به گزارش خبرنگار گروه علم وفناوری ایسکانیوز، امروزه در همه کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه که در پی حفظ یا ایجاد بنیان‌های توسعه متوازن و پایدار در زمینه های مختلف اقتصادی اجتماعی و ... و بالا بردن قدرت رقابت خود با دیگر کشورها هستند، توسعه علم و فناوری نقش محوری دارد. علم و فناوری نیز محصول فعالیت های پژوهشی است. رشد روزافزون علم و دانش و افزایش اطلاعات و آگاهی‌ها موجب ظهور فناوری‌های جدید شده است. به گونه ای که همواره رابطه مستقیمی بین حجم اطلاعات علمی و پیشرفت فناوری‌ها از یک سو و ایجاد رفاه و امنیت ملی از سوی دیگر وجود دارد. برای پیشرفت علمی و آموزشی و رسیدن به حداقل های توسعه یافتگی، پژوهش و تحقیق سنگ بنای اولیه به شمار می رود و به همین جهت است که همواره می توان میان کم و کیف عملکرد پژوهشی در هر جامعه و میزان توسعه یافتگی آن جامعـه رابطه مستقیمی برقرار کرد. به گونه ای که می توان ادعا کرد که بدون آن هیچ کشوری قادر به شناسایی و حل مشکلات موجود و طرح استراتژی در جهت توسعه و پیشرفت نخواهد بود.

امیرحسن کاکایی عضو هیات علمی دانشکده مهندسی خودرو و دانشگاه علم و صنعت ایران در گفت‌وگو با خبرنگار ایسکانیوز، معتقد است که خودروسازی کشور ذاتا یک خودروسازی پژوهش محور نیست و خیلی کارها براساس پژوهش انجام نمی شود؛ بلکه براساس واردات طراحی و یا واردات فناوری و خط تولید انجام می‌شود.

طی سال‌های گذشته در صنعت خودرو شاهد این هستیم که طراحی توسعه و به‌کارگیری فناوری در بهبود خطوط تولید بعضا از پژوهش‌ها بهره گرفته شده است؛ اما این تحقیقات و پژوهش‌ها هیچ وقت نتوانسته به یک رابطه نظام یافته عمیق و پایدار منجر شود و همیشه موردی بوده است.

می‌توان این نکته را یادآور شد که تحقیق و پژوهش نقش مهمی در توسعه، خودکفایی و ارتقاء کیفی تولید ملی کشور دارد. صنعت خودرو سازی یکی از مؤثرترین بخش ها در حرکت به سمت توسعه اقتصادی و از جمله بخش های زیربنایی اقتصادی کشور است که فرآیند توسعه را تحت تاثیر قرارداده و از عوامل مهم توسعه اقتصادی است.

باید گفت در این راستا دانشگاه و صنعت باهم مشکل دارند متاسفانه در تمام کارها برای رسیدن به اهداف عجله دارند و به جای بهره‌گیری از توانمندی داخلی همیشه نگاه وارداتی داشته و دارند.

کاکایی یادآور می‌شود؛ چیزی که در کشور به شکل قارچ ریشه دوانده؛ شرکت‌های دانش‌بنیان است و هنوز با شکل گیری آنها تحولی در عرصه صنعت خودروسازی کشور رخ نداده است. دلیل اصلی آن، این است که ذات کسب و کار خودروسازی در ایران برمبنای پژوهش و توسعه نیست. بلکه به صورت خرید فوری منابع پژوهشی از خارج است. وقتی که کار پژوهشی به دانشگاه سپرده می شود نیاز به زمان بیشتری داشته و ممکن است که چندین سال به طول انجامد و این عامل سبب شده است که کار به سیستم دانشگاهی سپرده نشود.

نکته جالب این است که متاسفانه کشور ما برای ساختار کسب و کار همیشه عجله دارد و این امر باعث شده که از تحقیق و پژوهش های دانشگاهی داخل بهره مند نشویم و همیشه به سراغ واردات برویم. هم اکنون دو خودرو ساز معروف(ایران خودرو وسایپا) که همیشه مورد نقد و بررسی قرار می گیرند از تحقیق وپژوهش استفاده می‌کنند این در حالی است که 35 شرکت خودروساز دیگر هیچکدام برروی تحقیق و توسعه کار نمی کنند؛ می توان گفت مدل کسب وکار آنها مبتنی بر تحقیق و توسعه نیست.

باید گفت در همین راستا همکاری با مراکز علمی و پژوهشی کشور به منظور تبادل اطلاعات و فناوری و ارتقای کیفیت فعالیت های پژوهشی مرتبط با صنعت خودرو سازی از اهمیت ویژه ای برخوردار است لذا با توجه به نیاز های پژوهشی کشور در زمینه خود کفایی صنعت خودروسازی و از آنجا که دامنه تاثیر گذاری و تاثیر پذیری حرکت پژوهشی و تحقیقات علمی در سطح ملی مطرح است، هر اقدامی برای روشن ساختن اهمیت تحقیق و پژوهش و موانعی که پیش روی آن قرار دارد حائز اهمیت است.

وی تصریح کرد: در کنار این موضوع متاسفانه صنعت خودرو در تولید محصول به شدت متکی به خارجی ها بوده است و همه تمرکز ما بیشتر بر روی محصول است، این در حالی است که بسیاری از پژوهش ها در خطوط تولید با مشکل مواجه است. باید این موضوع را یادآور شد که مشکل اصلی در کشور این است که پژوهش های پایه‌ای در بخش خطوط تولید خیلی پایین است؛ همچنین باید این نکته را نیز متذکر شد که دانشگاه ها هم در این زمینه مشکل دارند. اخیرا آیین نامه طرح ارتقای دانشگاهیان تغییر یافته است، قبلا به صورت آموزش محور بود و سال گذشته نیز به پژوهش محور تغییر یافت و الان هم به سمت کارآفرینی حرکت کرده است. نظام دانشگاهی برای کار گروهی مناسب نیست اصلا جایگاهی برای انجام فعالیت گروهی روی فناوری ندارد؛ چرا که حق مالکیت معنوی ابهام دارد و لذا توسعه فناوری جدی در این بخش ها اتفاق نمی افتد این در حالی است که توسعه فناوری روی گروه‌های پژوهشی شکل می گیرد نه از افراد پژوهش محور.

دولت طی سال‌های گذشته بودجه مناسبی را برای این موضوع تخصیص داد. در مقطعی طرح‌های ملی را در شورای عطف مطرح کرد و منابعی را برای آنها تخصیص داد. متاسفانه اینها در پوسته ماند. برای هیچکدام از طرح های ملی منابع مالی کامل داده نشد و این امرمهم سبب شد که طرح های ملی به نتیجه نرسد.

بنابراین می توان گفت تا کسب و کار شکل نگیرد کسب و کار به نتیجه نخواهد رسید. هم در دانشگاه ها و وزارت علوم ساختارها به اجرای واقعی نرسیده و اگر رسیده خیلی محدوده بوده است. همچنین تحقیقات پایه و اصولی نیاز به آزمایشگاهی دارد. اکثر آزمایشگاه ها در صنعت خودرو گرانقیمت است. همچنین بعضی از آزمایشگاه‌ها پایه‌ای است نه کاربردی.

برنامه‌ریزی در حوزه خودرو سازی یک فرآیند فنی و تخصصی است و تهیه و تدوین برنامه‌های ثمر‌بخش و مفید مستلزم آشنایی دقیق با اصول و فنونی است که صحت و اعتبار آن در میدان عمل به اثبات رسیده باشد. اجرا و ارزشیابی حساب شده و دقیق از ارکان و اصول این امر بوده و اجرای صحیح برنامه‌ها در گرو آگاهی مجریان امور از آخرین یافته‌های علمی و پژوهشی صنعت خودرو است. در صورت عدم اجرای صحیح پژوهش، فقر اطلاعاتی و در اختیار نداشتن یافته های علمی در هر صنعت، حتی بهترین و کارآمدترین برنامه‌ها با شکست کامل مواجه خواهند شد. ارزشیــابی، برای رفع کلیه نواقص و تولید اطلاعات صحیح و دقیق است و تولید هرگونه اطلاعات غیرواقعی موجب به هم ریختگی و اختلال نظام برنامه‌ریزی می‌شود. حصول نتایج منطقی در گروی آشنایی دقیق ارزش‌یــــابان از روش‌ها و فنون ویژه و تخصصی است. پژوهش و تحقیق را بایستی یکی از عوامل اصلی توسعه و خود کفایی در این صنعت به حساب آورد. صنعتی می‌تواند از تحقیق به عنوان تنها امکان‌ شناسایی و برنامه‌ریزی حل معضلات جاری خود بهره گیرد که علاوه بر گسترش فرهنگ پژوهش و تحقیقات، به امر نظامبخشی به جامعه علمی خود نیز بپردازد و پژوهش و تحقیق را به عنوان یک عنصر بنیادین سازماندهی کند.

عضو هیات علمی دانشکده مهندسی خودرو، خاطرنشان کرد: دانشگاه های کشور چه دولتی و چه دانشگاه آزاد هنوز نتوانستند موفقیت هایی را کسب کنند هر دو طرف مقصر هستند و دولت باید با عزم جدی ورود پیدا کرده و برنامه کوتاه مدتی را تدوین کنند و در کنار آن آیین نامه ها را به صورت مشترک بازبینی کنند.

کشور ایران با بهره‌مندی از جوانان تحصیلکرده و دارای نبوغ و دانشگاه ها و مراکز پژوهشی در زمینه علم پروری و دانش پروری ظرفیت بالایی برای توسعه اقتصادی مبتنی بر دانش دارد و سرعت رشد علمی کشور و تربیت کارشناسان خبره گرچه به خودی خود ارزشمند است ولی زمانی ارزش واقعی خود را پیدا می کند که در جهت رفع نیازهای کشور و برای تعالی دانش و فناوری و کسب ثروت از طریق دانش به کار گرفته شود. مشخص شدن جایگاه و نقش پژوهش و نهادینه کردن آن در تاروپود جامعه و فرهنگ حاکم بر آن و نیز اهمیت بخشیدن به آن در سیاستگذاری ها و مدیریت های کلان و ایجاد ساختارهای تحقیقاتی پویا و متناسب با شرایط جامعه لازمه تحقق این امر است.
در همین راستا علی شکوهی کارشناس صنعت خودرو؛ معتقد است که عدم ارتباط شفاف صنعت با دانشگاه باعث شد که ارتباط درست و صحیحی بین این دو در عرصه تجاری سازی پروژه ها شکل نگیرد.

شاید این موضوع به فرهنگ و عدم اعتماد به قشر جوان و تحصیلکرد برمی‌گردد. به خاطر اینکه مسئولان کشور بیشتر براین واقف هستند که جوانان نمی توانند به صورت تجربی نیازهای صنعت را برطرف کنند در حالی که در همه دنیا اصولا آکادمی‌ها هستند که باعث ایجاد نوآوری و خلاقیت و ساختارهای کسب و کار می شوند. در برهه ای ما در مرکز تحقیقات پروژه های خوبی را در صنعت خودرو داشتیم، ولی از یک دوره به بعد این ارتباط به گونه ای گسسته شد که نتوانستیم این اعتماد را بین همدیگر ایجاد کنیم.

می توان گفت: جامع دانشگاهی با این رویکرد سرخورده و سرافکنده شدند چرا که طرح‌هایی را انجام می دادند که صنعتگران از آنها استفاده نمی کردند و این موضوع به قشر دانشگاهی آسیب وارد کرد.

وی تصریح کرد: در کشورما به دلیل مشکلات فرهنگی و بحث سیاسی از جوانان استفاده نمی شود و این موضوع باعث شده که شاهد خروج آنها از کشور شویم. هم‌اکنون اکثر جوانان تحصیلکرده و نخبه کشور به دلیل نبود حمایت از کشور به خارج رفته‌اند و هر روز شاهد موفقیت‌های آنها در عرصه‌های مختلف هستیم، این در حالی است که مسئولان اگر از آنها حمایت‌های لازم را به عمل می‌آوردند؛ شاهد فرار مغزها از کشور نبودیم.

مسئولان کشور آینده‌نگر نیستند و در این زمینه نگاه سرمایه‌گذاری برای جوانان دانشگاهی ندارند. با در نظر گرفتن این موارد امیدواریم شوق و انگیزه تحقیق که چندی پیش از محیط‌ های دانشگاهی و پژوهشی به بخش های تولیدی و اجرایی کشور راه یافته بود دوباره از سرگرفته شود و این خود فرصت مغتنمی است برای پژوهشگران عرصه صنعـت خــودرو تا طیف وسیعی از مسائل و گره‌ های کور اجرایی را مورد توجه قرار دهند.

بدون شک سیاست‌گذاری مناسب در امر تحقیق و پژوهش در عرصه های صنعتی می تواند در ایجاد حرکت به سمت خود کفایی و توسعه صنعت نقش آفرینی کند؛ اما تا زمانی که پژوهشگران و محققین بخش صنعت ویژگی‌های متناسب با توسعه و دیدگاه خودکفــا شدن را در رفتار و بینش خود بروز ندهند، رسیدن به این مهم امری غیر ممکن است، بدین جهت سیاست‌گذاری باید در تغییر بینش‌ها و الگوهای فکری جوامع اقتصادی و صنعتی نیز مؤثر باشد.

انتهای پیام/