به گزارش خبرنگار علم و فناوری ایسکانیوز به نقل از مجله نیچر؛ علم مدتهاست که مرزهای جغرافیایی را درنوردیده است. روابط مشترکی که در آن، دانشمندان کشورهای مختلف به صورت آزادانه سفر میکنند و با هم کار میکنند، قلب تیمهای پژوهشی امروزی دنیا را تشکیل میدهد.
همانطور که چارلز لیدبیتر، متخصص بریتانیایی نوآوری، ۱۵ سال پیش در یک مونوگراف به نام «تفاوت سود» نوشت: نوآوری زمانی رشد میکند که مردم اجازه داشته باشند آزادانه در فراسوی مرزها و فرهنگها کار کنند.
بیشتر بخوانید:
دانشجویان فارغالتحصیل ۶ برابر مردم عادی افسرده میشوند/ بحران سلامتی در میان دانشمندان و محققان جهان
اما در سالهای اخیر شاهد این هستیم که برخی از کشورهایی که اتفاقا تحقیقات فشردهای نیز دارند، در حال ایجاد موانع هستند. به طور مثال، چین و آمریکا در حال از بین بردن دو دهه همکاری تحقیقاتی هستند که به نفع هر دو کشور تمام شده است. در کشورهای دیگر، فرصتهای همکاری نیز کاهش یافته است و ضرورت اخذ ویزا به این معناست که هرگز برای محققان کشورهای کمدرآمد و متوسط همکاری با کشورهای پردرآمد کار آسانی نبوده است.
سوجانیا تالاورا- سوزا، زلزلهشناس، در اوائل ماه میلادی جاری گزارش جالبی را در این زمینه منتشر کرد. او احتمال نیاز یک دارنده گذرنامه برای تحصیل یا کار در خارج از کشور را در برابر تولید ناخالص داخلی کشورشان ترسیم کرد و نتیجه گرفت که مردم در فقیرترین کشورها تقریبا همیشه به ویزا نیاز دارند و دستیابی به این موارد روز به روز هم برایشان سختتر میشود.
به دنبال طرح ویزای کوتاه مدت
مدتی است که دانشگاههای بریتانیا گزارش میدهند محققانی که برای شرکت در کنفرانسها، سخنرانی یا دریافت جوایز به بریتانیا دعوت میشوند، با چالشهای عدیدهای برای گرفتن ویزا مواجه میشوند. به طور مثال، در یکی از رویدادهای علمی در این کشور، سخنرانان انگشتشماری از کشورهای با درآمد پایین یا متوسط داشت، زیرا اکثر کسانی که به این رویداد دعوت شده بودند، درخواست ویزایشان رد شده بود.
از این رو، انجمن سلطنتی که نخستین انجمن علمی جهان به شمار میرود و بدنه ملی علمی بریتانیاست، شروع به بررسی تجربیات محققان از درخواستهای ویزای بریتانیا کرده است. یافتههای این انجمن که چند هفته پیش منتشر شد، نشان میدهد که از بین ۱۰ کشوری که براساس شاخص «نیچر ۲۰۲۲» به عنوان کشورهای پیشرو در علم طبقهبندی شدهاند، بریتانیا پس از سوئد و فرانسه سومین کشوری است که در خواستهای ویزای تجاری را رد میکند. به غیر از این، در سال ۲۰۲۲، ۱۰ کشوری که بیشترین درصد را رد شدن ویزای استاندارد -که به افراد امکان میدهد تا ۶ ماه برای کسبوکار یا تحصیل به بریتانیا بیایند- به خود اختصاص داده، همگی در آفریقا بوده است. در واقع با بیش از ۵۰ درصد از درخواستهای ویزا از سوی کشورهای آفریقایی موافقت نمیشود که این آمار واقعا تکاندهنده و غیرقابل قبول است.
از این رو، انجمن سلطنتی توصیه میکند که دولت بریتانیا یک ویزای ویژه کوتاه مدت را مختص محققان ایجاد کند. البته این انجمن اعلام کرده که ارتباط با متقاضیان ویزا باید واضحتر باشد و این مساله فقط شامل دانشمندان و محققان نمیشود. زیرا همه سزاوار این هستند که با آنها منصفانه رفتار شود.
عقبگرد
به غیر از این موضوع، بریتانیا با چالش بزرگ دیگری نیز مواجه شده است. با توجه به خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، هنوز مشخص نیست که آیا دانشمندان بریتانیایی مجاز به مشارکت کامل در برنامه تحقیقاتی Horizon Europe هستند یا خیر؟ هرایزن یوروپ یک برنامه پژوهش و نوآوری است که توسط اتحادیه اروپا اداره میشود که هدف اصلی آن تشویق همکاری بین محققان، صنعت، دولتها و سایر نهادها در زمینه پژوهش و نوآوری یا به بیان دیگر، توسعه دانش، ایجاد نوآوریها و حل مسائل مربوط به جوامع و صنایع است.
این طرح دارای بودجهای بالغ بر ۹۵/۵ میلیارد یورو (۱۰۶ میلیارد دلار) است و شامل چندین بخش است که هر کدام به مسائل خاصی مربوط میشوند. این بخشها شامل پژوهش و نوآوری ریاستجمهوری، مشارکتهای شورای عمومی، نوآوری اروپا، نوآوری جهانی، توانمندسازی اتحادیه اروپا، علوم بنیادی، اخلاق و اجتماعیسازی پژوهش، تحقیقات و مهارتهای آینده، نوآوری سبز و پایدار، دفاع و امنیت و برابری جنسیتی است. تصمیمگیری در مورد پیوستن به این پروژه به بعد از تابستان موکول شده و دانشمندان را با سرگردانی و بلاتکلیفی مواجه کرده است.
پاتریک والانس، مشاور ارشد علمی سابق دولت، هفته گذشته گفت که پیوستن باید «دیروز» اتفاق میافتاد و این خطر وجود دارد که اصلاً اتفاق نیفتد.
این تأخیر به دلیل عدم توافق بر سر این رخ داده که بریتانیا چقدر باید برای پیوستن به این پروژه بپردازد، و اگر محققان بریتانیا در نهایت بیشتر یا کمتر از مبلغی که کشور پرداخت میکند، کمک های مالی دریافت کنند، چه تبعاتی در پی خواهد داشت؟
این در حالی است که پروژه هرایزن از نظر زمانی محدود است؛ از سال ۲۰۲۱ شروع شده و تا پایان سال ۲۰۲۷ ادامه خواهد یافت. تا همینجا بریتانیا دو سال از آن را از دست داده و محققان نگرانند که اگر یک سال دیگر بگذرد، ممکن است زمان کافی برای اجرای برخی پروژهها باقی نماند.
در صورت شکست بریتانیا در پیوستن به این پروژه عظیم، سیاستگذاران بریتانیا یک طرح دوم دارند که آن را «پایونیر» مینامند و شامل مجموعه جدیدی از طرحهای بودجه برای بریتانیا و سایر کشورها میشود. اما پایونیر آزمایش نشده است و طرفداران کمی در دنیای تحقیقات دارد.
عضویت بریتانیا در توافقنامههای علمی اتحادیه اروپا به دههها قبل برمیگردد و اختلال ناشی از برگزیت آسیب جدی به بدنه این توافقنامهها وارد کرده است. مذاکره کنندگان بریتانیایی باید از خود بپرسند که آیا یک استدلال طولانی ارزش دارد که کل طرحی را که کشور، محققان آن و مسیر اکتشاف، نوآوری و اختراع از آن منتفع خواهند شد، منحرف کند؟
دولت بریتانیا چه تصمیم بگیرد که آینده کشور به پایونیر یا هرایزن بستگی دارد، فوراً باید نگرش درهای بسته خود را نسبت به دانشمندان کمدرآمد و متوسط جهان که برای مقاصد دانشگاهی درخواست ویزا میکنند، تغییر دهد. رهبران بریتانیا به توصیف این کشور به عنوان یک ابرقدرت علمی علاقه دارند و توقف بازدید محققان از کشورهای آفریقایی و اجازه دادن به تأخیرهای مداوم برای جلوگیری از پیوستن این کشور به بزرگترین طرح همکاری بینالمللی جهان، این جاهطلبی را تضعیف میکند.
انتهای پیام/
نظر شما