بلاتکلیفی ورزش دانشگاهی در ایران/ گسستگی در رابطه وزارت ورزش با دانشگاه‌ها

در اولین گام تشکیل لیگ های دانشگاهی و رقابت دانشجویان دانشگاه های مختلف با یکدیگر می تواند کیفیت ورزش دانشگاهی در ایران را بالاتر ببرد و البته باید از دوران مدرسه، ورزش را در جامعه نهادینه کرد.

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، «ورزش دانشگاهی» در کشورهای توسعه‌یافته، امری جدی تلقی می‌شود. مدیران و مسئولان ارشد، نگاهی ویژه به این بخش از ورزش دارند و سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی انجام می‌دهند. در آمریکا، ورزش دانشگاهی بسیار حرفه‌ای دنبال می‌شود و مسابقات لیگ‌های دانشگاهی، چندین هزار تماشاگر را به سالن‌ها می‌کشاند. از دل لیگ‌های دانشگاهی، ملی‌پوشان و قهرمانان المپیک بیرون می‌آیند و ورزش دانشگاهی در قامت بازویی قدرتمند برای ورزش حرفه‌ای و قهرمانی عمل می‌کند، در حالی که ورزش دانشگاهی در ایران به حضور در یونیورسیادها خلاصه می‌شود و واحدهای درسی ورزشی (تربیت بدنی) دانشگاه‌ها هم به امتحان «دراز نشست» و «بارفیکس» محدود است؛ ولی ورزش در دانشگاه‌های غربی، فراتر از پاس کردن چند واحد برای تکمیل واحدهای درسی و دریافت مدرک است.

* اتحادیه حرفه‌ای

ورزش دانشگاهی در آمریکا تحت نظر یک اتحادیه است؛ اتحادیه ملی ورزش دانشگاهی (National Collegiate Athletic Association) یک سازمان غیر انتفاعی است که فعالیت‌های ورزشی دانشگاه‌های آمریکا و کانادا را سازمان‌دهی می‌کند؛ مقر اصلی این اتحادیه در ایندیاناپولیس واقع شده است. اعضای لیگ در این کشورها در سال ۱۹۷۳ تصمیم به تقسیم اتحادیه به سه لیگ کوچک‌تر گرفته و تیم‌های ورزشی نسبت به سرمایه‌گذاری‌هایی که برای فعالیت‌های ورزشی انجام می‌دهند در لیگ دسته یک (Division I)، لیگ دسته دو (Division II) یا لیگ دسته سه (Division III) قرار گرفتند. بنا بر قوانین این اتحادیه، دانشگاه‌های لیگ دسته ۱ و لیگ دسته ۲ می‌توانند به بازیکنان تیم‌های ورزشی خود «بورسیه ورزشی» بدهند ؛ اما دانشگاه‌های لیگ دسته ۳ از انجام این امر منع شده‌اند.

* کمک‌هزینه‌های تحصیلی-ورزشی

کمک هزینه های تحصیلی-ورزشی برای برخی از دانشجویانی که وارد مقطع کارشناسی در آمریکا (دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد معمولا برای دریافت کمک هزینه بر مبنای توانایی های ورزشی شان واجد شرایط نیستند) می شوند، در دسترس است. از این گونه دانشجویان انتظار می رود در حالی که به دانشگاه می روند، در تیم کالج خود حضور پیدا کنند. دسترسی به کمک هزینه تحصیلی، بسته به نوع ورزش بسیار متفاوت است. ورزش هایی که ممکن است برای آنها کمک هزینه های ورزشی در دسترس باشد شامل فوتبال، تنیس، کشتی و والیبال از میان بسیاری ورزش دیگر است. برخی از موارد مانند ورزش‌های رزمی و چوگان مشمول کمک هزینه های تحصیلی بسیار کم هستند یا به هیچ وجه، کمکی دریافت نمی کنند؛ اما دانشجویان باید کماکان در فرم تقاضای کالج، اطلاعاتی در ارتباط با شرکت در هر نوع ورزشی که در آن فعال هستند را گزارش دهند. این امر در روند پذیرش در مقطع کارشناسی و همچنین رقابت برای فرصت‌های کسب کمک هزینه تحصیلی می تواند تا حدی برای دانشجویان مفید واقع شود. در پذیرش، گوناگونی و همکاری کلی در جامعه دانشگاهی را از بین سایر معیارهای گزینش مد نظر قرار می دهند.

* فعالیت‌های فوق برنامه در دانشگاه‌های کانادا

دانشگاه کانادا برای فعالیت فوق برنامه، ورزش دانشگاهی را به صورت جدی دنبال می کند. به طور مثال در دانشگاه آکادیا، ورزش های دانشگاهی متفاوتی مانند بسکتبال، شنا، هاکی، راگبی، فوتبال، والیبال و غیره به دانشجویان ارائه می شود. ورزش راه خوبی برای کاهش استرس و جوان نگه داشتن محسوب می شود. اگر دانشجویی، ورزش کردن را دوست نداشته باشد، می تواند در جامعه یوگای آکادیا شرکت کند.

سه دانشگاه «بی شاپ»، «مک گیل» و «کونکوردیا» در «کِبِک» به زبان انگلیسی تدریس می کنند. این دانشگاه ها به خاطر صحنه های هنری پر جنب و جوش و بخش ورزشکاری دو و میدانی شناخته شده اند. بیشتر از صد تیم، کلوپ و سازمان دانشگاهی به دانشجو کمک می کنند در کنار تحصیلات، استعداد داخلی خود را کشف کنند. بهترین چیزی که در مورد «بی شاپ» می توان گفت، این است که دانشجو می‌تواند بر اساس ایده های خود عمل کرده و رویاها و آرزوهایش را به واقعیت تبدیل کند.

دانشجویان دانشگاه «ویلفرید لوریر» در برنامه های داخلی کسب جایزه شرکت می کنند؛ برنامه هایی که برای هر دانشجویی، ورزشی خاص دارد. همچنین استخر شنایی با اندازه ای در اندازه استاندارد المپیک وجود دارد که دانشجو می تواند لباس شنای خود را پوشیده و وارد رشته واتر پلو شود.

باشگاه دانشگاه «کویین» آرزوی هر عاشق ورزشی است. این باشگاه، کلاس‌های ورزشی متفاوتی ارائه می دهد. کویین بهشت ورزشکارها است و برای همه از مبتدی تا پیشرفته، امکانات دارد. کلاس ها با وجود رخدادهای متفاوت در طول سال به دانشجویان و فارغ التحصیلان ارائه می شود. این کلاس ها فرصت خوبی برای تجدید مهارت های ورزشی است.

دانشگاه «سنت فرانسیس» خاویر که رتبه اول در «مک‌لین» کانادا را داراست و بر فعالیت‌های گوناگون مانند سقوط آزاد، غواصی، صخره‌نوردی و هر فعالیت افزاینده ترشح آدرنالین، تمرکز دارد.

* نگاه ویژه آمریکا به ورزش دانشگاهی

ورزش، فرصت‌های بی نظیری را برای دانشجویان بین‌المللی در دانشگاه های آمریکایی ایجاد می کند. ورزش می تواند به عنوان سکوی پرشی به سوی موفقیت برای دانشجویان بین المللی در دانشکده ها و دانشگاه های ایالات متحده محسوب شود. ورزش بخشی جدایی ناپذیر از تجربه دانشگاهی ایالات متحده است. برنامه های ورزشی روح دانشگاه و ادغام اجتماعی در سطح دانشکده ها را ارتقا می بخشد؛ این جایزه ای است برای هر کسی که در حال تطبیق یافتن با یک دانشگاه جدید است، به ویژه اگر آن دانشگاه در یک کشور جدید هم باشد.

اگر دانشجو در یک رشته ورزشی عالی باشد و تصمیم بگیرد مثلا برای ورود به تیم بسکتبال یا شنای دانشگاه خود امتحان بدهد، ممکن است بتواند از وضعیت استثنایی دانشجوی ورزشکار برخوردار شود؛ این گزینه ای است که معمولا در دانشگاه های خارج از ایالات متحده وجود ندارد. این بدان معنا است که دانشجو می تواند در حالی که در رشته ورزشی مورد انتخابش آموزش دیده و رقابت می کند، مدرک تحصیلی خود را نیز به دست آورد. اگر دانشجو امیدوار باشد حرفه ای را در زمینه های مرتبط با ورزش دنبال کند، این مزیتی مهم به شمار می رود.

* دانشگاه‌هایی با امکانات پیشرفته

برنامه های ورزشی در دانشکده ها و دانشگاه های ایالات متحده که از بودجه های بسیار خوبی برخوردار هستند، بهترین و پیشرفته ترین امکانات تمرینی، مربیگری پیشرفته و دیگر منابع مورد نیاز را برای دانشجویان ورزشکار تامین می کنند، حتی اگر دانشجو یک ورزشکار با استعداد نباشد، باز هم می تواند از برنامه های ورزشی دانشگاه خود بهره مند شود که این نکته می تواند هم به عنوان یک تماشاچی که با دیگر ورزش‌دوستان ارتباط برقرار می کند و هم از طریق بازی به صورت غیر رسمی با همکلاسی های دیگر باشد. برای مثال، دانشجویان در بیشتر دانشگاه های ایالات متحده از زمین های تنیس یا اسکواش دانشکده های خود برای حفظ تناسب اندام و همچنین ملاقات با دوستان‌شان استفاده می کنند.

* رشته های مرتبط با ورزش

حرکت شناسی عبارت است از علم شناخت و بررسی حرکات جسمی و اثر آن بر تندرستی. رشته تحصیلی حرکت شناسی که ترکیبی از فیزیولوژی و علوم بهداشتی است، معمولا شامل کلاس هایی مانند کالبدشناسی، فیزیولوژی ورزش و مهارت های حرکتی است. رشته حرکت شناسی به مشاغلی در رابطه با آموزش، مربیگری، مربیگری تناسب اندام، فیزیوتراپی، کاردرمانی و همچنین تندرستی عمومی مربوط می شود.

* مدیریت ورزشی

ورزش کسب و کار بزرگی است و مدیریت ورزشی دقیقا یعنی محل تلاقی کسب و کار و ورزش. مدیریت ورزشی یک رشته تحصیلی مربوط به رشته های مختلف درسی است که از گرد هم آوردن رشته های اقتصاد، بازاریابی، حقوق، و ارتباطات تشکیل شده است. دانش آموختگان رشته های مدیریت ورزشی به طور کلی به عنوان نمایندگان ورزشکاران حرفه ای، مدیران و عوامل تبلیغاتی تیم ها مشغول به کار می شوند.

تعداد انگشت‌شماری از دانشگاه های ایالات متحده هستند که کارشناسی روانشناسی ورزش را که به بررسی اجزای رفتاری عملکرد ورزشی می پردازد، ارائه می دهند. این رشته تحصیلی علاوه بر دروس پایه روانشناسی، شامل سرفصل هایی در زیست شناسی و کالبدشناسی و همچنین یادگیری حرکتی و مدیریت اضطراب است. روانشناسان ورزشی هم در مطب های خصوصی خود کار می کنند و هم توسط تیم های حرفه ای و تیم های ورزشی دانشگاه ها استخدام می شوند.

ورزش؛ چه مسابقه فوتبال یک مدرسه متوسطه باشد و چه مسابقه سوپر باول (مسابقه سالانه فوتبال آمریکایی قهرمانی لیگ فوتبال ملی آمریکا و بالاترین سطح حرفه‌ای فوتبال آمریکایی در جهان)، خبرساز است. بسیاری از رشته های تحصیلی روزنامه نگاری در ایالات متحده، گرایش هایی را در زمینه روزنامه نگاری ورزشی (گاهی اوقات با نام ارتباطات ورزشی یا رسانه ورزشی) ارائه می دهند. تمرکز سرفصل های آموزشی این گرایش ها بر رویدادهای ورزشی زنده، تصویربرداری، و عکاسی خبری ورزشی است. دانش آموختگان گرایش های روزنامه نگاری ورزشی در رسانه های رادیویی، چاپی، دیجیتال، و دیداری مشغول به کار می شوند.

* ورزش دانشگاهی، بلاتکلیف در ایران

این در حالی است که ورزش دانشگاهی در ایران، هنوز به ساماندهی مشخصی نرسیده است. فدراسیون ملی ورزش‌های دانشگاهی جمهوری اسلامی ایران سال 1384 در مراسمی با حضور دکتر جعفر توفیقی، وزیر وقت علوم، تحقیقات و فناوری و محسن مهرعلیزاده، رئیس وقت سازمان تربیت بدنی افتتاح شد. در آن زمان وزارت ورزش و جوانان شکل نگرفته بود و سازمان تربیت بدنی، بالاترین نهاد ورزشی کشور محسوب می شد. هرچند بعد از انحلال سازمان تربیت بدنی و پیدایش وزارت ورزش و جوانان، فدراسیون ملی ورزش های دانشگاهی در فهرست بودجه فدراسیون ها قرار نگرفت و برخلاف بیش از 50 فدراسیون دیگر، هیچ بودجه ای از وزارت ورزش دریافت نمی کند.

دکتر محمدرضا دهخدا، رئیس فدراسیون ملی ورزش های دانشگاهی درباره ورزش دانشگاهی در ایران و عدم وجود لیگ های دانشگاهی در کشور به ایسکانیوز، گفت: «دانشگاه آزاد اسلامی برای تشکیل لیگ های دانشگاهی، استارت زده است. مدیریت جدید دانشگاه آزاد با توجه به هزینه ای که صرف می کند، تمایل زیادی دارد بعضی از تیم هایش را در لیگ دانشجویی به میدان بفرستد. ما هم می خواهیم لیگی با حضور 5 بخش آموزش عالی تشکیل دهیم. برنامه های ما هم در شورای راهبردی فدراسیون ملی ورزش های دانشگاهی، چکش کاری می شود تا به نتیجه مطلوب برسیم»؛ اتفاقی که فعلا در حد طرح باقی مانده و به مرحله عمل نرسیده است.

البته استاد دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه شهید بهشتی معتقد است اراده‌ای برای تشکیل لیگ های دانشگاهی وجود ندارد. دکتر محمدرضا برومند با اشاره به لیگ‌های دانشگاهی پرشور آمریکا به ایسکانیوز، گفت: «مسابقات کالج ها از لیگ سراسری آمریکا پرشورتر است و جالب است بدانید برخی از دانشگاه های این کشور، شبکه تلویزیونی دارند. فقط یکی از دانشگاه های آمریکا، 140 تیم در لیگ های مختلف دارد، شامل دختران و پسران در سطوح متفاوت مثل برتر، یک و دو. یک بازی بسکتبال در کالج آمریکا، حدود 25 هزار تماشاگرا به سالن می کشاند.»

دکتر منصور صاحب الزمانی، متخصص ورزش درمانی و توانبخشی ورزشی، مشکل را نه در دانشگاه ها بلکه در سال های مدرسه می بیند. رئیس سابق دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه باهنر کرمان در این خصوص به ایسکانیوز، گفت: « ما باید بر دوران قبل از کالج تمرکز کنیم. من نسبت به این موضوع که در چهار سال کالج عملا بخواهیم یک قهرمان ملی بسازیم، چندان امیدوار نیستم. من تحصیلاتم را در اروپا ادامه داده و چنین چیزی را ندیده ام. افراد با یک پایه قوی ورزشی وارد کالج می شوند، پرورش می بایند و احیانا به تیم ملی می رسند. متأسفانه ما این فرهنگ را قبل از ورود به دانشگاه آن طور که باید و شاید نداریم و بهینه نشده است. ممکن است برخی معتقد باشند این اتفاق به خاطر مسائل اقتصادی رخ نداده است. من چنین اعتقادی ندارم چون خانواده هایی که برای ورزش، هزینه نمی کنند، مبلغ بیشتری را برای درمان صرف خواهند کرد.»

دکتر سیروس فارسی، متخصص فیزیولوژی ورزشی هم مشکل را در نگاه متمرکز بر قهرمانی می بیند و اعتقاد دارد با چنین شرایطی نمی توان به نتیجه مطلوب و توسعه ورزش دانشگاهی در ایران رسید. او با انتقاد از جدی نگرفتن واحدهای درسی تربیت بدنی در دانشگاه ها به ایسکانیوز، گفت: «از طرفی ما لیگ های دانشگاهی نداریم و بسیاری از دانشگاه ها در بحث امکانات ورزشی و بودجه هم با مشکلات عدیده ای روبرو هستند. متأسفانه واحدهای درسی «تربیت بدنی» در دانشگاه ها نه از سوی مسئولان و نه از سوی دانشجویان جدی گرفته نمی شود. ساعت واحدهای تربیت بدنی که برای یک دوره کارشناسی در نظر گرفته می شود بسیار کم است. متأسفانه بچه ها نیز چندان این واحدها را جدی نمی گیرند. این ساعت ها اصلا از کیفیتی برخوردار نیستند و برنامه ریزی درستی هم انجام نگرفته است. به قدری رویکرد نسبت به ورزش در دانشگاه ها، ضعیف شده که در اغلب اوقات، دانشجو از استاد می خواهد بدون این که حضور و غیابی در کلاس ها انجام دهد، نمره اش را بدهد که این نکته یک ضعف بزرگ است.»

دکتر عبدالمهدی نصیرزاده، مدیرکل تربیت بدنی دانشگاه پیام نور کشور هم با تأکید بر اینکه فدراسیون ملی ورزش های دانشگاهی هیچ بودجه ای از وزارت ورزش و جوانان نمی گیرد، به ایسکانیوز گفت: «فدراسیون ملی ورزش های دانشگاهی علی‌رغم اینکه عضو مجمع کمیته ملی المپیک است، هیچ بودجه ای از این کمیته و وزارت ورزش نمی گیرد. فدراسیون ما فقط اسم فدراسیون ملی را یدک می کشد و در واقع این فدراسیون زیرمجموعه وزارت علوم است چون این وزارتخانه به فدراسیون، بودجه می دهد و فدراسیون ملی ورزش های دانشگاهی هم نمی تواند استقلال لازم را داشته باشد.»

دکتر محمدحسین علیزاده، مدیرکل تربیت بدنی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری هم روند کنونی ارائه واحدهای درسی تربیت بدنی در دانشگاه ها را نامطلوب توصیف کرد و البته نقد اصلی را متوجه وزارت ورزش و جوانان دانست. او به ایسکانیوز، گفت: «این طور نیست که دانشگاه های ما نمی خواهند لیگ دانشگاهی داشته باشند بلکه دلیلش این است که ما رابطه ای بسیار گسسته با وزارت ورزش داریم. چند عامل باید کنار هم قرار بگیرند که اولویت ما را در توسعه ورزش دانشگاهی مشخص کند. علی‌رغم اینکه این همه جمعیت جوان، علاقمند و ورزشکار در دانشگاه ها داریم؛ اما وزارت ورزش هیچ مأموریتی برای ورزش وزارت علوم قائل نیست. ما به صورت منفک کار می کنیم و خودمان المپیاد می گذاریم که چه برگزار کنیم و چه برگزار نکنیم، فرقی ندارد، در حالی که وزارت ورزش در سیاست کلان خود باید این موارد را بخش بندی کند و به ما، ارتش، وزارت کار و همه قسمت ها اعلام کند به تناسب مأموریت‌شان، ورزش های‌شان را هم توسعه دهند. واقعیت این است از سوی وزارت ورزش، خواسته ای نداریم. ما به صورت یک جزیره کاملا منفک در آموزش عالی کار می کنیم و اصلا در سطح کلان با ورزش کشور، مشارکتی نداریم».

دکتر کمال جوانمرد، مدیرکل تربیت بدنی و ورزش دانشگاه آزاد اسلامی هم در این باره به ایسکانیوز، گفت: «در حال حاضر مسابقات فوتسال و فوتبال برگزار می کنیم. به دنبال استعدادیابی هستیم و در تمام واحدها، کمیته استعدادیابی تشکیل داده ایم. در دوره قبل هم فرم تشکیل دادیم و گفتیم نفرات برتر را مشخص و معرفی کنند. هر مسابقه ای که شروع می شود، ما یک نفر را مأمور استعدادیابی می کنیم. از 9 عضو تیم تنیس روی میزی که تشکیل داده ایم، 8 نفر دانشگاه آزادی هستند. در ذهن داریم کشور را به 10 منطقه تقسیم کرده و لیگ دانشگاه آزاد را راه اندازی کنیم. قطعا «پایلوت» را دانشگاه آزاد قرار می دهیم و بعد می توانیم از دانشجویان دانشگاه های دیگر دعوت کنیم در لیگ ها شرکت کنند. استارت را برای نیم‌سال اول سال آینده می زنیم و «پایلوت» را روی رشته های فوتسال و کشتی قرار می دهیم.»

البته ورزش دانشگاهی ایران در «یونیورسیاد»ها (مسابقات جهانی ورزش دانشگاهی) معمولا عملکرد خوبی داشته و در سال 2017 هم رتبه دهم را کسب کرده است؛ ولی نگاهی اجمالی به جدول رده بندی و ایستادن کشوری مانند کانادا در رتبه شانزدهم نشان می دهد این رنکینگ ها چندان قابل اعتنا برای اثبات نگاه ویژه یک کشور به ورزش دانشگاهی و وجود زیرساخت های مجهز نیست. به نظر می رسد در اولین گام تشکیل لیگ های دانشگاهی و رقابت دانشجویان دانشگاه های مختلف با یکدیگر می تواند کیفیت را بالاتر ببرد و البته باید از دوران مدرسه، ورزش را در جامعه نهادینه کرد تا دانشگاه ها بتوانند به ورزش کشور کمک کنند، نه اینکه ورزشکاران جذب دانشگاه ها شوند و صرف مدال آوری، افتخار محسوب شود.

نویسنده: محمودرضا کریمی

انتهای پیام/

کد خبر: 978320

وب گردی

وب گردی