به گزارش خبرنگار سیاسی ایسکانیوز، پرسشی تحت عنوان «دکترین هسته‌ای ایران تغییر می‌کند؟» با بالا رفتن سطح تنش‌‍‌ها میان ایران و اسرائیل در پی ترور سید حسن نصرالله و عملیات وعده صادق ۲ به یکی از پربحث‌ترین پرسش‌های محافل سیاسی و رسانه‌ای داخل و خارج از کشور تبدیل شده است.
حالا پس از شکسته شدن تابوی بازتعریف دکترین هسته‌ای ایران، برخی کارشناسان و مسئولین از جمله ۳۹ تن از نمایندگان مجلس دوازدهم بر این باور هستند در پی اعمال جنایت‌آمیز اسرائیل در یک سال اخیر از جمله حمله به کنسولگری ایران در دمشق، شهادت جمعی از فرماندهان محور مقاومت و در راس آن‌ها دبیرکل حزب‌الله، وقت تجدیدنظر در دکترین هسته‌ای کشور فرا رسیده است زیرا تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی یکی از اهدافی است که در جریان گمانه‌زنی پاسخ اسرائیل به عملیات «وعده صادق ۲» از آن به عنوان هدفی بالقوه یاد می‌شود بنابراین عقل سلیم حکم می‌کند ایران نیز هر گزینه‌ای برای رفع تهدید را مورد بررسی قرار دهد.
بحث درباره تغییر دکترین هسته‌ای ایران چگونه شروع شد؟
این اولین بار نیست که بحث تغییر دکترین هسته‌ای کشور مطرح می‌شود. پس از عملیات وعده صادق ۱ که فروردین ماه ۱۴۰۳ انجام شد، موضوع احتمال پاسخ اسرائیل هم مورد توجه قرار گرفت، در آن زمان هم بحث احتمال تغییر دکترین هسته‌ای مطرح شد و در اردیبهشت ماه، کمال خرازی دبیر شورای راهبردی روابط خارجی ایران در مصاحبه با الجزیره در پاسخ به پرسشی در خصوص خرابکاری رژیم صهیونیستی در اصفهان اعلام کرده بود که اگر موجودیت ایران تهدید شود، در آن صورت ایران نیز ممکن است دکترین هسته‌ای خود را تغییر دهد.
وی گفته بود: «آن‌چه اتفاق افتاد، استفاده از یک پرنده کوچک بود که از قبل به شیوه های جاسوسی به ایران فرستاده بودند؛ نه اینکه از اسرائیل حمله ای انجام دهند. در گذشته هم پرنده‌های کوچک را به طرقی به ایران فرستاده بودند تا در شرایط خاصی عملیات انجام دهد. این‌ها در واقع آزار دادن است، وگرنه عملیات نظامی تلقی نمی‌شود، چنانکه کوادکوپتر آن‌ها نتوانست آسیبی وارد کند. این اقدام علیه تاسیسات هسته ای ایران نیز نبود، بلکه می‌خواستند صرفا یکی از پایگاه‌های نظامی را هدف قرار دهند. اگر آن‌ها بخواهند جسارت کنند و به تاسیسات هسته ای ایران لطمه بزنند، سطح بازدارندگی ما متفاوت خواهد شد. ما تا به حال بازدارندگی را در سطح متعارف تجربه کردیم، اگر آن‌ها بخواهند به توانایی‌های هسته‌ای ایران ضربه بزنند، طبیعتا می‌تواند موجب تغییر دکترین هسته‌ای ایران شود.»
گفتنی است کمال خرازی از تیر ماه ۱۳۸۵ با حکم مستقیم رهبر انقلاب با سمت رئیس شورای راهبردی روابط خارجی مشغول فعالیت است؛ شورایی که محل تصمیم سازی‌های کلان در حوزه سیاست خارجی و دیپلماسی به شمار می‌رود.
در آن زمان برخی کارشناسان در تحلیل سخنان خرازی گفتند تغییر دکترین هسته‌ای نمی‌تواند لزوما معنای به معنای ساخت سلاح هسته‌ای باشد؛ به عبارت دیگر، بین تغییر دکترین هسته‌ای تا بمب هسته‌ای گزینه‌های فراوانی در مسیر قرار دارد که هر یک می‌تواند تحولی بنیادین در سیاست‌های هسته‌ای ایران محسوب شود؛ برای نمونه، خروج ایران از «ان پی تی » ـ که همواره گزینه روی میز برای ایران بوده ـ می‌تواند بخشی از تغییر در دکترین هسته‌ای ایران به شمار رود.
در همین راستا علاءالدین بروجردی عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی ایران در گفتگو با اسپوتنیک گفت است: «موضوع خروج از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای در واقع در فضای مجلس یک بحث جدی است. نمایندگان در حال بررسی تصمیم گیری درباره این موضوع هستند، بحث خروج از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای لزوما به معنای ساخت سلاح هسته ای نیست.»
بعد از انجام عملیات وعده صادق ۲، حسنعلی اخلاقی امیری عضو کمیسیون فرهنگی مجلس با اعلام خبر ارسال نامه نمایندگان مجلس به شعام برای تغییر دکترین نظامی جمهوری اسلامی ایران گفته است: «نامه ای خطاب به شورای عالی امنیت ملی نوشته شده که تاکنون ۳۹ نماینده آن را امضا کردند. موضوع نامه در خواست تجدید نظر در دکترین دفاعی جمهوری اسلامی در زمینه ساخت سلاح هسته ای است.»
نماینده مردم مشهد و کلات با اشاره به فتوای رهبر انقلاب مبنی بر حرام بودن سلاح هسته‌ای که از آن به «عنوان دکترین دفاعی جمهوری اسلامی» یاد می‌شود، نیز گفته است: «فتوای رهبر معظم محفوظ است چراکه در ادبیات فقه امامیه زمان و مکان در تغییر احکام دخالت دارد و همچنین احکام ثانویه می‌تواند جای احکام اولیه را بگیرد.»
چند روز قبل از انتشار نامه ۳۹ نفر ز نمایندگان مجلس، یکی از نمایندگان مجلس از لزوم تغییر دکترین هسته‌ای برای افزایش قدرت بازدارندگی گفته بود. دهم مهر ماه سال جاری بود که احمد نادری، عضو هیات رییسه مجلس دوازدهم در جلسه علنی، در تریبون مجلس گفت: «وقت تجدیدنظر در دکترین هسته‌ای فرا رسیده. مناسبات سیاست بین‌الملل برمبنای توازن قوا بوده و هست. تا دیر نشده باید کاری کرد.»
سید حسن خمینی نیز اخیرا در یک برنامه تلویزیونی در خصوص ضرورت افزایش توان بازدارندگی ایران گفته است: «مهمترین تاثیر وعده صادق ۲ شجاعتی بود که به ملت ایران داد. موشک بارانه اسرائیل گنبد آهنین اسرائیل را ویران کرد و موجب بازدارندگی این رژیم شد. پاسدارندگی به قدرت است نه به لبخند باید این را بدانیم که دستکش‌های مخملی دست‌های آهنین را مخفی می‌کنند.»
وی همچنین خواستار افزایش و ارتقاء سطح بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران شده و افزوده است: «بازدارندگی نظامی ما باید یک سطح بالاتر برود امروز دنیا به شرایطی رسیده که لازم است بازدارندگی ما قوی تر کنیم.»
برخی واکنش‌ها به درخواست تغییر دکترین هسته‌ای ایران
نامه ۳۹ نماینده مجلس به شعام و برخی سخنان دیگر از این دست البته با واکنش‌ها و انتقاداتی همراه بوده است. در همین راستا فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت چهاردهم، اعلام کرد که موضع جمهوری اسلامی در این زمینه مطابق نظر مقام معظم رهبری است.
احمد زیدآبادی، تحلیلگر مسائل سیاسی نیز نوشته است: «این نغمه‌ای که برخی محافل در مورد لزوم تغییر دکترین اتمی ایران راه انداخته‌اند، از سر ناآشنایی کامل با مناسبات قدرت در خاورمیانه و در سطح بین‌الملل است.حرف از تغییر دکترین اتمی نه فقط کمترین بازدارندگی به وجود نمی‌آورد بلکه حتی طرح بحث آن در این وضعیت نوعی دعوت برای حملۀ نظامی به کشور از سوی یک ائتلاف نظامی مجهز و قدرتمند است.»
اما محمود واعظی، مسئول دفتر رئیس دولت دوازدهم در تفسیری متفاوت نسبت به نامه ۳۹ نماینده مجلس گفته است: «در هر صورت نمایندگان قوه مقننه به نوعی زبان گویای افکار عمومی و مردم یک کشور هستند و باید باشند، وقتی تعداد این قبیل درخواست‌ها افزایش می‌یابد به این معنی است که از اتفاقات مخرب که نباید رخ دهند، پیشگیری شود.»
در ادامه گفتگو با شهریار حیدری نائب‌رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس یازدهم و محمود عباس‌زاده مشکینی عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس یازدهم را در زمینه تحلیل چرایی پیدایشِ بازتعریفِ دکترین هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران در روزهای اخیر را می‌خوانید:
بازاندیشی در دکترین هسته‌ای بر اساس منافع ملی خواهد بود
عباس‌زاده در پاسخ به سوالی مبنی بر این که آیا دست‌یابی ایران به سلاح هسته‌ای موجب اجماع جهانی برای حمله به ایران نخواهد شد، به خبرنگار سیاسی ایسکانیوز گفت: سیاست‌های هسته‌ای و دفاعی ما باید بازبینی و بازاندیشی شود. این بازاندیشی خود مراحل و مقدماتی دارد و باید هنگام بازاندیشی به چگونگی پیشگیری از چنین اجماعی نیز پرداخته شود زیرا بازاندیشی در دکترین دفاعی بر اساس منافع ملی خواهد بود و عقلانیت جزو انفکاک ناپذیر آن است.
این کارشناس امنیت ملی با بیان این که اجتهاد در فقه شیعه پویا است، گفت: ممکن است «متناسب با شرایط» آراء فقهی تغییر پیدا کند. ما نمی‌توانیم در کار فقها دخالت کنیم اما در جایگاه یک کارشناس می‌گوییم دشمن درحال تهدید ما است و دست به ترور و اعمال جنایت‌آمیز می‌زند پس باید با توجه به سطح تهدیدات، بازدارندگی را بازتعریف کنیم بنابراین در صورت لزوم تغییر، آراء فقهی با منافع ملی ناسازگار نخواهد بود و به نظر می‌رسد دیگر زمان تجدید نظر در دکترین هسته‌ای کشور فرا رسیده است.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس یازدهم تصریح کرد: در حال حاضر رژیم صهیونیستی به مهمترین تهدید علیه منافع ملی جمهوری اسلامی ایران تبدیل شده است و بر خلاف تمام قوانین بین‌المللی به انواع سلاح‌های کشتار جمعی مجهز شده است. طبیعی است که اگر بخواهیم در برابر چنین رژیمی از خودمان دفاع کنیم باید در راهبردهای دفاعی کشور تجدیدنظر کنیم و به بازدارندگی کامل برسیم، مثلا با شمشیر در برابر کسی که آرپیجی دارد، نمی‌توان مبارزه کرد.
وی تصریح کرد: ما برای بقاء خود و برای دفاع از امنیت ملی کشورمان باید خط قرمزها را خودمان تعریف کنیم نه این که منتظر باشیم دیگران برای ما خط قرمز تعیین کنند. سیاست‌های بازدارندگی ما باید کارآمد و مطمئن باشد و برای رسیدن به این کارآمدی ممکن است برخی خط قرمزها را تغییر دهیم. نباید بر اساس منافع دشمن خود را تنظیم کنیم زیرا دشمن ما را تضعیف می‌کند.
رژیم صهیونیستی به همین شیوه ادامه دهد باید تغییر رویه بدهیم
شهریار حیدری به خبرنگار سیاسی ایسکانیوز گفت: جمهوری اسلامی ایران دانش ساخت سلاح هسته‌ای را دارد اما طبق فتوای مقام معظم رهبری و سیاست‌های راهبردی نظام دنبال ساخت سلاح هسته‌ای نبوده است اما اگر رژیم صهیونیستی به همین شیوه ادامه دهد و ما را تهدید کند باید تغییر رویه بدهیم. این تغییر رویه علاوه بر مجوز شورای عالی امنیت ملی نیازمند فتوای شرعی مقام معظم رهبری است. به هر شکل مسئله این است که ما هم دانش و هم توان این کار را داریم اما تاکنون جزو راهبردمان نبوده اما در صورتی که ضرورت ایجاب کند ناچارا برای دفاع از خودمان و در راستای حفظ توانمندی قدرت دفاعی کشور باید به سمت ساخت سلاح جدیدتر برویم. این سلاح‌های جدیدتر ممکن است توسعه موشک‌ها باشد و اگر چنانچه حاکمیت اجازه بدهد، دانشمندان ما آمادگی ساخت سلاح‌های هسته‌ای را نیز دارند.
وی افزود: ایران در حال حاضر از دانش هسته‌ای برای ارتقاء مسائل مختلف مورد نیاز بشر در حوزه پزشکی و کشاورزی و ... استفاده می‌کند. تنها کاری که در زمینه هسته‌ای انجام نداده‌ایم بحث ساخت سلاح هسته‌ای بوده زیرا نیاز نداشتیم. اگر رژیم صهینویستی بخواهد دست‌اندازی خود را به لبنان و فلسطین ادامه دهد و در جهت تضعیف کشورهای منطقه و احیانا ضربه زدن به جمهوری اسلامی گام بردارد سیاست ایران ممکن است تغییر کند. رژیم صهیونیستی، جمهوری اسلامی ایران را دشمن شماره یک خود می داند اما به علت قدرت بازدارندگی نیروهای نظامی کشور، توان مقابله با ما را ندارد و اگر داشت تاکنون شبیه لبنان و فلسطین شده بودیم.
حیدری در ادامه تصریح کرد: همین مقدار توان دفاعی بازدارنده تاکنون موجب مبارزه با رژیم صهیونیستی شده اما اگر در آینده اقدامات این رژیم تشدید شود، دانشمندان ما می‌توانند سلاح‌های دیگری بسازند و در اختیار نیروهای نظامی قرار بدهند و اگر آن شرایط فرابرسد، شورای عالی امنیت در سیاست‌های دفاعی نظام تجدید نظر خواهد کرد.
نیازی نیست به «ان پی تی» متعهد باشیم زیرا طرف مقابل متعهد نیست
نماینده پیشین مجلس در زمینه خروج ایران از «ان پی تی» به عنوان یکی از گام‌های موثر در تغییر دکترین هسته‌ای کشور گفت: «ان پی تی» در راستای همکاری با آژانس برای لغو تحریم‌ها بود. ما در چارچوب قوانین آژانس، عرف بین‌المللی را رعایت کردیم اما فراتر از آن نیز در راستای اعتمادسازی همکاری را افزایش دادیم مشروط بر این که تحریم‌ها لغو شود اما شاهدیم تحریم‌ها نه تنها استمرار دارند، بلکه تشدید نیز می‌شوند. هیچ نیازی نیست به «ان پی تی» متعهد باشیم زیرا این تعهد زمانی ضرورت پیدا می‌کند که طرف مقابل نیز متعهد باشد و ما تحریم‌ها لغو شوند. آژانس در جریان برنامه هسته‌ای ایران است و بازدیدهایی به صورت عرفی انجام می‌شود اما خارج از عرف و قاعده دیگر وظیفه‌ای نداریم.
حیدری در پاسخ به این پرسش که علاوه بر تغییر دکترین هسته‌ای، چه مولفه‌های دیگری برای بازدارندگی «موثر و پایدار» ضرورت دارد، گفت: در جهان امروز ممکن است قدرت اقتصادی بالاتر از قدرت هسته‌ای باشد مثلا آمریکا با قدرت اقتصادی کشورهای دیگر را تهدید و تحریم می‌کند بنابراین برای افزایش قدرت کشور به پیشرفت اقتصادی و بهره‌گیری از روابط دیپلماتیک برای توسعه اقتصادی نیاز داریم. به موازات قدرت اقتصادی، قدرت نظامی نیز باید افزایش پیدا کند زیرا این دو لازم و ملزوم یکدیگر هستند. امیدواریم در چارچوب برنامه هفتم توسعه به اهداف عالی اقتصادی نیز بتوانیم برسیم.
انتهای پیام/
نظر شما