به گزارش ایسکانیوز، کتایون افرازه در نشست «بررسی مجازات های جایگزین در خصوص ارتکاب قتل توسط افراد زیر 18 سال» در دانشکده حقوق دانشگاه تهران افزود: اینکه این افراد پس از سالها زندان، هنگام بازگشت به جامعه، تنها نمانند و به شکل درست هدایت شوند، بسیار مهم است و مانع از تکرار جرم می شود. به همین دلیل آزادی این بچه ها مسئولیت سنگینی را نیز به همراه دارد.
عضو جمعیت امام علی(ع) گفت: ما با خیلی از افراد زیر 18 سال مواجه شدیم که مرتکب قتل شده و بدون توجه به شرایط وخیم زندگی شان برای آنها سنگین‌ترین مجازات کیفری در نظر گرفته می شود.
وی افزود: جامعه ما امروز با مسائل حادی در خصوص کودکان در معرض آسیب و آسیب دیده مواجه است. در واقع در بحرانهای اجتماعی نظیر فقر و اعتیاد، اولین افرادی که آسیب می بینند، کودکانند و اگر در زمینه پیشگیری و حفاظت از سلامت روان کودکان خصوصا در مناطق محروم، اقدامات موثری انجام نشود، گرایش پیدا کردنشان به سمت بزه و خلاف، امری دور از ذهن نیست. به همین دلیل جمعیت امام علی (ع) در بیش از 30 مرکز حمایتی و مددکاری در محلات فقیرنشینِ استانهای مختلف کشور، به صورت دائم در کنار این کودکان حضور دارد.
این فعال اجتماعی تاکید کرد: ما سعی داریم با کودکان آسیب دیده از تبعیضها و نابرابریهای اجتماعی، ارتباط موثری برقرار نموده و با ارائه خدمات تحصیلی، ورزشی و هنری، انتخاب هایشان را برای زندگی آینده افزایش دهیم تا ناگزیر به تکرار چرخه آسیبی نباشند که نسلهای پیشین به علت محدودیت امکانات و انتخابها، دائما گرفتارش شدند.
افرازه گفت: در طرح «طفلان مسلم» نیز که به نوعی مرحله درمان است، با کمک هزاران تن از هموطنانمان از سراسر ایران و دنیا، تا کنون توانسته ایم با اخذ رضایت اولیای دم و تأمین مبلغ وجه ‌المصالحه، 47 کودک را از اجرای حکم قصاص نجات دهیم.
وی افزود: این طرح در کانون اصلاح و تربیت آغاز شد. در پرونده های ارتکاب قتل توسط افراد زیر 18 سال، بیش از آن که کمپین جمع آوری کمک های مالی مردم مدنظر ما باشد، روی فرهنگ سازی و ترویج امر بخشش در بطن جامعه تمرکز داریم. هر بخششی، کمی ذهنیت عمومی را به آرامش و گذشت نزدیکتر می کند و بدین شکل می توان تدریجا در جهتِ بهبود قوانین کیفری در حوزه جرایم کودکان، افکار عمومی را همراه تر کرد.

وی گفت: این بچه ها نیاز به بازپروری دارند. اینکه چطور وارد اجتماع شوند و زندگی سالمی را تجربه کنند. در طرح طفلان مسلم از آزادشدگان از شهرهای رشت، کرمانشاه، مشهد، بندرعباس و... بودند. هر کدام معضلات و مشکلات خاص خودشان را داشتند. اما در کنار حمایت از این بچه ها، سعی کردیم با ارتباط صمیمانه و مستمر، هر دو خانواده قاتل و مقتول را به صلح واقعی برسانیم. دو خانواده نیاز به ترمیم روحی دارند. سعی کردیم از طریقی به جز قصاص، آرامش را به خانواده های مقتولان بازگردانیم.
عضو جمعیت امام علی(ع) با بیان اینکه برقراری ارتباط با خانواده مقتول بسیار سخت است، گفت: اینکه به آنها ثابت کنیم که مددجو برای پذیرش اشتباه و آمادگی جبران و برقراری ارتباط با اولیای دم حاضر است، کار بسیار سختی است. ایجاد محلی برای تخلیه خشم و سوق دادن خانواده به سمت آرامش و آماده کردن اولیای دم برای مطرح کردن تدریجی موضوع بخشش نیاز به پروسه زمان بری دارد و در یک مدت کوتاه و خیلی راحت اتفاق نمی افتد.
این فعال اجتماعی مطرح کرد: از طرفی مددجو چون در سن کمی مرتکب قتل شده، اغلب اصلا متوجه حرمت جرمش نبوده و نمی داند مجازات آن چقدر سنگین است. ما موردی داشتیم که در زندان مدام از خانواده اش می پرسید پس کی آزاد می شوم؟! هیچ تصوری از فعل قتل ندارد. چون کودک است.
افرازه با اشاره به اینکه اگر با خانواده اولیای دم درست برخورد شود، به گذشت راغب می شوند، اما گاهی دخالت اطرافیان مانع این اتفاق می شود، افزود: در پروسه گرفتن رضایت از خانواده ها، گاهی ما فقط با خود خانواده مواجه نیستیم. چراکه اطرافیان دخالت می کنند و به همین دلیل بعضی از اوقات فرایند بخشش ممکن است سال ها به طول انجامد. در واقع صحبت از بخشش آخرین موضوعی است که ما در رفت و آمدهایمان با خانواده اولیای دم مطرح می کنیم. درک همدلانه از وضعیت بغرنج اولیای دم، نخستین اولویت ما هنگام برقراری ارتباط با این عزیزان است.

پس از آزادی
افرازه گفت: در پروسه گرفتن رضایت از خانواده مقتول، ما با مددجو ارتباط می گیریم تا اهداف او بعد از آزادی را جویا شویم. از او می پرسیم در قبال آسیبی که به خانواده مقتول و جامعه زده چه کاری می خواهد انجام بدهد. پیشنهاد می کنیم پس از آزادی، هر ماه چند روز، در خانه های ایرانی جمعیت یا دیگر فضاهایی که برای انجام امور انساندوستانه وجود دارد، به ارائه خدمت بپردازند. این کار تاثیر بسیار مثبتی بر روحیه خودشان دارد و احساس مفید بودن به آنها می بخشد؛ احساسی که برای بازگشت سالم به اجتماع، بسیار ضروری است.

مجازات سلیقه ای
این فعال اجتماعی با اشاره به اینکه سن مسئولیت کیفری برای دخترها 9 سال و برای پسرها 15 سال است، اضافه کرد: البته در سال 92، ماده 91 قانون مجازات اسلامی، وضعیت افراد بالاتر از این سن تا پیش از 18 سالگی را تا حدی مدنظر قرار داد و موضوع عدم فهم حرمت جرم توسط کودک را کمی پررنگ نمود. اما هنگام صدور رأی، این ماده به صورت سلیقه ای اعمال می شود. در واقع شاید قاطعیت کافی و جامعیت لازم را ندارد.
وی گفت: در ماده 37 پیمان نامه بین المللی حقوق کودک که ایران نیز به آن پیوسته است، عنوان شده که همه کودکان باید در مقابل آزار و اذیت و شکنجه، حبس ابد بدون امکان آزاد شدن و عفو، سلب غیرقانونی و مستبدانه آزادی و مجازات اعدام، حمایت شوند. در بسیاری از کشورها برای مجرمانی که سن کمی دارند، از مجازات های جایگزین حبس استفاده می شود.
افرازه ادامه داد: در کشور ما، متاسفانه مسئله طوری مطرح می شود انگار فردی که صرفا به لحاظ جسمی به بلوغ رسیده، همزمان رشد عقلی یک بزرگسال را نیز کسب کرده و کاملا آگاه به افعال خویش است و لذا مشمول مجازاتهایی می شود که برای بزرگسالان در نظر گرفته شده است.

در ادامه این جلسه مهرنوش ابوذری استادیار دانشکده حقوق دانشگاه تهران نیز گفت: معمولا سازمان های غیردولتی که در حوزه آسیب ها فعالیت دارند این موارد را بهتر درک می کنند. اما در دانشگاه کیس محور نیستیم و بیشتر مباحث قانون محور بیان می شود.
وی ادامه داد: چیزی که اینجا مطرح می شود بحث پیشگیری است. باید ساز و کاری فراهم شود که پیشگیری را از خانواده این افراد آسیب دیده شروع کنیم تا شاهد مجازات های سنگین برای کودکان نباشیم.
ابوذری اضافه کرد: سوال این است که آیا افراد زیر 18 سال را مرتکبین جرم قرار بدهیم یا نه؟ یعنی این افراد از لحاظ روحی، عاطفی و... در شرایط فردی بالغ قرار دارند یا خیر؟ آیا قبول می کنیم که قتل از سوی این افراد با فرد 30 یا 40 ساله یک فرایند را دارد؟ اگر فرد را کودک تلقی می کنیم، می توانیم برای او مجازات سنگین در نظر بگیریم؟ مسئولیت کیفری برای افراد زیر 9 سال، 9 تا 12 سال، 12 تا 15 سال و 15 تا 18 سال در یک درجه است؟
استادیار دانشکده حقوق دانشگاه تهران تاکید کرد: واقعیت این است که ماده 91 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 درباره مجازات کودکان زیر 18 سال، نتوانسته است مشکل را حل کند. باید بپذیریم این ماده نه تنها کمکی نکرد بلکه یک نوع سلیقه نگری قضایی را ایجاد کرد.
وی با اشاره به فیلم بلژیکی «پسر» اثر برادران داردن، که ابتدای نشست پخش شد و ماجرای پسری بود که مرتکب جرم و پس از آن وارد اجتماع شده بود، بیان داشت: وقتی یک کودک حتی مرتکب قتل شود، هر چند برچسب قاتل می خورد، اما هنوز موجود خطرناکی نیست. در این فیلم هنوز چشم های پسر نوجوان معصوم است و فرد گستاخ و وقیحی نیست. از تعریف جرمی که انجام داده و بازگویی آن واهمه دارد. می داند کار بزرگ و خطرناکی انجام داده است اما به اندازه کافی پشیمان است.
ابوذری ادامه داد: در این فیلم با کودکی مواجهیم که حین سرقت مرتکب قتل شده، والدین خوبی نداشته و از طرفی مهارت کسب درآمد در جامعه ندارد و به همین علت به سرقت روی می آورد. به همین دلیل پس از آزادی باید اقدامات بازپروری روی این افراد انجام شود تا او به جامعه بازگردد و آینده روشنی داشته باشد.
این استادیار دانشگاه گفت: اگر این خودباوری در فرد شکل بگیرد که می تواند مثمر ثمر باشد و کار درست انجام دهد دیگر خطرناک نیست. حتی اگر قتل انجام داده باشد. این فرهنگ باید در میان مردم ما ایجاد شود.
وی افزود: اگر فرهنگ بخشش در میان مردم رایج شود و بپذیرند این افراد پس از گذشت و بازپروری می توانند به جامعه بازگردند و زندگی درستی داشته باشند، اگر این ذهنیت در مردم ترمیم شود آن وقت می توانیم قوانین را اصلاح کنیم. در واقع با مطالبه گری از سوی همه مردم جامعه، قوانین اصلاح خواهد شد.

ایرنا

انتهای پیام/