به گزارش خبرنگار بین‌الملل ایسکانیوز، پروژه «کریدور حمل و نقل بین‌المللی شمال به جنوب» در سال 1379 توسط روسیه، ایران و هند با هدف ایجاد مسیری کوتاه‌تر از مسیر حمل و نقل دریایی فعلی (کانال سوئز) جهت کاهش زمان و کاهش هزینه‌های حمل و نقل مرتبط با تجارت کالا راه‌اندازی شد. این کریدور یک شبکه حمل و نقل چندوجهی ۷۲۰۰ کیلومتری شامل کشتی، راه آهن و جاده است که هند را از طریق ایران، دریای خزر و آسیای مرکزی به روسیه و اروپا متصل کرده و علاوه بر تقویت مسیرهای تجاری به عنوان مجرایی حیاتی برای تقویت مبادلات فرهنگی بین هند، ایران، روسیه و سایر کشورهای عضو عمل می‌کند.

بیشتر بخوانید:

ظرفیت‌های اتحادیه اقتصادی اوراسیا برای خنثی‌سازی تحریم‌ها / کریدور شمال به جنوب باید هرچه سریعتر تکمیل شود

همچنین از طریق افزایش تعاملات بین مشاغل، صنعتگران و سازمان‌های فرهنگی موجب تقویت ارتباطات فرهنگی عمیق‌تری می‌گردد. بعدها کشورهای دیگری مانند بلاروس، قزاقستان، تاجیکستان، عمان، ارمنستان، آذربایجان، اوکراین، قرقیزستان و ترکیه به این پروژه پیوستند.

فرصت‌ها و چالش‌های کریدور حمل و نقل بین‌المللی شمال به جنوب برای ایران

زیرساخت‌های موجود در بنادر جنوبی ایران، کریدور شمال به جنوب را به بهترین مسیر ایجاد و گسترش ترانزیت تبدیل می‌کند. این زیرساخت‌ها پروژه توسعه بندر شهید بهشتی چابهار و نزدیکی آن به کشورهای آسیای مرکزی، هند و روسیه را به استفاده از این کریدور به‌منظور اهداف ترانزیتی ترغیب کرده است. بنابراین موقعیت مناسب ترانزیتی، قرار گرفتن در مسیر اتصال این کریدور و دسترسی ایران به سواحل خلیج‌ فارس، دریای عمان و دریای خزر موجب شده است تا ایران در سال‌های اخیر مورد توجه تولیدکنندگان بزرگ اقتصادی قرار گیرد.

فرصت‌های کریدور شمال به جنوب برای ایران شامل وجود منابع نفت و گاز و نقش کلیدی در حمل و نقل و ترانزیت آن، توسعه اقتصادی ایران، توسعه صادرات غیرنفتی کشور، فرصت‌های کارآفرینی و اشتغال‌زایی و نیز توسعه بندر چابهار است.

از چالش‌های این کریدور می‌توان به پیچیدگی‌های لجستیکی مانند نقاط حمل و نقل متعدد که عملکرد این کریدور را نسبت به مسیرهای دریاییِ بدون وقفه پیچیده‌تر می‌کند، اشاره کرد. علاوه بر این تعداد بیشتر نقاط حمل و نقل به معنای نگرانی‌های نظارتی بیشتر، نیاز به زیرساخت‌های ذخیره‌سازی و هزینه اضافی است.

تضاد اهداف و منافع کریدورهای شمال به جنوب و دالان اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا

پس از آنکه هند و ایران در ۱۳ مه 2024 بر سر یک همکاری ۱۰ ساله جهت ایجاد یک مسیر تجاری که ایران، هند و افغانستان را از طریق بندر استراتژیک چابهار به هم متصل می‌کند توافق کردند، دیدگاه‌ها نسبت به کریدور هند، خاورمیانه، اروپا موسوم به «دالان اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا» مورد حمایت آمریکا که هند را به اروپا، غرب آسیا و رژیم صهیونیستی متصل می‌کند، تضعیف شد.

بنا به گزارشی از کریدل، این پروژه که در آن توسعه بندر چابهار تحت توافق سه‌جانبه میان افغانستان، ایران و هند صورت می‌گیرد، موجب زمینه‌سازی بیشتر دخالت ایران و هند در افغانستان و نیز انزوای ایالات متحده و پاکستان خواهد شد. اما اسلام‌آباد نیز که پیشتر با وضع عوارض و مالیات سنگین بر تجارت ترانزیت واردکنندگان افغان را دلسرد کرده بود، بعدتر با توافق در پیشبرد خط لوله گاز تمایل بیشتری به پیوستن به پروژه شمال به جنوب نشان داد.

ایالات متحده در ابتدا پروژه «شمال به جنوب» را رقیب طرح چند میلیارد دلاری کمربند و جاده چین می‌دانست و آن را موجب کاهش نفوذ رو به گسترش پکن در اقیانوس هند و دریای عرب در نظر می‌گرفت. همچنین بندر چابهار را رقیب مستقیم بندر گوادر در استان بلوچستان پاکستان که توسط چین تأمین مالی می‌شود، می‌دانست. ایالات متحده که قصد داشت به واسطه دالاناقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا و با کمک هند، اقتصاد رژیم صهیونیستی را در غرب آسیا ادغام کند و بین رژیم اشغالگر و بازارهای غرب آسیا، اروپا و شرق آسیا ارتباط برقرار کند، به تدریج نسبت به رقابت «کریدور بین المللی شمال به جنوب» با «دالان اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا» احساس خطر نموده و وزارت امور خارجه ایالات متحده به هند هشدار داد که اگر به سرمایه‌گذاری در ایران ادامه دهد، از تحریم‌های ایالات متحده معاف نخواهد شد.

پروژه دالان اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا که از ابتدا به جهت رقابت با طرح کمربند و جاده چین طراحی شده است، دو کریدور اصلی شرقی و شمالی را دربرمی‌گیرد. کریدور شرقی اتصال هند به خلیج فارس را برقرار می‌کند و کریدور شمالی موجب اتصال خلیج فارس به اروپا خواهد شد.

اقدام ایالات متحده جهت کم رنگ کردن نقش هند

مشارکت استراتژیک هند و ایران جهت توسعه بندر چابهار نشان دهنده یک تغییر اساسی در ژئوپلیتیک منطقه‌ای است که پیامدهای عمیقی در مسیرهای تجاری و اتحادها دارد. این همکاری نه تنها موجب تقویت کریدور شمال به جنوب بلکه موجب کاهش نفوذ ایالات متحده در منطقه شده و حضور آن را به چالش می‌کشد.

اما از منظر ایالات متحده، هند که در هر دو پروژه کریدورهای شمال به جنوب و دالان اقتصادی هند خاورمیانه اروپا نقش اساسی ایفا می‌کند، می‌تواند در جهت منافع غرب عمل کند و از همین رو، آمریکا و رژیم صهیونیستی تلاش کرده‌اند تا با امضای تفاهم‌نامه همکاری امنیتی هند با رژیم صهیونیستی، نقش این کشور در پروژه دالان اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا و کمرنگ نمودن نقش آن در پروژه کریدور بین المللی شمال به جنوب را دنبال کنند.

ایالات متحده در تلاش برای تضعیف کریدور حمل و نقل شمال به جنوب به واسطه امضای تفاهم‌نامه با رژیم صهیونیستی گامی بزرگ جهت گسترش تاثیر و نفوذ خود در منطقه برداشته و تلاش می‌کند هند را از همکاری در توسعه چابهار و مسیر ترانزیتی شمال به جنوب منصرف کند.

انتهای پیام/