به گزارش خبرنگار استانی ایسکانیوز از کرمان، نقش زنان در توسعه صنایع‌دستی روستاهای ماهان، به‌عنوان یکی از مراکز مهم فرهنگی و گردشگری استان کرمان، موضوعی کلیدی در توانمندسازی جوامع محلی و تقویت اقتصاد روستایی است.

ماهان، شهری با قدمت تاریخی و جاذبه‌های گردشگری مانند باغ شازده و آرامگاه شاه نعمت‌الله ولی، دارای روستاهایی است که صنایع‌دستی در آن‌ها از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است. زنان روستایی در روستاهایی مانند جوپار، ده‌لولو و سرآسیاب فرسنگی، نقش محوری در تولید صنایع‌دستی نظیر قالی‌بافی، گلیم‌بافی، پته‌دوزی و حصیربافی دارند. بر اساس داده‌های محلی، حدود ۶۵ درصد از تولیدکنندگان صنایع‌دستی در این روستاها زنان هستند که عمدتاً در کارگاه‌های خانگی یا تعاونی‌های کوچک فعالیت می‌کنند. به گفته یکی از زنان فعال در روستای جوپار، پته‌دوزی نه‌تنها منبع درآمد ماست، بلکه راهی برای حفظ فرهنگ و هویت منطقه است.

اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کرمان در سال ۱۴۰۳ اعلام کرد که ۱۲ تعاونی صنایع‌دستی در منطقه ماهان فعال هستند که ۸ مورد از آن‌ها توسط زنان مدیریت می‌شوند. با این حال، مشکلات دسترسی به بازار فروش و کمبود مواد اولیه باکیفیت، از چالش‌های اصلی این زنان است.

اهمیت نقش زنان در این حوزه از چند منظر قابل بررسی است. از منظر اقتصادی، صنایع‌دستی به‌عنوان منبعی پایدار برای درآمد خانوارهای روستایی عمل می‌کند و زنان با تولید محصولاتی مانند پته و گلیم، به کاهش فقر و افزایش خودکفایی اقتصادی کمک می‌کنند. از منظر اجتماعی، فعالیت زنان در این بخش، به تقویت جایگاه آن‌ها در جامعه محلی منجر شده و اعتمادبه‌نفس و مشارکت اجتماعی آن‌ها را افزایش داده است.

مقایسه با دیگر مناطق ایران، مانند سیستان و بلوچستان که زنان در تولید سوزن‌دوزی نقش مشابهی دارند، نشان می‌دهد که ماهان پتانسیل بالایی برای تبدیل شدن به قطب صنایع‌دستی دارد، اما نبود زیرساخت‌های کافی برای بازاریابی و آموزش، مانع از تحقق کامل این ظرفیت است.

نقش زنان در توسعه صنایع‌دستی روستاهای ماهان نه‌تنها به حفظ میراث فرهنگی منطقه کمک کرده، بلکه به‌عنوان اهرمی برای توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی عمل می‌کند. تحلیل ساختاری نشان می‌دهد که زنان این منطقه با تکیه بر مهارت‌های سنتی و خلاقیت خود، توانسته‌اند محصولاتی با کیفیت بالا تولید کنند که در بازارهای محلی و حتی بین‌المللی، مانند نمایشگاه‌های صنایع‌دستی تهران و اصفهان، مورد استقبال قرار گرفته‌اند.

با این حال، چالش‌های ساختاری متعددی وجود دارد. حدود ۷۰ درصد از زنان فعال در این حوزه به دلیل نبود دسترسی به بازارهای پایدار، محصولات خود را با قیمت‌های پایین به واسطه‌ها می‌فروشند. این موضوع سود واقعی تولیدکنندگان را کاهش داده و انگیزه فعالیت را تضعیف می‌کند. همچنین، کمبود کارگاه‌های آموزشی مجهز و دسترسی محدود به مواد اولیه باکیفیت، مانند نخ‌های مخصوص پته‌دوزی، تولید را با مشکل مواجه کرده است.

پیامدهای این فعالیت‌ها در کوتاه‌مدت شامل افزایش درآمد خانوارهای روستایی و کاهش مهاجرت به شهرهاست. داده‌های محلی نشان می‌دهد که در روستای جوپار، خانوارهایی که زنان آن‌ها در تولید صنایع‌دستی فعال هستند، تا ۴۰ درصد درآمد پایدارتری نسبت به سایر خانوارها دارند. در بلندمدت، توسعه این بخش می‌تواند ماهان را به مقصدی برجسته برای گردشگری صنایع‌دستی تبدیل کند، مشابه تجربه موفق روستاهای استان یزد که با برندسازی محصولات سنتی، گردشگران زیادی را جذب کرده‌اند. با این حال، نبود برنامه‌ریزی منسجم برای بازاریابی و عدم حمایت کافی از تعاونی‌های زنان، می‌تواند این فرصت را به تهدید تبدیل کند و منجر به کاهش تولید یا مهاجرت نیروی کار جوان شود.

ریشه این چالش‌ها به فقدان سرمایه‌گذاری کافی در زیرساخت‌های آموزشی و بازاریابی، و همچنین ناهماهنگی بین نهادهای محلی مانند اداره میراث فرهنگی و تعاونی‌های روستایی بازمی‌گردد. برای رفع این موانع، پیشنهاد می‌شود ابتدا دوره‌های آموزشی رایگان در زمینه طراحی مدرن و بازاریابی دیجیتال برای زنان برگزار شود تا محصولات آن‌ها با نیازهای بازارهای امروزی هماهنگ شود. ایجاد یک پلتفرم آنلاین برای فروش مستقیم محصولات، مشابه سامانه‌های موفق در استان فارس، می‌تواند واسطه‌ها را حذف کرده و سود بیشتری به تولیدکنندگان برساند.

همچنین، تخصیص بودجه برای تأمین مواد اولیه باکیفیت و ایجاد بازارهای دائمی صنایع‌دستی در ماهان، به جذب گردشگران و افزایش فروش کمک خواهد کرد. تقویت تعاونی‌های زنان با ارائه تسهیلات کم‌بهره نیز می‌تواند پایداری این فعالیت‌ها را تضمین کند.

خبرنگار: زهرا اسکندری

انتهای خبر/