به گزارش خبرنگار سیاسی ایسکانیوز؛ انتشار یک تیتر جنجالی در روزنامه‌ای اصلاح‌طلب و نام بردن از مسعود پزشکیان با عنوان «گورباچف ایرانی» در روزهای اخیر واکنش‌های زیادی را به همراه داشته است.
بیشتر بخوانید؛
باید و نبایدهای کابینه پزشکیان
اولین‌بار انتساب این لقب به سید محمد خاتمی در دهه ۷۰ رخ داد. این مشابهت‌سازی به علت برخی تمایلات آن دولت برای عادی‌سازی رابطه با آمریکا بود. رهبر انقلاب در سال ۱۳۷۹ در انتقاد به این مشابهت‌سازی خاطرنشان کردند: «اینها در چند مورد اشتباه کردند؛ اشتباه اول‌شان این است که آقای خاتمی، گورباچف نیست. اشتباه دوم‌شان این است که اسلام، کمونیسم نیست. اشتباه سوم‌شان این است که نظام مردمیِ جمهوری اسلامی، نظام دیکتاتوری پرولتاریا نیست. اشتباه چهارم‌شان این است که ایرانِ یکپارچه، شورویِ متشکل از سرزمین‌های به هم سنجاق‌شده نیست. اشتباه پنجم‌شان این است که نقش بی‌بدیل رهبری دینی و معنوی در ایران، شوخی نیست.»
در بخشی از گفتگوی اخیر آرمان امروز که تیتر آن جزو موضوعات داغ فضای رسانه‌ای این روزهاست، نویسنده آورده است: «پزشکیان نه پیشه وریست، نه مصدق، نه بازرگان و نه گورباچف. او «پزشکیان» است و با سیاست های خودش که برنامه هایش تحت منویات رهبر معظم انقلاب باعث رای اعتماد از سوی مردم و نشستن بر صندلی ریاست جمهوری شده است. همانطور که استالین، لنین نبود، پوتین هم استالین نیست. اوباما، کلینتون نبود، بایدن، اوباما و ترامپ هم جرج بوش نیست. پزشکیان نه رهبر سیاسی است و نه حتی سیاستمدار، او یکی از مردم عادی است ولی جزو شهروندان نخبه که امور را به دست گرفته است.»
صلاح‌الدین هرسنی (مصاحبه شونده) نیز گفته است: «برنامه‌های او را بی‌شباهت به گلاسنوست و پرسترویکای گورباچف نمی‌توان دانست و به این نتیجه می توان رسید که او نه در نتیجه و غایت یعنی فروپاشی نظام سیاسی بلکه در برنامه هایی که دارد که این تعبیر را به وجود آورده که لقب گورباچف را از برخی کارشناسان مجازی بگیرد، اما در برنامه نه اصلاحات مخرب.»
اما فارغ از آنچه مصاحبه کننده و هرسنی در متن آورده‌اند این تیتر ماجراجویانه کار خودش را کرد و بسیاری از کاربران فضای مجازی و کنشگران سیاسی در مقام پاسخ‌گویی به آن برآمدند.
عطاءالله مهاجرانی، وزیر دولت خاتمی در توییتی تند با عنوان «بلاهتی که بوی خیانت میدهد» در واکنش به تیتر آرمان امروز نوشت: «باید تفحص کرد که این تیتر مسئله‌دار و مشکوک چگونه انتخاب شده است؟ تیتر سفارشی است».
عبدالله گنجی نیز با دوستی خاله خرسه دانستن این تیتر نوشت: «از این تیتر بدون لید و غیر گویا چی می‌فهمید؟ دوستی خاله خرسه؟ یا پزشکیان عامل فروپاشی ایران؟ پزشکیان فریب خورده اقوال غرب؟ پزشکیان آخرین رئیس‌جمهور نظام مستقر؟ پزشکیان قربانی ظهور یلتسین؟ یا اصلاً نفهمیدند چی تیر زدند؟
سیدنظام‌الدین موسوی ضمن هشدار به پزشکیان نوشته است: «گورباچف ایرانی؟! چه قیاس عجیبی؟ آیا مسئولان این روزنامه می‌دانند شوروی سابق در زمان گورباچف فروپاشید؟ روزگاری رسانه‌های غربی خاتمی را گورباچف می‌خواندند که یعنی کار ایران‌تمام است، حالا رسانه داخلی نادانسته این عنوان را میدهد. آقای پزشکیان! لطفاً مواظب این پوست موزها باشید.»
محمدجواد آذری جهرمی، یکی از برجسته‌ترین چهره‌های ستاد پزشکیان نیز در این زمینه نوشت: «این اُف به رهرو کلام علی علیه السلام نخواهد چسبید، ان شاالله... »
محمد فاضلی، مشاور فرهنگی پزشکیان هم در واکنش به این تیتر نوشت: «این گونه تیتر زدن چه معنایی دارد؟ برای منتخبی که شعار وفاق ملی و توافق‌سازی سر داده، این گونه تیترها مصداق بهانه دادن دست رقبای تندرو برای زدن و تضعیف گفتمان توافق‌سازی است.»
امیرحسین ثابتی، نماینده مجلس دوازدهم و از حامیان سعید جلیلی که در کانال تلگرامی خود با ادبیاتی متفاوت واکنش نشان داده و نوشت است: «اگر یک روزنامه منتقد پزشکیان به او لقب گورباچف ایرانی می‌داد جای تعجب نداشت؛ چون شهرت گورباچف در دنیا به خاطر ساده لوحی در اعتماد به امریکا بود که در نهایت باعث فروپاشی شوروی شد اما اینکه یک روزنامه طرفدار پزشکیان نیز از حالا او را گورباچف توصیف می‌کند، نشان میدهد خطر از آنچه که همه فکر میکنند نزدیک تر است!»
از آن طرف ماجرا، مسئولان آرمان امروز هم کم کم به این انتقادات واکنش نشان دادند. مثلا مدیر مسئول این روزنامه در واکنش به انتقاد آذری جهرمی نوشت: «متاسفانه سوءبرداشت شده است، در متن مصاحبه آمده است پزشکیان نه گورباچف است نه... پزشکیان پزشکیان است. من بیش از دیگران به منش علوی و تفاوت بارز پزشکیان با امثال گورباچف واقفم و در این ماه آن را در روزنامه آرمان امروز انعکاس داده ام.»
وی همچنین با انتشار بخشی از متن گزارش جنجالی این روزنامه، در واکنش به توییت امیرحسین ثابتی نیز نوشت: «تندروی نکنید، ما قصد دفاع از گورباچف را نداریم و همه ویژگی ها و رویکردهای او مورد تایید ما نیست. نظر ما همان نظر مقام معظم رهبری است. پزشکیان، پزشکیان است، نه گورباچف و این در متن مصاحبه مورد تاکید قرار گرفته است.»
اما سرانجام روزنامه آرمان امروز یادداشتی از صلاح‌الدین هرسنی با عنوان «پزشکیان، پزشکیان است» منتشر کرد. هرسنی ضمن انتساب جنجالی کردن این گفتگو به برخی فعالان سیاسی جریان اصلاح‌طلب نوشته است: «رویکرد مصاحبه منطبق با بیانات مقام معظم رهبری است که در دهه ۷۰ اعلام کردند هیچ شباهتی میان ایران و شوروی وجود ندارد و اساسا اتفاقات رخ داده در کشوری دیگر هیچگاه در ایران رخ نخواهد داد. باید توجه داشت که ماهیت مصاحبه صرفا شباهت عملکرد در اصلاحات در ساختار اقتصادی و سیاسی را مدنظر داشته و هیچگاه بر این تاکید نشده است که پزشکیان شبیه به سیاستمداری دیگر است.»
در حالی که هرسنی بیشتر جنجال‌ها را به جریان‌های اصلاح طلبی نسبت داده است اما روزنامه جوان در در یادداشتی با انتقاد از سکوت رسانه‌های اصلاح‌طلب در واکنش به این تیتر نوشته است: «اگر یک روزنامه اصولگرا چنین تیتری زده بود، یقیناً تاکنون جریان اصلاح‌طلب موضوع را تبدیل به سوژه امنیت ملی کرده بود، کل جریان اصولگرایی را زیر سؤال می‌بردند، خواستار تعطیلی روزنامه می‌شدند و خدا می‌داند چقدر ناسزا و تهمت روانه می‌کردند. اما حالا هم خطا آن‌قدر بزرگ بود، که نمی‌توانستند از کنار آن با سکوت بگذرند، چه آنکه تیتر مذکور در فضای مجازی بسیار بازتاب یافته بود. بنابراین، تلاش کردند با آرامش و نه جنجال آفرینی و تخطئه کل جریان و روزنامه، در خصوص مطلب توضیح بدهند.»
صرف نظر از انتقادات متعدد کنشگران سیاسی از تشبیه پزشکیان به گورباچف و ایران امروز به شوروی سابق، به نظر می‌رسد اهداف دیگری از خلق این تیتر غیرمرتبط با متن، درکار است.
پس از پیروزی مسعود پزشکیان سخنان زیادی از تشکیل دولت وفاق ملی با حضور نیروهای احزاب گوناگون به میان آمد. در همین راستا محمدجواد ظریف مامور تشکیل کارگروهی موسوم به شورای راهبردی شد که وظیفه آن ارائه لیستی از گزینه‌های متخصص به رئیس‌جمهور برای چینش کابینه است اما به موازات تشکیل این شورا هشدارهای متعددی از سوی جریان‌های موثر در پیروزی پزشکیان با محوریت سهم‌خواهی از کابینه وی داده شد. با این اوصاف آیا تیتر حاشیه‌ساز «گورباچف ایرانی» را می‌توان دارای فرامتن و اهداف خاصی دانست یا صرفا یک تیتر نامناسب برای متنی بوده که هدفش به خوبی بازنمایانده نشده است؟!
در این راستا با محمد لسانی، کارشناس و مروج سواد رسانه‌ای گفتگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
لسانی به خبرنگار سیاسی ایسکانیوز گفت: با توجه به قرائت مصاحبه‌ای که تیتر از آن استخراج شده است، نکته جالب توجه این است که مصاحبه کننده و مصاحبه شونده (صلاح‌الدین هرسنی) هر دو قائل به این هستند که آقای پزشکیان گورباچف نیست و در متن هم تصریح شده است و به نظر می‌رسد این کار فراتر از یک شیطنت رسانه‌ای است زیرا معتقدیم شیطنت‌های رسانه‌ای یک «دستگیره» دارد.
وی افزود: دستگیره یعنی عملا یک ارجاعی وجود دارد که تیتر را «توجیه» می‌کند اما نکته جالب توجه این است که ما با یک «دوپارگی» مواجهیم. تیتر و عکس جلد گویا توسط کسی با قدرت و اختیاری فراتر از خبرنگار زده شده است و خبرنگار در متن آن را رد کرده است.
این کارشناس سواد رسانه‌ای ضمن انتقاد از مغایرت تیتر و مصاحبه مذکور گفت: چنین عملی، اخلاق حرفه‌ای را زیر سوال می‌برد زیرا خلاف قلم مصاحبه شونده و خبرنگار است. قدرتی که فراتر از خبرنگار در انتخاب تیتر مصاحبه دست داشته دارای دو هدف بوده است: هدف اول وی «کسب اعتبار» و «وجاهت سازی» برای رئیس‌جمهور در بدنه مردمی اصلاحات است و دیگری مشغول‌سازی رسانه‌ها و کنشگران اصولگرا به حواشی است که به نظر می‌رسد در اهداف خودش مخصوصا در هدف دومی موفق بوده است.
لسانی تصریح کرد: اما نکته‌ای که باید از مدیر مسئول و سردبیر این روزنامه مطالبه کرد این است که وقتی به صراحت در قلم خبرنگار و مصاحبه شونده درج شده که آقای پزشکیان گورپاچف نیست اما چرا چنین تیتری انتخاب شده است؟ به نظر می‌رسد این کار یک مداخله و جعل است و دست اندرکاران روزنامه احتمالا خواسته‌اند «تیتر فروشی» کنند.
وی هدف از این کار را بهره‌مندی از یارانه و برخی مواهب و تسهیلات در دولت آینده دانست و گفت: ظاهرا برجسته‌سازی نام روزنامه و مسئولانش برای دولت آتی نیز مدنظر بوده است.
لسانی افزود: تیترهای روزنامه‌ها بیشتر در راستای فضاسازی است و تاثیر مستقیم روی عاملیت میدانی و چینش کابینه ندارد.
انتهای پیام/
نظر شما