به گزارش ایسکانیوز، سامانه «پژوهش اثرگذار یکپارچه شبکه‌ای» که با نام «پایش» شناخته می‌شود این روزها از سوی روسای دانشگاه آزاد اسلامی به‌عنوان قلب تغییرات تحقیقاتی و فناوری این دانشگاه شناخته می‌شود. این سامانه که آذرماه امسال رونمایی و افتتاح شد برای حل مسائل و مشکلات جامعه و البته مدیریت و راهبری اثربخش تحقیقات و پایان‌نامه‌ها و مدیریت یکپارچه پژوهش‌های تحصیلات تکمیلی اجرا می‌شود. یکی از موضوعاتی که در طرح پایش دنبال می‌شود، کاربردی‌کردن پایان‌نامه‌هاست، موضوعی که یکی از آرزوهای دیرین نخبگان دانشگاهی است. در این طرح قرار است نه‌تنها پایان‌نامه‌ها در قفسه‌های کتابخانه‌ها خاک نخورد بلکه کاربردی شده و به دست مدیران صنایع برسد.
بر همین اساس تصمیم جدیدی که در دانشگاه آزاد اسلامی گرفته شده این است که رساله‌های دکتری براساس طرح پایش نوشته شود. از این پس پذیرفته‌شدگان در آزمون جامع فعلی دوره دکتری باید به سامانه پایش آزاد دانشگاه مراجعه و عناوین رساله‌های خود را از این سامانه دریافت کنند. این تصمیم را دیروز علیرضا رهایی، معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی اعلام کرد. به گفته او، در ادامه این اقدام، با توجه به ملزومات طرح پایش آزاد و نیازهای تحقیقاتی با همکاری تنگاتنگ حوزه‌های معاونت پژوهش و فناوری و آموزش و تحصیلات تکمیلی دانشگاه، پذیرفته‌شدگان در آزمون جامع فعلی برای اولین‌بار با ورود و ثبت‌نام در سامانه پایش آزاد باید عناوین رساله‌های خود را در زمینه‌های ثبت‌شده در سامانه که تناسب قطعی با نیازهای کشور دارد، انتخاب کنند. با این اوصاف قرار است تحول بزرگی در اجرای طرح‌های تحقیقاتی نافع و مفید برداشته شود. علت اتخاذ چنین تصمیمی هم مشخص است؛ دانشگاه آزاد اسلامی از سال 1393 با توجه به درخواست رو به تزاید داوطلبان برای ورود به دوره‌های تحصیلات تکمیلی، ظرفیت پذیرش در دوره‌های کارشناسی‌ارشد و دکتری خود را توسعه داد. بالاترین ظرفیت پذیرش هم مربوط به سال 1395 بود. هرچند به گفته معاون آموزشی دانشگاه، این تراکم پذیرش باعث شد اختلافاتی در سیستم آموزشی برخی واحدها ایجاد شود.
رهایی دراین‌باره می‌گوید: «بهار سال 1396 با هدف ارتقای کیفیت و ایجاد نظم آموزش، برنامه‌ریزی گسترده‌ای تدوین و به اجرا گذاشته شد؛ اولین قدم، تدوین شیوه‌نامه دوره دکتری بود که در تیرماه 96 به واحدهای دانشگاهی ابلاغ شد. همچنین با اصلاح ساختار، شورای آموزشی و تحصیلات تکمیلی در سطح سازمان مرکزی و واحدها راه‌اندازی شد که منشأ تصمیمات مهمی بود.»
یکی از این اقدامات، دستورالعمل برگزاری آزمون جامع بود که از مراحل مهم دوره دکتری به‌عنوان بالاترین مقطع تحصیلی کشور است؛ آن‌طور که رهایی اعلام کرده است در شرایط کنونی تعداد دانشجویان مقطع دکتری تخصصی 52 هزار و 600 نفر است. با توجه به اینکه این آزمون پایان دوره آموزشی و ارزیابی جامع دروس و توانایی داوطلب برای ورود به فاز تحقیقاتی است، بنابراین برگزاری دقیق و بابرنامه آن از اهمیت خاصی برخوردار است.
رهایی می‌گوید: «از طرف دیگر نظر به اینکه تمام دانشجویان واحدهای مختلف دانشگاهی یک مدرک واحد از دانشگاه آزاد اسلامی دریافت می‌کنند، هم‌سطح کردن آزمون مورد توجه و نیاز است. قطعا برگزاری یک آزمون هم‌سطح و استاندارد در جهت ارتقای ارزش مدارک تحصیلی دانشگاه و پذیرش بهتر دانش‌آموختگان در مجامع داخلی، خارجی و مراکز اجرایی موثر خواهد بود.»
با این اوصاف، جزئیات برگزاری آزمون جامع دوره دکتری به این صورت خواهد بود که براساس دستورالعمل مصوب آزمون جامع، در هر استان با راه‌اندازی کمیته برگزارکننده و کمیته‌های تخصصی که با مشارکت اساتید واحدهای آن استان تشکیل می‌شود، به تهیه سوال با ماهیت بررسی اطلاعات و دانسته‌های جامع دانشجو اقدام‌شده و مراحل اجرای آزمون‌های کتبی و شفاهی تحت‌نظر کمیته‌های برگزاری دنبال می‌شود.
به گفته معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی، این برنامه با همکاری صمیمانه و نزدیک روسای استان‌ها روبه‌رو شده است. او می‌گوید: «در آزمون قبلی که در تیرماه برگزار شد، آزمون جامع برای 17 هزار و 658 داوطلب انجام شد. بعد از برگزاری آزمون، تیم‌های نظارت و ارزیابی موثر آموزشی، ارزیابی دقیقی از مشکلات و چالش‌های این آزمون به عمل آوردند که مهم‌ترین چالش، عدم کنترل دقیق شرایط و مدارک دانشجویان ورود به آزمون جامع بود. در آزمون جامع دی‌ماه 97 که در هفته‌های گذشته انجام شد، حدود 10 هزار و 580 داوطلب شرکت کردند. البته در هر دو آزمون تیم‌های نظارت و ارزیابی سازمان با حضور در استان‌ها یک‌به‌یک پرونده‌های دانشجویان و شرایط برگزاری آزمون را بررسی کرده و گزارش جامعی ارائه کردند. با توجه به تذکرات و هماهنگی‌های قبلی در آزمون جاری، خوشبختانه نقایص و شرایط داوطلبان و شرایط برگزاری با کیفیت به‌مراتب بهتری برگزار شد که سطح نارسایی‌ها به 25 درصد آزمون قبلی رسید.»
بنابراین به گفته رهایی، این موضوع یکی از تحولات مهم کیفی بود که با مشارکت تمام روسا و معاونان آموزشی و اساتید صاحب‌نظر واحدهای دانشگاهی به اجرا گذاشته شد که قطعا اثرات آن در ارتقای موقعیت دانش‌آموختگان دانشگاه موثر خواهد بود. با این اوصاف، از این پس قرار است پذیرفته‌شدگان در آزمون جامع فعلی برای اولین‌بار با ورود و ثبت‌نام در سامانه پایش آزاد (پژوهش اثرگذار یکپارچه شبکه‌ای دانشگاه آزاد اسلامی) عناوین رساله‌های خود را در زمینه‌های ثبت‌شده در سامانه که تناسب قطعی با نیازهای کشور دارد، انتخاب کنند.
رساله‌ها در حوزه امنیت غذایی و آب
بر همین اساس، واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی تصمیم دارند براساس دستورالعمل مصوب آزمون جامع، سوالات را تهیه کرده و رساله‌های دانشجویان دکتری براساس طرح پایش انتخاب شود. یکی از این دانشگاه‌ها، واحد اصفهان (خوراسگان) است. احمد آذین، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان در گفت‌وگو با «فرهیختگان» از ساماندهی رساله‌های دانشگاهی در استان اصفهان خبر می‌دهد. آذین می‌گوید: «در دوره مدیریت جدید یکی از اتفاقات مهمی که رخ داد طراحی سامانه‌ای به نام «پایش» بود. هدف و نیت اصلی تمام دست‌اندرکاران این پایش آزاد و کسانی که طراح آن بودند این است که رساله‌های دوره دکتری و موضوعات آنها به‌سمت حل یک معضل جامعه در حوزه‌های مختلف حرکت کنند.» او معتقد است اگر این طرح که یک ماموریت مهم در آموزش عالی است شکل بگیرد، جلوی بسیاری از موضوعات تکراری در رساله‌های دکتری گرفته می‌شود.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان می‌گوید: «اگر تمام پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دکتری و همچنین رشته‌های مختلف مثل حقوق، علوم‌سیاسی، کشاورزی، مکانیک و... به‌سمت یک موضوع خاص سمت و سو پیدا کنند، می‌توانند بسیاری از مشکلات را حل کرده و تمام پژوهش‌ها و رساله‌ها کاربردی می‌شوند.» او معتقد است: «در چنین شرایطی پژوهشگر و دانشجوی دوره دکتری مطمئن خواهد بود که پژوهش و مدرک دکتری او درنهایت به یک کار اساسی خواهد انجامید.»
آذین برای استدلال خود مثال هم می‌آورد و می‌گوید: «به‌طور مثال واحد خوراسگان به‌عنوان مرکز دانشگاه‌های آزاد اسلامی اصفهان یک واحد باسابقه با قدمت طولانی‌مدت و یک دهه فعالیت در حوزه‌های پژوهشی و تحصیل در دوره‌های تحصیلات تکمیلی است. به همین جهت برای واحد خوراسگان ماموریتی در نظر گرفته شده است؛ یک ماموریت در حوزه امنیت غذایی و یک ماموریت در حوزه بحث آب. درواقع این دو ماموریت را به ما داده‌اند تا در سرای نوآوری در این دو محور کار کنیم و تمام رساله‌های دکتری در استان اصفهان در رشته‌های مختلف براساس این دو محور بوده و به این دو موضوع متمایل شود.» بنابراین امنیت غذایی و آب به‌عنوان نقطه مرکزی و محوری واحد خوراسگان انتخاب شده است؛ او توضیح می‌دهد: «تمام واحدها در استان اصفهان می‌توانند در راستای این دو محور حرکت کنند، اما ساماندهی و مرکزیت آن با واحد خوراسگان است.»
در استان اصفهان 5985 دانشجوی دکتری مشغول به تحصیل هستند که از این پس می‌توانند رساله‌های خود را در طرح پایش انتخاب کنند. آذین می‌گوید: «همچنین 28 واحد مرکز دانشگاه در استان اصفهان داریم؛ واحد اصفهان (خوراسگان) نیز 2377 دانشجو در 68 رشته در دوره دکتری مشغول به تحصیل هستند.»
رساله‌ها در رشته‌های مرتبط با دریا
واحد بندرعباس در استان هرمزگان نیز حدود 230 دانشجوی دکتری دارد که می‌توانند در آزمون جامع عناوین رساله‌های خود را در طرح پایش انتخاب کنند. مهدی باقری، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس می‌گوید: «بخشی از رشته‌هایی که در واحد بندرعباس دایر هستند در رشته‌های مرتبط با دریا مثل شیلات، محیط‌زیست دریایی و آلودگی محیط‌زیست است و بخشی هم در رشته‌های حقوق عمومی، حقوق جزا، رشته مدیریت آموزشی و مدیریت منابع آب، حسابداری و دکتری زمین‌شناسی.»
به گفته باقری، در سامانه پایش، استان هرمزگان به‌عنوان قطب توسعه دریا شناخته شده است و مسئولان این واحد دانشگاهی با تمام گروه‌ها جلسه برگزار و اعلام کرده‌اند رساله‌هایی که دانشجویان انجام می‌دهند باید با رویکرد مرتبط با علوم دریایی باشد.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس می‌گوید: «در رشته حقوق و رشته‌های دیگر اعلام کردیم رساله‌ها در زمینه حقوق مرتبط با بنادر، تجارت، دریانوردی، حقوق محیط‌زیست و حقوق امور دریایی باشد. سعی کردیم با گروه‌ها صحبت کنیم تا رساله‌ها و پایان‌نامه‌ها همان‌طور که در سامانه پایش تاکید شده است، هدفمند و مرتبط با دریا باشند و رساله‌ها هم تا حد ممکن در این زمینه باشد و به رساله تبدیل شود.»
به گفته او، جلساتی در این خصوص برگزار شده است تا دانشجویاتی که از بهمن‌ماه باید پورپزال‌های خود را بنویسند، با رویکرد جدید عمل کنند؛ بنابراین، این اتفاق از ترم بهمن اتفاق خواهد افتاد.
انتهای پیام/
