کیمیا زارع، پژوهشگر مطالعات ایران در گفت‌وگو با خبرنگار گروه اقتصادی ایسکانیوز، در مورد پیشینه تشکیل سازمان اکو و اهداف آن؛ اظهار کرد: ایران یکی از پیشگامان اولیه سازمان عمران منطقه‌ای (RCD) است که در سال 1964 تاسیس شد. در سال 1984 سه کشور ایران، ترکیه و پاکستان بر اساس معاهده ازمیر و با هدف توسعه اقتصادی پایدار و گسترش تجارت درون منطقه‌ای، سازمان همکاری اقتصادی (ECO) را بنیان گذاشتند.

زارع افزود: همگونی ساختاری و کارکردی عناصر و الگوهای ژئوپلیتیکی و جغرافیایی و همچنین عوامل عینی و ذهنی (ادراکی) گوناگونی مانند: پیوندهای تاریخی، فرهنگی و نیازهای متقابل اقتصادی، سبب پیوستن جمهوری‌های تازه استقلال یافته‌ای همچون افغانستان، تاجیکستان، آذربایجان، ازبکستان، ترکمنستان، قزاقستان، قرقیزستان به این سازمان در سال 1992 شد و تعداد اعضای کامل این سازمان به 10 کشور افزایش یافت. این سازمان با پوشش حدود 500 میلیون نفر که یک چهارم جمعیت مسلمانان جهان را تشکیل می‌دهد، بزرگترین تشکل اقتصادی جهان اسلام محسوب می‌شود که مقر دبیرخانه آن در تهران قرار دارد.

این کارشناس اقتصادی، گسترش و توسعه فعالیت‌های تجاری بین کشورهای منطقه و بر محورهای توسعه پایدار اقتصادی کشورهای عضو، رفع موانع تجاری و توسعه تجارت درون منطقه‌ای، توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل و ارتباطات، توسعه یکپارچگی بخش‌های دولتی و خصوصی با تأکید بر آزادسازی اقتصادی و تشکیل بانک تجارت و سرمایه‌گذاری و همچنین گسترش تجارت درون منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای و تلاش در جهت ادغام تجارت کشورهای منطقه با تجارت جهانی را جزو مهم‌ترین اهداف اکو برشمرد که در اساسنامه این سازمان بر آنها تاکید شده است.

پژوهشگر مطالعات ایران معاصر با تاکید بر نقش سوابق تاریخی و فرهنگی مشترک در توسعه همکاری ها در میان اعضای اکو گفت: جدای از بحث همگرایی در نظریات روابط بین‌الملل که دیوید میترانی و ارنست‌هاس بر آن تأکید دارند، از نظر تاریخی و پیشتر از این افراد، ابن خلدون دانشمند اسلامی و فیلسوف اجتماعی، قرن­‌ها پیش بر این نکته اصرار کرد که انسان نمی ­تواند همه لوازم زندگی را بدون همکاری با دیگری فراهم کند. بدین ترتیب او در نظریه سازمان اجتماعی و بحث هویت فرهنگی و روابط میان فرهنگی خود، به تبیین شرایط همکاری در جامعه جهانی پرداخته است.

وی افزود: کشورهای عضو اکو، ملزومات لازم برای یک ارتباط بین فرهنگی جدای از مرزهای جغرافیایی و نظام‌های سیاسی و اقتصادی را داراست و آن فرهنگ مشترکی هستند که دستاورد و میراث تاریخ چند هزار ساله­ آنها است و همچنین فرهنگ مشترک این ظرفیت را دارد که پیوند عمیق میان ملت‌ها را به فرصتی جدید برای توسعه­ همه جانبه منطقه اکو و باز آفرینی نقش تمدن سازی خویش در عرصه جهان تبدیل کند. پیشرفت امروز بشریت در عرصه‌های مختلف علمی و صنعتی وامدار همین فرهنگ مشترک است. پیشینه این تعامل و همکاری در قالب سازمان همکاری‌­های اقتصادی اکو و تلاش برای همگرای­‌های سیاسی نظیر برگزاری مجمع پارلمانی اکو در منطقه، مؤید این مطلب است.

این کارشناس اقتصادی در مورد کیفیت همکاری‌های علمی و دانشگاهی در سازمان اکو اظهار داشت: به منظور مبادله اطلاعات علمی، توسعه پروژه‌های تحقیقاتی هدفدار و تقویت همکاری‌های علمی بنیاد علمی اکو(ECOSF) متشکل از ۱۰ کشور عضو این سازمان در سال 1995بنیاد نهاده شد که هدف اصلی آن توسعه اقتصادی در منطقه اکو بر پایه ارتقا علم، فناوری و نوآوری است. همکاری‌های علمی مشترک بین کشورهای عضو اکو از جمله تبادل دانشجو در همه سطوح به‌ویژه تحصیلات تکمیلی، اجرای طرح‌های پژوهشی نوآورانه، توسعه آموزش، تبادل کتاب، موسیقی، نقاشی و تبادل تجربه برای تقویت منابع سرمایه انسانی می‌تواند به بنیاد علمی اکو برای استفاده از ظرفیت دانشگاه‌های عضو کمک کند و همچنین یکی از راه های گسترش مبادلات فرهنگی و علمی محسوب می شود.

زارع در خصوص پیشنهاد و راهکارهای عملی برای توسعه همکاری‌های علمی و فناوری اکو تصریح کرد: ایران از جولای 2019 به مدت دو سال ریاست بنیاد علمی اکو را تا برگزاری نشست بعدی در اختیار دارد. با توجه به موقعیت جغرافیایی و استراتژیکی ایران در منطقه به عنوان پل ارتباطی اکو، در صورتی که فرآیند همکاری‌های علمی، فرهنگی ایران و اعضای اکو تقویت شود به مراتب بر تسریع و توسعه همکاری های اقتصادی و حتی سیاسی نیز تاثیرگذار خواهد بود و می‌تواند به عنوان یک قطب علمی بین‌المللی مطرح شود. مراکز علمی و فرهنگی به ویژه کتابخانه‌ها، موزه‌ها، دانشگاه‌ها به عنوان حافظه علمی و فرهنگی ملت‌ها نقش ویژه و ممتازی در مبادلات علمی و فرهنگی دارند.

وی ادامه داد: انجام پژوهش‌های علمی و فرهنگی در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی در حوزه‌های مختلف طرح‌های تحقیقاتی، برگزاری همایش‌ها و نمایشگاه‌های علمی و فرهنگی، تشکیل پایگاه‌­های اطلاعاتی مشترک و به اشتراک گذاری اطلاعات، مجموعه‌سازی منابع کتابخانه‌ای از طریق مبادله و اهداء که قطعا در دستور کار موسسه همکاری فرهنگی اکو (ECI) مستقر در تهران، انتشار فصلنامه علمی، گسترش رده‌های موجود برای سازماندهی بهینه و تنظیم استانداردها در حوزه ­های مختلف، همکاری در سازماندهی و تبادل استاد و دانشجو در کنار فعالیت‌های موسسه عالی بیمه اکو در تهران، همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان، نگهداری و مرمت منابع خطی و نادر و تلاش برای توسعه­ سواد اطلاعاتی و مهارت‌های خواندن از جمله پیشنهاداتی است که می‌تواند به تقویت بنیه علمی و تبادل فرهنگی اکو کمک کند.

این کارشناس اقتصادی در پایان تاکید کرد: با توجه به اشتراکات اساسی پیش گفته، می‌توان استدلال کرد که بنیاد علمی اکو با توجه به بحث پیشینه، آداب و رسوم، مذهب، زبان، و خط مشترک مولد آثار و منابع مشترک بوده است. درصورتی که سازمان‌ها پشتیبان در این راستا هم رای و هم قدم باشند، بستری برای همکاری کشورهای عضو فراهم شود که منافع آن در نگاه اول متوجه اعضا می شود. البته این بستر زمانی به طور مستمر برقرار می شود که کشورهای عضو در جهت تقویت آثار علمی و فرهنگی و منابع مشترک و حفظ پیشینه متمدن خود سرمایه­ گذاری و برنامه ریزی کنند و به آن بها دهند.

انتهای پیام/