به گزارش خبرنگار علم وفناوری ایسکانیوز، نقش رسانه ها در مدیریت بحران صرفا معطوف به زمان وقوع بحران نیست و همه مراحل بحران را شامل می‌شود. رابطه مخاطب-رسانه در حین حوادث و بحران ها در برابر کارکرد رسانه ها در این مواقع متفاوت است. در این زمان ها کارکرد رسانه از کارکرد اطلاعاتی فراتر رفته و کارکرد های دیگری از جمله ایجاد حمایت عاطفی و همبستگی اجتماعی را نیز در برگیرد.

یکی از نظریه های مطرح در حوزه فعالیت رسانه ها، واکنش مخاطب و تاثیر بر افکار عمومی، نظریه تعادل است. وقتی تعادل جامعه بر اساس نیازمندی ها و توانمندی های آن بر هم می خورد این عمل رسانه ای است که پس از شکل گرفتن می تواند منجر به تعادل یا شکستن تعادل شود؛ یعنی رسانه ها در حفظ تعادل با برگشت به تعادل نقش مهمی را بازی می کنند.

در بحران علاوه بر مهم بودن اطلاع رسانی و آگاه کردن مخاطب از شرایط بحران و تبعات آتی آن ، توجه به حفظ آرامش و امنیت روانی مخاطب نیز از درجه اهمیت بالایی برخوردار است. اخبار رسانه می تواند احساس ناامنی را در جامعه گسترش دهد، به همین خاطر این احساس امنیت را نباید فدای سرعت در اطلاع رسانی و پیشتازی از رقبای رسانه ای کرد و باید با استفاده از یک مدیریت خوب به تمام جنبه های تاثیر یک پیام که در اینجا منظور خبر است، پرداخت.

هر بحرانی شرایط خاص خود را دارد و برای به تصویر کشیدن نیز باید شرایط آن را در نظر داشت؛ چون مطمئنا تاثیر آن متفاوت خواهد بود. همان گونه که در گزارش بررسی عملکرد رسانه های آمریکایی در جریان آتش سوزی جنگل های کالیفرنیا نشان داده شد، سیاست رسانه ای آنها در به تصویر نکشیدن بزرگی رویداد با بستن قاب های بسته(کلوزآپ) از تصاویر بود؛ ولی اگر همین اتفاق در داخل شهر و یکی از ساختمان های آن اتفاق می افتاد نحوه پوشش آنها نیز تغییر می کرد. دو آتش سوزی مشابه در ساختمان در لندن و تهران اتفاق افتاد. یکی در برج گرنفل و دیگری در ساختمان پلاسکو. با بررسی این دو حادثه می توان به تفاوت عملکرد رسانه های غربی با عملکرد رسانه های ایران در بستن قاب های تصویر خود از لحاظ القای آرامش و حفظ امنیت روانی مخاطب پی برد.

- آتش‌سوزی و ریزش ساختمان پلاسکو حادثه‌ای بود که در ۳۰ دی ۱۳۹۵ (۱۹ ژانویه ۲۰۱۷) در چهارراه استانبول واقع در مرکز تهران رخ داد. تعداد کشته شدگان این حادثه طبق اعلام پژشکی قانونی22 نفر بوده است.

- آتش‌سوزی برج گرنفل در یک برج مسکونی بزرگ در غرب لندن در ۱۴ ژوئن ۲۰۱۷ آغاز شد و سرانجام صبح همان روز مهار شد. براساس آخرین آمار اعلام شده در ۲۳ ژوئن ۲۰۱۷، تعداد زیادی زخمی و ۷۹ نفر کشته شدند.

پلاسکو از نمای بسته

تصاویر رسانه های جمعی ایران اعم از خبرگزاری ها و رسانه ملی از آتش سوزی ساختمان پلاسکو هیچ وقت القای کننده این جمله نیست:«آرامش خود را حفظ کنید». بلکه نشان دهنده آشفته بازاری است که موقع شکل گرفتن بحران در این سطح و حتی سطحی وسیع تر در کشور می تواند شکل بگیرد. این تصاویر علاوه بر اینکه نمی تواند حس خوبی را به مخاطب به معنای اینکه توانایی حل بحران راداریم، منتقل کند، از طرفی می تواند باعث افزایش استرس و ترس مخاطب شود. بیشتر نماهایی که از اطراف این آتش سوزی به نمایش در می آیند از نمای نزدیک است و شلوغ بودن اطراف ساختمان را نشان می دهد که حتی راه برای کمک رسانی بهتر نیز بسته شده است. دادن نمای بسته از این حادثه به دلیل موقعیت مکانی این ساختمان به نوعی بزرگی این حادثه را القا می کند که این کار در حادثه مشابه آن در رسانه های غربی برعکس انجام می گیرد.

گرنفل از نمای باز

موقعیت مکانی ساختمان گرنفل لندن از موقعیت مکانی آتش سوزی جنگل های کالیفرنیا متفاوت است و به این خاطر نوع پوشش رسانه ای نیز متفاوت می شود. در آتش سوزی کالیفرنیا رسانه ها با دادن نمای بسته از آتش سوزی نمی خواستند بزرگی حادثه و خسارت های آن دیده شود. ولی در آتش سوزی برج گرنفل این نمای بسته به نمای باز تغییر می کند. بیشتر تصاویر از این آتش سوزی با نمای دور از ساختمان و باز است. این نما به نوعی نشان می دهد که آتش سوزی این برج در برابر سکوت و آرامش شهر بزرگ نیست و از طرفی با ندادن نمای بسته از اطراف ساختمان، شلوغی اطراف آن را نشان نمی دهند و به این طریق مخاطب نمی تواند هیچ تصویری از نوع کمک رسانی و اینکه واکنش شهر به این آتش سوزی چگونه است، داشته باشد.

رسانه های ایران به دنبال زخمی ها و کشته شدگان

وقتی بحران و حادثه ای در ایران رخ می دهد تمام رسانه ها اعم از خبرگزاری ها و تلویزیون به دنبال کشته شدگان و مصدومان حادثه هستند. در حالی که نشان دادن این حجم از کشته و مصدوم و تلفات در رسانه در دراز مدت می تواند بر ذهن و روان مخاطبان اثرات منفی داشته باشد و احساس امنیت روانی آنها را پایین بیاورد. لنز دوربین های عکاسی و فیلمبرداری رسانه های ایران به دنبال مصدومان و کشته شدگان از جست‌و‌جوگران و امدادرسانان هم در پیدا کردن آنها بهتر عمل می کنند. با جست‌و‌جوی ساده از تلفات و کشته شدگان و زخمی های حوادث مختلف در رسانه های ایران می توان این را به خوبی مشاهده کرد.

این نوع برخورد با تلفات، زخمی ها و کشته شدگان در رسانه های غربی متفاوت است. اگر با جست‌و‌جوی ساده می شود زخمی و کشته در رسانه های ایران پیدا کرد ولی حتی با جست‌و‌جوهای پیشرفته و طولانی در فضای اینترنت از میزان زخمی ها و کشته شدگان حوادث مشابه در کشورهای غربی و اروپایی نمی توان به راحتی تصویری از آنها پیدا کرد و اگر هم پیدا شود تصاویر باز و با نمای دور از افراد است.

عملکرد متفاوت رسانه ای در ایران ناشی از نبود یک خط مشی مشخص در برخورد با اینگونه حوادث و بحران هاست. تفاوت در نوع پوشش رسانه ای ناشی از تکثر رسانه ای است و حتی لازم و ضروری به نظر می رسد؛ اما اینکه با بررسی تمام این رسانه ها به یک هدف کلان مشخص در نوع برخورد آنها با این مسائل رسید مهم است. این هدف را می توان در سطح وسیعی از برخورد رسانه های غربی از حوادث و بحران ها مشاده کرد. تمام این رسانه ها حول یک اکوسیستم بزرگ رسانه ای می گردنند که با داشتن تفاوت در نوع پوشش مسائل یک هدف کلان را در دادن پیام خود برای حفظ آرامش و حمایت عاطفی از مخاطب دنبال می کنند.

منابع:

-شناسایی کارکردهای رسانه های جمعی در مدیریت بحران بلایای طبیعی بر اساس فرایند تحلیل شبکه ای.(1393). احتشام رشیدی، مهدی نوری و محمد علی نکوئی. فصلنامه مدیریت بحران.

https://fa.wikipedia.org/wiki-

انتهای پیام/