به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری ایسکانیوز، همان زمان با تاسیس مرکز شهرداری در سال1290 فرآیند مدیریت پسماند نیز در کشور ما فعالیت خود را آغاز کرد. البته آن زمان در همه نقاط جهان؛ پسماند ماده ای زائد تلقی می شد که فقط دوری آن از محل زندگی انسان ها کافی بود. از دهه 1360 در سیستم مدیریت پسماند ایران تحولاتی به‌وجود آمد و تا به امروز کوشش های فراوانی برای پیشرفت شیوه های تشکیلاتی و سازماندهی آن انجام گرفته است؛ اما هنوز با سیستم‌های مدیریت پسماند در کشورهای پیشرفته در این زمینه فاصله زیادی داریم.

به علت عدم گستردگی و پیشرفت فعالیت های کشورمان در زمینه مدیریت پسماند و بازیافت، در مورد همه انواع پسماند نمی توان شرکت های فعال و موفق نام برد. بلکه ناچار هستیم تنها به بررسی موردی و اجمالی تعدادی از شرکت های موجود بپردازیم.

در حال حاضر در کشور ایران سازمان های مشخص و تفکیک شده در حوزه زباله و پسماند وجود ندارد و تنها چند مرکز مانند شهرداری و سازمان حفاظت از محیط زیست متولی رسیدگی به همه نوع زباله و پسماند هستند. با توجه به افزایش روزافزون جمعیت و به دنبال آن، افزایش پسماندها؛ نیاز است که در زمینه مدیریت پسماند و بازیافت تدابیری جدی صورت گیرد. شاید در حال حاضر با وجود بیابان های گسترده برای دفن زباله در کشور به مشکل بخصوصی برنخوریم؛ اما قطعا در آینده ای نه چندان دور با مشکلات حاد آلودگی هوا، زمین و آب مواجه می شویم. بنابراین مسئولین در حال حاضر باید اقدامات پیش گیرانه انجام دهند و از ایده های نیروهای جوان در این زمینه بهره بگیرند و از شرکت های دانش بنیان و استارتاپ در زمینه مدیریت پسماند حمایت های قانونی و مالی کنند. در حال حاضر در جهان، سیستم ها و ابزارهای جدیدی در حال فعالیت هستند دولت ها نیز از آن ها حمایت می کنند؛اما متاسفانه در کشور ما، حتی در صورت وجود سیستم های مورد نیاز از آن ها حمایت نمی شود و به همین دلیل در این زمینه شاهد پیشرفت چشمگیری نیستیم.

در عصر حاضر روز به روز تولید وسایل الکترونیک بیشتر می شود و مسئله زباله‌های الکترونیک بیش از پیش باید مورد توجه قرار گیرد. در کشور ما چند شرکت دانش بنیان در این زمینه فعالیت دارند. مانند شرکت دانش بنیان مهر پردازان محیط زیست ثمین، که مجری طرح جامع مدیریت و بازیافت زباله های الکترونیکی اصفهان است. این شرکت برای اولین بار دستگاه امحاء و بازیافت اولیه انواع لامپ فلورسنت اعم از نیمه فشرده(مهتابی) و فشرده(کم مصرف) را در کشور طراحی و ساخته است. همچنین در مرکز رشد دانشگاه فردوسی مشهد، شرکت دانش بنیان تلاش و توسعه، اولین کارخانه بازیافت زباله های الکترونیک را راه اندازی کرده و در آن طلا، نقره و مس را بازیافت می کند و آلیاژ لحیم استخراج می کند.

در گذشته کارگاه های طلا سازی در عملیات بازیافت، طلای زیادی از دست می‌دادند. یک شرکت دانش بنیان سیستم تصفیه فاضلاب برای مراکز صنعتی و کارگاه‌ها علی الخصوص کارگاه طلا سازی طراحی کرده است که تصفیه فاضلاب را به صورت شیمیایی انجام می‌دهد و اجازه نمی دهد فلزات گرانبها هدر روند.

گسترش راه ها نیار به آسفالت را افزایش داده و نکته قابل توجه این است که آسفالت نیز جزو موادی است که می تواند بعد از بازیافت مجددا وارد چرخه صنعت شود. دستگاه بازیافت آسفالت توسط تکنولوژی مایکروویو توسط شرکت دانش بنیان مستقر در پارک علم و فناوری آذربایجان غربی طراحی شده و به مرحله تولید پرتوتایپ رسیده است. این دستگاه در دو مدل پیوسته ریلی و کابینی ساخته شده که مدل پیوسته آن برای استقرار در کارخانه‌های آسفالت و مدل کابینی آن نیز به صورت پشت تریلی است و توسط خودروهای وانت و باری قابل حمل می‌باشد و با برق ژنراتور کار می کند.

زباله ‌های بیمارستانی نیز جزو خطرناک ترین زباله ‌ها هستند که اگر استریل و پاکسازی نشوند، ممکن است شیوع بیماری‌های مختلف را در پی داشته باشند. یک شرکت‌ دانش بنیان موفق به تولید دستگاه بازیافت‌ پسماند‌های خطرناک عفونی بیمارستان‌ها شده است که محیط بیمارستان‌ها را تمیز می‌کند و از ایجاد عفونت‌های مختلف در بیمارستان جلوگیری می‌کند.

امیدواریم با توجه به قانون حمایت از شرکت ها و مؤسسات دانش‌بنیان و تجاری‌ سازی نوآوری ها و اختراعات؛ جوانان با خیال آسوده تری وارد حوزه دانش بنیان شوند و از حمایت دولت بهره مند شوند. در قسمت دوم گزارش به معرفی چند شرکت خارجی در زمینه مدیریت پسماند می پردازیم.

استارتاپ های فعال جهانی در حوزه مدیریت پسماند را می توان در چهار گروه تقسیم کرد.

گروه اول شرکت هایی از جمله Robicon Global و Winnow در زمینه مدیریت تولید پسماند و فرآیند جمع آوری آن هستند. شرکت Robicon Global در ایالات متحده یک پلتفرم نرم افزاری برای ارتباط میان تولید کنندگان پسماندهای حجیم و ویژه و شرکت های جمع آوری پسماند و رانندگان کامیون ها ارائه کرده است. از طریق این نرم افزار مشتریانی که نیاز به جمع آوری پسماندهای خود در خارج از برنامه های معمول جمع آوری پسماند شهری دارند، می توانند به صورت آنلاین ثبت سفارش کرده، هزینه جمع آوری را پرداخت نمایند و گزارش های مربوط به عملکرد خود را مشاهده کنند.

شرکت Winnow در انگلستان، سنگاپور و دبی سیسـتمی جهـت نظـارت و مـدیریت نـو، میـزان و هزینـه پسماندهای غذایی تولید شده به رستوران ها ارائه می کند. این سیستم از یک تبلت و همچنین نرم افزار مدیریت و تحلیل داده های پسماند تشکیل شده است. در این نرم افزار، افراد با استفاده از تبلت، میزان پسماند تولیدی خود در طول روز را ثبت نموده تا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و نرم افزار با ارائه اطلاعات کلیدی و راهکارهای بهبود دهنده وضعیت، به برنامه ریزی دقیق تر برای تهیه مواد اولیه، کاهش هزینه های از دست رفته رستوران ها و همچنین کاهش اثرات زیست محیطی مخرب پسماند های تر کمک می‌کند.

گروه دوم شامل شرکت هایی مانند Bioplastech و Technologies Recycling هستند که در زمینه بازیافت و فروش مجدد پسماند فعالیت می کنند.

شرکت Bioplastech در ایرلند از باکتری برای تبدیل پلاستیک بـه حالت هـایی کـه بیشـتر بـا محـیط زیست سازگار باشد استفاده می کند. این شرکت که یکی از خروجی های دانشگاه دوبلین است، از تعداد گوناگونی باکتری که از بیش از 400 میکروارگانیسم به دست می آیند بهره می برد تا پلاستیک های غیر قابل تجزیه را به پلی استرهایی با نام PHA که قابل تجزیه توسط فرآیند های زیستی هستند تبدیل کند. این شرکت در حال حاضر در حال توسعه چسب قابل تجزیه زیستی از منابع طبیعی است.

شـرکتTechnologies Recycling در انگلستان توانسـته اسـت راهکاری نـوین بـرای بازیافت پلاستیک و تبدیل مجدد آن به پلاستیک خالص، مو و حتی به نفت ارائه کند. محصول ارائه شده توسط این شرکت یک سیستم بازیافت پسماند پلاستیکی است که سیستمی ماژولار و با قابلیت افزایش مقیاس بوده که اقلام پلاستیکی که به انتهای چرخه ی عمر خود رسیده اند را طی فرآیند های شیمیایی متعدد مجدد به نفت (که این شرکت به آن Plaxx می گوید) تبدیل می کند. با پالایش این ماده می توان مواد مختلفی مانند نفت، موم، روغن و ... را به دست آورد. مخاطب اصلی این شرکت مراکز بازیافت پسماندهای پلاستیکی هستند که با تهیه این دستگاه می توانند مزایای رقابتی متعددی مانند امکان فروش نفت حاصل شده را به دست بیاورند.

گروه سوم مانند شرکت Zen robotics در حال فعالیت در زمینه غربال گری پسماند هستند.

این شرکت ها به منظور تسهیل و تسریع فرآیند تفکیک انواع پسماند از یکدیگر، سیسـتم مبتنی بر فناوری رباتیک و Vision Machine ارائه کرده اند که بـه صـورت خودکـار انواع پسماند خشک را شناسایی کرده و آن ها را از هم جدا می کند و قابلیت جداسازی قطعات پسماند با ارزش از زباله های جامد دارد. ازجمله پسماندهای انواع فلزات، چوب ها، مواد معدنی و پلاستیک. این شرکت سیستم های رباتیک را معمولا به شرکت های بازیافت و تفکیک پسماند می فروشد، هرچند در برخی موارد تولید کنندگان عمده پسماندهای خشک نیز به منظور کاهش هزینه دفع پسماند خود از این سیستم بهره می برند.

و نهایتا گروه چهارم مانند شرکت Recyclebank شامل استارتاپ های فعال در زمینه آموزش و فرهنگ سازی است.

این شرکت ها نیز در ایالات متحده به صورت یک انجمن با هدف ارتقای فرهنگ افـراد جامعـه در راستای کاهش اثرات مخرب پسماند بر محیط زیست فعالیت می کند. افرادی که عضو این انجمن می شوند از راه های مختلف می توانند امتیاز جمع آوری کنند و می توانند از این امتیازها برای تخفیف در خدمات جمع آوری و بازیافت پسماند و یا پیشنهادات ویژه در خرید محصولات سازگار با محیط زیست که طرف قرارداد با این شرکت باشند استفاده کنند. همچنین افراد می توانند امتیازهای خود را برای انجام فعالیت های ترویجی مانند برگزاری فعالیت های آموزشی در مدارس، اهدا کنند. سیستم جمع آوری امتیاز توسط اعضا به این صورت است که افرادی که شهر یا شرکت جمع آوری پسماند آن ها با این شرکت طرف قرارداد باشد، به ازای میزان پسماندی که برای بازیافت تحویل شرکت های جمع آوری می دهند، امتیاز دریافت می کنند. همچنین این انجمن به کاربران راهکارهای متعددی در راستای کاهش اثرات مخرب زیست محیطی پسماندها ارائه می کند که با انجام هریک از آن ها کاربران امتیاز دریافت می کنند.

دلیل پیشرفت صنعت بازیافت در دنیا علاوه بر بحث محیط زیست این است که می توان محصولات ارزشمندی را از موادی تهیه کرد که به لحاظ قیمت نسبت به محصولات نو پایین‌تر هستند. متاسفانه کشور ما در این زمینه پیشرفتی نداشته و در قدم اول باید فرهنگ سازی کنیم و سپس فناوری های جمع آوری و تفکیک زباله را گسترش دهیم و در نهایت برای ایجاد صنعت های باریافت اقدام کنیم. البته این موضوع به این معنی نیست که از شرکت های دانش بنیان و استارتاپ های موجود در زمینه بازیافت و تولید کالای جدید حمایت نکنیم. بلکه باید با یک دید وسیع همه عرصه ها را بر اساس اهمیت آن ها بررسی و حمایت کنیم.

انتهای پیام/