روز پنجشنبه 4 بهمن‌ماه، رئیس پارلمان ونزوئلا و رهبر اپوزیسیون این کشور ضمن انتقاد از سیاست‌های «نیکولاس مادورو» خود را به عنوان رئیس جمهور این کشور معرفی کرد. این تحولات داخلی، سطح بحران در جامعه بحران زده ونزوئلا را بیش از پیش تعمیق بخشید. در رزوهای گذشته نیز سطح منازعه در این کشور نه تنها کاهش نیافته است بلکه مخالفان برگزاری هرگونه مذاکره با دولت مستقر را مردود اعلام کرده اند. در این میان آمریکا نیز با حمایت از ادعای «خوان گوآیدو» و به رسمیت شناختن دولت وی ابعاد جدیدی به کمشکش های داخلی در کاراکاس بخشیده است و حتی قرار است امروز (شنبه) موضوع ونزوئلا با حضور و سخنرانی «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا در شورای امنیت مورد گفت و گو قرار گیرد. با این اوصاف بحران ونزوئلا به کجا خواهد رفت؟ آیا دولت مستقر و اپوزیسیون خواهند توانست به مصالحه ای برای برون رفت از وضعیت فعلی دست یابند یا اینکه افزایش سطح تنش ها دریچه های جدیدی از کمشکش در این کشور را خواهد گشود؟ روسیه چگونه و از چه منظری به این تحولات نگاه خواهد کرد؟ برای بررسی این موضوعات و چندین پرسش دیگر خبرنگار بین الملل ایسکانیوز با «هادی اعلمی فریمان» تحلیلگر مسائل آمریکای لاتین گفت و گو کرده است که در ادامه خواهید خواند.

* در چند روز گذشته ونزوئلا یک وضعیت پیچیده و اضطراری را تجربه کرده است و در آخرین تحولات، رئیس جمهور این کشور نیکولاس مادورو خواستار برگزاری گفت‌و‌گوهای ملی برای حل و فصل مشکلات شده است در مقابل رهبر مخالفان «خوان گوآیدو» هرگونه گفت وگو را رد کرد، چرا گوآیدو حاضر به مذاکره با دولت مستقر نیست؟
ونزوئلا و معادلات این کشور وارد فاز پیچیده و در هم تنیده ای شده است و اکنون در این کشور یک وضعیت فوق العاده با وجود دو دولت متخاصم وجود دارد. البته یکی دولت قانونی مستقر به رهبری نیکولاس مادورو است و یکی دیگر هم دولت به رهبری خوان گوآیدو است که در میان تظاهرات های مردمی علیه دولت مستقر سوگند یاد کرد. چندین پارامتر داخلی و بین المللی زمینه را برای عدم برگزاری مذاکرات و رد پیشنهاد مادورو توسط گوآیدو فراهم می کنند. از یک طرف سطح منازعه در میان دو گروه داخلی به شدت افزایش یافته است و در زمانی که جامعه درگیر در تنش های حداکثری است امکان برگزاری مذاکره و مصالحه به حداقل خواهد رسید. همچنین در این فضا چند مسئله دیگر نیز رئیس جمهور دولت مستقر ونزوئلا را به شدت نگران خواهند کرد. آمریکایی ها در تلاش هستند واردات نفت از ونزوئلا را قطع کنند، یا اینکه درآمدهای نفتی ونزوئلا در بانک های آمریکا را به اپوزیسیون واگذار کنند. اگر این کار صورت بگیرد به طور عملی زمینه زمین گیر شدن دولت مادورو مهیا می شود. چون به معنی این است اگر درآمدی به دولت و جامعه ونزوئلا تزریق نشود عملا دولت توانایی اداراه و مدیریت حداقلی خود را نیز از دست خواهد داد. این مساله بیشتر از مسائل داخلی رئیس جمهور مادورو را نگران می کند. بنابراین این پارامتر بین المللی در کنار افزایش منازعه داخلی، معادله قدرت و زورآزمایی دو گروه و موازنه قوا در ونزوئلا را تغییر داده است و مادورو در حالتی قرار دارد که احساس می کند اگر وارد فاز گفت و گو با نیروهای اپوزیسیون نشود احتمال این وجود دارد مواضعش کمی بیشتر تضعیف شود. منتهی طرف مقابل این مذاکرات را رد کرده است؛ زیرا آنان اکنون با حمایت های آمریکا خود را در موضع قوی‌تری حس می کنند. بنابراین با تشدید تنش های داخلی و افزایش حمایت های آمریکا و دادن درآمدهای نفتی دولت ونزوئلا به اپوزیسیون، موضع مخالفان بیش از پیش تقویت می شود و آنان خواسته های دولت برای مذاکرات را رد خواهند کرد. در این میان نشست امروز (شنبه) شورای امنیت نیز می تواند تاثیرات قابل توجهی بر روند تحولات داخلی این کشور داشته باشد.

* به تاثیرات نشست امروز( شنبه) شورای امنیت بر تحولات داخلی ونزوئلا اشاره کردید. این نشست چگونه خواهد توانست معادلات داخلی در کاراکاس را تغییر دهد؟
اگر در نشست شورای امنیت بیانیه و یا قطعنامه‌ای علیه دولت مرکزی و مستقر ونزوئلا صادر شود به معنی این است که نیروهای اپوزیسیون در سطح بین المللی از مشروعیت کامل برخوردار می شوند و دولت مورد ادعای خوان گوآیدو به رسمیت شناخته خواهد شد. این مساله می تواند کفه ترازو را به نفع گوایدو تغییر دهد؛ اما معادله ونزوئلا پیچیدگی های خاص خود را دارد و دولت مستقر این کشور نیز در سطح بین المللی از حمایت های بزرگی برخوردار است و متحدان قدرتمندی همچون چین و روسیه را نیز با خود به همراه دارد که احتمالا این مساله کار آمریکایی ها برای تحمیل خواسته های خود در شورای امنیت را به شدت سخت خواهد کرد.

* بسیاری بر این باور هستند که آمریکایی ها در قالب دکترین مونرو به تحولات کنونی ونزوئلا نگاه می کنند و در قالب دستورکارهای این دکترین خواستار پایان دادن به حیات سیاسی دولت نیکولاس مادورو هستند. با این دیدگاه موافق هستید؟
دکترین مونرو در دو قرن گذشته یکی از چراغ راهنماهای آمریکا در تعامل با آمریکای جنوبی بوده است و اکنون نیز این دکترین کارکردهای خود را دارد. تا انداز‌های با این دیدگاه موافق هستم اما نمی توان به طور کامل سیاست و راهبرد آمریکا در قبال ونزوئلا را در قالب این دکترین تحلیل و توصیف کرد. به طور کلی آمریکایی ها در آمریکای لاتین از رقابت استقبال می کنند و با این مساله مشکلی ندارند. برای نمونه برزیل در حوزه های مختلف سیاسی، اقتصادی و حتی نظامی در یک رقابت دائمی و همیشگی با آمریکا قرار دارد و حتی برزیل یک رقیب قدرتمند برای آمریکا در این منطقه محسوب می شود؛ اما مشکل آمریکایی ها در این منطقه با نظام های سوسیالیستی است که پرچم ضدیت با نظام امپریالیسم و نظام سرمایه داری را علم خواهند کرد؛ یعنی هر کشوری که به نوعی در این منطقه و براساس ایده های سوسیالیستی با آمریکا وارد تخاصم شود آمریکایی ها واکنش شدیدی نشان می دهند. رفتار مادورو به عنوان یک شخصیت سوسیالیست در مسیر رقابت و منازعه و تخاصم با آمریکا قابل تبیین است؛ یعنی براساس دیگاه مادورو، آمریکا عامل توسعه نیافتگی کشورهای این منطقه به ویژه ونزوئلا است و برون رفت از این وضعیت تنها در چهارچوب تقابل و منازعه با آمریکا قرار دارد. بنابراین طبیعی است که دو طرف و با این دیدگاه در مقابل یکدیگر قرار گیرند. از طرفی دیگر اکنون چینی ها سرمایه گذاری بسیار بزرگی را بدون سر و صدا در این منطقه آغاز کرده اند و همچنین روس ها نیز حضور بسیار پررنگی دارند. اروپایی ها نیز از دهه اواخر هشتاد و اوایل نود روابط بزرگ و چند وجهی را با کشورهای آمریکای لاتین آغاز کرده اند و آمریکایی ها نیز در مقابل این حجم گسترده روابط رقبال با کشورهای آمریکای لاتین واکنش خاصی نشان نداده است. بنابراین در این جا دکترین مونرو قابلیت تحلیلی خود را از دست می دهد. به عبارت دیگر مسائل دیگری غیر از مسائل مطرح شده در دکترین مونرو واشنگتن را نگران کرده است. اکنون وضعیت مهاجرت از ونزوئلا به یک بحران فراگیر نه تنها برای آمریکا بلکه برای متحدین این کشور در آمریکای جنوبی نیز تبدیل شده است؛ بنابراین آمریکایی ها به هیچ عنوان از دولت مستقر ونزوئلا با این دیدگاه ها استقبال نخواهند کرد.

* در این میان مواضع روسیه را چگونه پیش بینی خواهید کرد با توجه به اینکه آنها در ونزوئلا سرمایه گذاری های کلانی انجام داده اند آیا حاضر به پذیرش قطعنامه مورد حمایت آمریکا علیه دولت مادورو در شورای امنیت خواهند شد؟
روس ها در ونزوئلا به ویژه در صنعت نفت این کشور با چینی ها سرمایه گذاری کلانی انجام داده اند. اکنون بحث پایگاه نظامی روسیه در این کشور نیز مطرح شده است. به عبارت دیگر روسیه تلاش خواهد کرد حضور اقتصادی خود در منطقه را با حضور نظامی نیز تقویت سازد. اما این مساله، استراتژی کلان آمریکا در آمریکای لاتین را دچار نگرانی کرده است و دولت ترامپ به هیچ عنوان اجازه نخواهد داد یک پایگاه نظامی در جوار مرزهای آمریکا و در حیات خلوت این کشور تاسیس شود. چون آمریکایی ها نسبت به امنیت خود حاضر به هیچ گونه سازشی نیستند. در استراتژی های امنیت ملی خود آمریکایی ها زمانی که موضوع وارد فاز امنیت سرزمینی شود برای نابودی و حذف آن تلاش می کنند. اکنون این مساله وارد این فاز و مرحله شده است؛ اما اینکه روس ها در شورای امنیت چه واکنشی نشان خواهند داد روشن است آنان به هیچ عنوان دیدگاه های آمریکا علیه مادورو را قبول نخواهند کرد و قطعنامه آمریکا را وتو می کنند این مساله در مورد چین نیز صحت خواهد داشت یعنی چینی ها نیز با آمریکایی ها هم صدا نخواهند شد. آمریکایی ها نیز به خوبی از این مساله آگاه هستند؛ اما با مطرح کردن این مساله در شورای امنیت درصدد وارد ساختن فشار حداکثری بر دولت مادورو هستند به ویژه آنکه اگر آمریکایی ها حتی یک بیانیه عادی در این باره در شورای امنیت تصویب کنند و کشورهای دیگر را مجاب سازند از گوآیدو حمایت کنند، موقعیت گوآیدو بسیار تقویت خواهد شد. این مساله از طرفی دیگر وضعیت داخلی ونزوئلا را نیز بیش از پیش پیچیده تر می سازد.

* با این اوصاف آینده منازعه داخلی ونزوئلا را چگونه پیش بینی خواهید کرد؟ آیا دو طرف منازعه در میز گفت و گو تنش ها را حل و فصل می کنند یا اینکه ونزوئلا به سمت بحران های بیشتر و حتی جنگ داخلی گام برخواهد داشت؟
وضعیت ونزوئلا بسیار پیچیده، سخت و پیش بینی ناپذیر است؛ اما در برهه کنونی نقش مادورو و نیروهای مسلح این کشور بسیار خطیر و سرنوشت ساز است. اگر جریان نفت و درآمدهای نفتی به اپوزیسیون واگذار شود احتمال تشدید تنش ها و حتی خشونت هرچه بیشتر قابل پیش بینی خواهد بود. منتهی همه این مسائل در دستان مادورو قرار دارد و به این بستگی دارد وی تا چه اندازه در برگزاری گفت و گوهای واقعی داخلی موفق عمل خواهد کرد. اگر این گفت و گوها برگزار شوند بسیاری از مسائل حل و فصل می شوند؛ اما اپوزیسیون باوری به گفت و گو با دولت مستقر ندارد. حتی گوآیدو چندین بار اعلام کرده است وارد گفت و گوهای تصنعی و بدون نتیجه نخواهد شد. آنان خواستار پایان خشونت‌ها و انتقال قدرت هستند و در حالت حداقلی نیز از برگزاری انتخابات آزاد حمایت می کنند. این خواسته ها در تضاد کامل با خواسته‌های مادورو قرار دارد؛ بنابراین احتمال حل و فصل مشکلات از طریق مذاکره بسیار ضعیف و حتی غیرممکن است.