدا از باب‌المندب صورت می گیرد. پس به همان میزان که کانال سوئز حائز اهمیت است، باب‌المندب هم مهم است.

اهمیت تنگه باب‌المندب در گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا در نوامبر سال 2014 میلادی نیز این‌ گونه بیان شده است: «تنگه باب‌المندب گلوگاه یا نقطه راهبردی مهم میان شاخ آفریقا و خاورمیانه است. این تنگه رابط راهبردی میان دریای مدیترانه و اقیانوس هند است و بین یمن، جیبوتی و اریتره واقع شده است. تنگه باب المندب همچنین دریای سرخ را به خلیج عدن و دریای عرب پیوند می‌دهد. قسمت اعظم صادرات خلیج فارس که از کانال سوئز عبور می‌کند و نیز خط لوله سومد(Sumed)از تنگه باب‌المندب می‌گذرند. بستن تنگه باب‌المندب می‌تواند تانکرهای نفتی خلیج فارس را از رسیدن به کانال سوئز و خط لوله سومد، محروم کند و آن‌ها را به سمت دماغه جنوبی آفریقا بکشاند و سبب افزایش زمان و هزینه صدور نفت شود.»

تنگۀ باب‌المندب در معادلات نظامی نیز حائز اهمیت اساسی است. برای مثال در جنگ سال 1973 میلادی مصر و سوریه با رژیم صهیونیستی، جمهوری عربی یمن در هماهنگی با مصر، تنگۀ باب‌المندب را به روی ورود کشتی‌های حامل تسلیحات برای رژیم صهیونیستی بست. این اقدام یمن، به نحو مؤثری مانع استفاده رژیم صهیونیستی از بخش عمده‌ای از نیروی دریایی‌اش برای ضربه زدن به مصر از طریق دریای سرخ شد. با توجه به این پیشینه، محور آمریکا – رژیم صهیونیستی - عربستان سعودی، به‌ شدت نگران پیروزی انصارالله و حوثی‌ها در یمن هستند. زیرا کنترل یمن و باب المندب به دست نیروهای مردمی یمن سبب قطع دسترسی رژیم صهیونیستی به اقیانوس هند از طریق دریای سرخ و مانع دسترسی راحت زیردریایی‌ های رژیم صهیونیستی برای ورود به خلیج فارس برای تهدید ایران می‌شود. به همین علت، سیطره بر یمن از طریق رژیم وابسته عربستان سعودی ، یکی از محورها و نکات مهم گفتگوهای بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی با اعضای کنگره آمریکا در 3 مارس سال 2015 میلادی بود.

یمن همچنین در مسیر دریایی شرق به غرب از جایگاه استراتژیکی برخوردار است. مقامات نظامی واشنگتن در توجیه توسعه طلبی خود در منطقه بر اهمیت راهبردی یمن در حمل و نقل دریایی بین المللی و ضرورت تامین امنیت آن توسط امریکا تاکید می کنند. رئیس فرماندهی مرکزی آمریکا، سنتکام (Centcom)، ژنرال نرمان شوارزکوف (Norman Schwarzkopf) در گزارشی به سنای آمریکا می‌گوید: «دریای سرخ در کنار کانال سوئز در شمال و باب‌المندب در جنوب یکی از حیاتی‌ترین خطوط دریایی و نیز رابط حیاتی حمل‌ و نقل و ناوبری بین ائتلاف‌های اروپایی و پاسیفیک است. از آنجا که بخش مهمی از نیروهای "سنتکام" در دریا به کار گرفته می‌شوند، لذا تأمین امنیت این آبراه برای کشتیرانی باز و آزاد باید یک هدف کلیدی باشد». همچنین ، رونق تجارت و گردشگری در شهرهای مهمی چون جده و ینبع درعربستان سعودی و ده‌ها شهر ساحلی دیگر دریای سرخ تا حد زیادی به وضعیت تنگۀ باب‌المندب وابسته است. دقیقاً به همین خاطر آمریکا و رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی به دنبال سیطره بر باب‌المندب هستند.

ادامه دارد ...

کد خبر: 975982

وب گردی

وب گردی