به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، «خروجی های علمی ایران: کمیت، کیفیت و فساد» نام گزارشی است که تحت عنوان «پروژه ایران 2040 استنفورد» منتشر شده؛ یک پلتفرم دانشگاهی برای تحقیق روی توسعه پایدار بلندمدت ایران.
نویسندگان این تحقیق صدرا ساده، متین میررمضانی، محسن مسگران، امین فیض‌پور و پویا آزادی هستند. «ساده»، دانشیار پژوهشی در رشته عصب‌شناسی در کالج دانشگاهی لندن و یکی از پژوهشگرانی است که در پروژه ایران 2040 دانشگاه استنفورد مشارکت کرده است. میررمضانی، دانشجوی رشته اقتصاد در دانشگاه استنفورد است، مسگران هم استادیار رشته علوم گیاهی در دانشگاه کالیفرنیا، دیویس بوده و همراه تحقیقات پروژه ایران 2040 در بخش کشاورزی و غذایی است، فیض‌پور هم محقق بیمارستان عمومی ماساچوست محسوب می شود و «آزادی» هم مدیر «پروژه ایران 2040 استنفورد» است.
رشد 50 برابری مقاله‌های ایرانی
دانشگاه استنفورد، یکی از معتبرترین دانشگاه های جهان واقع در ایالت کالیفرنیا آمریکا است که در سال 2018، رتبه سوم برترین دانشگاه جهان را به صورت مشترک با «مؤسسه فناوری کالیفرنیا» به خود اختصاص داد. «پروژه ایران 2040»، ابتکاری دانشگاهی و محفلی است برای محققان سراسر دنیا مخصوصا محققان ایرانی پراکنده در سراسر دنیا. این تحقیق در مورد مسائل اقتصادی و فنی مرتبط با توسعه بلندمدت ایران انجام شده و محققان، ارزش‌گذاری در مورد پیامدهای احتمالی در زمینه جهانی جمع آوری کردند.
«پروژه ایران 2040» تحقیقات کمی و پیشرو را در یک مجموعه گسترده از مناطق مربوط به توسعه اقتصادی ایران، بررسی می کند. این پروژه به دنبال پیش‌بینی آینده تحت سناریوهای قابل قبول است. بر اساس تحقیقاتی که نتیجه اش فوریه 2019 (بهمن ماه 97) انتشار پیدا کرد، آمار قابل تأملی از تعداد مقاله های منتشر شده توسط محققان ایرانی در فاصله زمانی 21 سال ارائه شد که نشان از رشدی 50 برابری داشت. محققان ایرانی در سال 1997 حدود هزار مقاله منتشر کردند؛ اما در سال 2018، تعداد مقالات به 50 هزار رسید و سهم ایران از تولیدات علمی سالانه جهان را از 0.1 (یک دهم) درصد به 2.6 (دو و شِش دهم) درصد افزایش داد.
رشد شگفت انگیز ایران در حوزه مکتوبات علمی سبب شد کشورمان از کشورهایی مانند ترکیه، هندوستان، کره جنوبی و چین سبقت بگیرد؛ ولی از سوی دیگر روند صعودی تولید مقالات، تأثیر محسوسی بر ارتقای کیفیت علمی نداشته است. در عمل همچنان دانش و تحصیل در ایران، مسیری آموزش‌محور را طی می‌کند و با پژوهش‌محوری و مهارت‌گرایی فاصله بسیاری دارد.
تحلیل 450 هزار مقاله
«پروژه ایران 2040» حدود 450 هزار مقاله را تحلیل کرد تا کیفیت مقالات ارائه شده توسط پژوهشگران ایرانی را بررسی کنند. اتفاقا کیفیت مقالات با وجود رشد شگفت‌انگیز 50 برابری، افتی نداشته است؛ افزایش 20 میلیونی جمعیت ایران و طبیعتا رشد تعداد دانشجویان، استادان و پژوهشگران در دو دهه گذشته، منابع انسانی عظیمی در حوزه پژوهش تحویل جامعه علمی کشور داده ولی متأسفانه پژوهش ها در بن‌بستِ تألیف محوری، محصور شده است.
دانشگاه سنتی یا آموزشی نماینده دانشگاه های نسل اول، دانشگاه های پژوهشی نماینده دانشگاه های نسل دوم و دانشگاه های دانش محور و کارآفرین، نماینده دانشگاه های نسل سوم هستند که هر سه کارکرد آموزشی، پژوهشی و نوآورانه دارند اما در حال حاضر رویکرد آموزش عالی چه در ایران و چه در جهان، تبدیل دانشگاه ها به نسل چهارم است. نقش آفرینی و ظرفیت سازی دانشگاه های نسل چهارم برای توسعه محلی و منطقه ای، ویژگی متمایز آنها به شمار می رود.
منصور غلامی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری هم چندی پیش اعلام کرد: «حرکت به سوی نسل چهارم دانشگاه های کشور آغاز شده و تأکید امروز وزارت علوم بر این است که دانشگاه ها درگیر حل مسائل جامعه باشند و در این عرصه ایفای نقش کنند تا بتوان چالش های کشور را به فرصت تبدیل کرد.»
گامی در جهت آینده‌پژوهی ایران
«پروژه ایران 2040» از سال 2016 در دانشگاه استنفورد آغاز شده و هدفش بررسی تحلیلی و آماری آینده ایران تا سال 2040 در زمینه های مختلف است. پروژه در واقع با تکیه بر «آینده پژوهی» پیش رفته و شکل گرفته است. «آینده پژوهشی» (Futures Study) رشته ای با قدمت بسیار اما تقریبا نوپا در ایران است. منابع، الگوها و پارامترهای تأثیرگذار در تغییر شرایط در «آینده پژوهی» بررسی می شود تا برنامه ریزی مدونی برای آینده ارائه شود که نتایجش حتی توسط دولت ها مورد استفاده قرار می گیرد.
دانشگاه آزاد، سومین دانشگاه برتر ایران
در «پروژه ایران 2040» جدولی طراحی شده و تعداد مقالات منتشره به تفکیک دانشگاه، اعضای هیأت علمی و «نرخ ردگیری» مشخص شده است. در این جدول، دانشگاه تهران با انتشار 48 هزار و 330 مقاله در فاصله زمانی سال های 1997 تا 2018، در صدر فهرست انتشار مقالات ایستاده است. دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران در رتبه دوم قرار دارد و دانشگاه آزاد اسلامی رتبه سوم را به خود اختصاص داده است.
دانشگاه آزاد (با احتساب تمام واحدهای خود) از سال 1997 تا 2018، تعداد 38 هزار و 791 مقاله منتشر کرده که 4 هزار و 699 مقاله مربوط به سال 2018 است. دانشگاه های صنعتی شریف، صنعتی امیرکبیر، تربیت مدرس، علوم پزشکی شهید بهشتی و علم صنعت نیز رتبه های چهارم تا نهم را در اختیار دارند. دانشگاه شیراز اولین دانشگاه غیرِ تهرانی در جدول منتشره بوده و رتبه های بالا کاملا در اختیار دانشگاه های پایتخت است.
در سال های اخیر، اهمیت اصالت مقالات علمی بسیار مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به اینکه اعتبار علمی تحقیق با تعداد مقالات و استنادات مورد ارزیابی قرار می گیرد، پژوهشگران همیشه در تلاش هستند تعداد مقالات علمی خود در مجلات معتبر را افزایش دهند تا بتوانند سرمایه مالی برای خود و پژوهش های علمی‌شان فراهم کنند، به همین دلیل مبحثی تحت عنوان «نرخ ردگیری» تعریف شده؛ «retraction» مقاله بیانگر آن است که مقاله فاقد اصالت بوده و نمی تواند به عنوان مرجع مورد استناد قرار گیرد.
همکاری علمی گسترده ایران با دیگر کشورها
جدول دیگری هم از رتبه بندی 20 کشور برتر در انتشار مقالات منتشر شده است. در یک سو تعداد کل مقاله های منتشره کشورها قرار دارد و در سوی دیگر «مقالات انتشار یافته در همکاری با ایران» درج شده است. در این جدول، آمریکا با اختلافی بسیار زیاد در صدر ایستاده و جالب اینکه بیشترین میزان همکاری مشترک علمی با ایران را هم این کشور با 20 هزار و 292 مقاله به خود اختصاص داده است.
در یکی دیگر از جدول های «پروژه ایران 2040»، تعداد محققان با بیش از 20 مقاله منتشر شده در هر سال مشخص شده اند. نکته جالب تفکیک تعداد مقالات منتشر شده به تفکیک دولت ها (سه رئیس جمهور اخیر ایران) است که نشان می دهد تعداد مقالات محققان ایرانی، بیشترین رشد را در سال 2017 تجربه کرده و از افزایش تولیدات تألیفات علمی مکتوب در کشور حکایت می کند.
انتهای پیام/
