به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، طراحان و تدوین‌گران رشته های تحصیلی در ابتدای امر، بازار کاری را ترسیم می کنند و در نظر می گیرند دانشجو بعد از اتمام دوران تحصیل و البته در صورت فراهم بودن تمام شرایط ممکن به چه کاری مشغول شود ولی خیلی از دانشجویان رشته های مختلف تحصیلی هنوز نمی دانند قرار است چه کار کنند و حتی ماهیت رشته تحصیلی خود را به درستی نمی شناسند.
* آزمون و خطایی به اسم مهندسیِ مدیریت
- مهندسی مدیریت اجرایی چیه؟ همون MBA هست دیگه؟
- نه بابا، اون که مدیریته، این مهندسیه، این EMBA است! اون MBA که مدیریته و ارشد داره، «Master of Business Administration» است، این میشه «Engineering Master of Business Administration.
- EMBA دیگه چیه؟ الان جاروکشی هم مهندسی داره!
- جفت‌تون دارید اشتباه می کنید، مهندسی مدیریت اجرایی میشه «General Engineering» یعنی «مهندسی عمومی» که دارن توی دنیا درس میدن.
- خب قراره چی کار کنه؟
- دقیق نمی دونم اما انگار به جای اینکه پنج تا مهندس بذارن توی شرکت ها و کارخونه ها، یه مهندس مدیریت اجرایی میذارن تا توی هزینه هاشون صرفه جویی شه.
کنگره های متعددی برگزار می کنند تا رشته خود را به خوبی پرزنت کنند اما هنوز مشکلات فراوانی وجود دارد. پودمانی در انتهای لیست ارائه دروس رشته‌شان تعریف شده، 9 واحد اجباری به انتخاب خود باید از پنج رشته مهندسی مکانیک، مهندسی عمران، مهندسی برق، مهندسی کامپیوتر و مهندسی صنایع پاس کنند به امید آینده ای بهتر اما وقتی پای صحبت های دانشجویان رشته مهندسی مدیریت اجرایی می نشینی، می بینی بسیاری از دانشجویان این رشته حتی نمی دانند چه بازار کاری در انتظارشان است.
* 86 آمد، 94 رفت!
مهندسی مدیریت اجرایی، یک رشته میان رشته ای است؛ رشته ای که از چندین رشته دیگر تشکیل شده و دانشجویان مهندسی مدیریت اجرایی باید دروس پایه پنج رشته مکانیک، عمران، برق، کامپیوتر و صنایع را پاس کنند. سال 1386 بود، به یکباره دو رشته جدید مهندسی مدیریت اجرایی و مهندسی مدیریت پروژه سر از دفترچه کنکور سراسری درآوردند و ناگهان چندین هزار پشت کنکوری راهی دانشگاه پیام نور شدند. دیگر پیام نور، محل تحصیل شاغلان و سن و سال‌دارها نبود، جوان‌های 18، 19 ساله که تیرشان برای قبولی در دانشگاه سراسری به سنگ خورده بود، با کلمه «مهندسی» در ابتدای نام این دو رشته وسوسه شدند و انتخابش کردند اما بسیاری از آنها حتی نمی دانستند قرار است چه بخوانند و در بهترین حالت بعد از فارغ التحصیلی چه کاری انجام دهند.
* رشته‌ای که کُد نداشت
یکی از دانشجویان رشته مهندسی مدیریت اجرایی در پیام نور مرکز رشت، موفق شد هفت ترمه درس خود را به پایان برساند. او که در دبیرستان هم وضعیت تحصیلی خوبی داشت، به زعم خودش با بدشانسی سر از پیام نور درآورد و می خواست هر چه زودتر، تحصیلی در مقطع کارشناسی ارشد را آغاز کند و به رشته محبوبش یعنی مهندسی عمران برسد اما با مشکل عجیبی روبرو شد؛ بعد از چند سال هنوز کد رشته ای برای مهندسی مدیریت اجرایی تعریف نشده بود تا بتواند برای ارشد ثبت نام کند! «هادی» در این باره به ایسکانیوز، گفت: «با کلی امید و آرزو آمدم تا خیر سرم، مهندسی بخوانم اما وقتی دیدم حتی کد رشته ای برای‌مان تعریف نشده، احساس پوچی داشتم و تصور کردم هیچ فکری پشت موضوع نبوده و من هم عمرم را تلف کرده ام. چه شب هایی که تا صبح بیدار ماندم تا هر ترم 24 واحد پاس کنم. امتحانات پیام نور سراسری است و نمره گرفتن، کار راحتی نیست ولی من نمرات بالایی گرفتم، با این حال آخرش هیچ». او حالا دوره کارشناسی ارشد عمران را به پایان رسانده و در یک شرکت فنی و مهندسی مشغول به کار است. بسیاری از دانشجویان دیگر هم بعد از چند ترم تغییر رشته دادند و به سوی مهندسی صنایع رفتند که وضعیت مشخص تری در آموزش عالی داشت.
* مهندسی کامپیوتر یعنی تعویض ویندوز!
عجیب آن که از بهمن ماه سال 1394، رشته مهندسی مدیریت اجرایی از دفترچه انتخاب رشته تمام مراکز پیام نور حذف شد! مهندسی مدیریت اجرایی تنها یکی از رشته هایی است که سرنوشت مبهمی داشته، چند سال را به شکل آزمون و خطا گذرانده و سرانجام به عنوان پروژه ای شکست خورده به بایگانی وزارت علوم، تحقیقات فناوری رفته است. نکته تأسف بار دیگر عدم شناخت کافی دانشجویان رشته های مطرح و اطرافیان آنها است. هنوز هم کم نیستند افرادی که وقتی دانشجوی رشته مهندسی کامپیوتر می بینند، از او می خواهند ویندوز لپ‌تاپ‌شان را عوض کند یا مهندسی برق را در تعویض سرپیچ لامپ تجسم می کنند!
* کار فقط پشت میزی در شرکت
گفت و گو با چند دانشجوی رشته های شناخته شده حکایت از قصه تلخی دارد که شاید در برنامه ریزی مدیران آموزش عالی کشور مورد توجه قرار نمی گیرد. به جز دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف که تعداد قابل ملاحظه ای از آنها سودای مهاجرت در سر دارند، رتبه های برتر و دانشجویان دانشگاه های مطرح هم آینده شغلی خود را در شرکت ها و کارخانه ها و پشت میز مدیریت تصور می کنند! حتی پدران و مادران هم رویای دکتر، مهندس شدن فرزندان‌شان را دارند اما به ندرت در میان‌شان می توان فردی را یافت که به شکل دقیقی، شغلی برای پسر یا دخترش تصور کند. «مهران»، دانشجوی مهندسی عمران در دانشگاه سراسری گیلان بوده و حالا در شهرداری فشم مشغول به کار است، او می گوید: «من از اول هم می خواستم شغلی در شهرداری مرتبط با رشته ام پیدا کنم و خدا را شکر این اتفاق هم رخ داد.»
* جای خالی کارآفرینی
نگاه خلاقانه و تمایل به کارآفرینی در میان دانشجویان ایرانی به ندرت یافت می شود که البته نقش منفعلانه دانشگاه ها در این بین قابل اغماض نیست. به طور مثال انستیتو فناوری ماساچوست، یک دانشگاه تحقیقاتی خصوصی در کمبریج ایالت ماساچوست آمریکا است که عنوان برترین دانشگاه جهان درسال ۲۰۱۷ را بر اساس رده بندی QS در زمینه وجود تحقیقات وسیع و فارغ التحصیلانی هوشمند به دست آورده است. تا سال ۲۰۱۵ میلادی، ۸۵ برنده جایزه نوبل، ۵۲ برنده مدل ملی علوم در آمریکا، ۳۴ فضانورد و ۱۹ برنده جایزه تورینگ از این دانشگاه فارغ التحصیل شده اند، یعنی افرادی را تحویل جامعه علمی جهان داده که دستاوردهای عظیمی داشته اند و توانسته اند به پیشرفت علوم مختلف در دنیا کمک کنند.
در ایران و بنا بر آماری که در سال 1396 اعلام شده، فعالیت‌های کارآفرینانه نوظهور و جدید در بین جمعیت 18 تا 64 سال بوده و ایران در بین 60 کشور دنیا حائز رتبه 23 با 13 درصد در فعالیت های کارآفرینی نوپا و نوظهور است. نکته مهم اینکه از میان کارآفرینان نوپای ایرانی که در 3 سال منتهی به استخراج آمار به دنیای کارآفرینی، پا گذاشتند 7 درصد به مرحله ثبات رسیدند و 4 درصد هم از کسب و کار خود خارج شدند. کارآفرینی مردان در ایران 17.5 درصد و کارآفرینی زنان 8.5 درصد است که نشان از علاقه بیشتر جوانان به شغل های پشت میزی و دریافت حقوقی ماهانه دارد. آنها خوداشتغالی را انتخاب نمی کنند و چند ماه یا حتی چند سال قید درآمدی ثابت را نمی زنند، در حالی که بعد از مدتی هم به درآمد مناسب می رسند و هم دنده ای هرچند کوچک به چرخ اقتصاد کشور اضافه می کنند.
به نظر می رسد نیاز به بازنگری در تعریف رشته های تحصیلی، ارائه شناخت لازم و درست از رشته ها و ایجاد و شناساندن بازار کار به متقاضیان ورود به دانشگاه ها و دانشجویان وجود دارد تا بتوان خروجی های مناسبی را از مراکز آموزش عالی دریافت کرد و تنها تحصیل کرده های بیکار و البته بی مهارت بیشتری به جامعه چند دَه میلیونی بیکاران اضافه نکرد.
انتهای پیام/
