به گزارش ایسکانیوز به نقل از روابط عمومی وزارت علوم، امروزه سنجش تولیدات علمی یکی از روش هاي مهم براي ارزیابی علم کشورها به حساب آمده و به عنوان یکی از شاخص هاي علم و پژوهش در میان سیاستگذاران حوزه علم و فناوري مرسوم است.
برخی از روش هاي بررسی تولیدات علمی کشورها استفاده از داده هاي پایگاه هاي استنادي بین المللی همانند وب آوساینس (web of sceince) و اسکوپوس است. در بین نمایه هاي بین المللی، وب آوساینس در میان متخصصان سنجش علم از جایگاه ویژه برخودار بوده که در بین عامه مردم به آي. اس.آي (ISI) معروف است.
برای رتبه بندی و بررسی کشورها و موسسات در وب آو ساینس معمولا از مجموعه اصلی آن استفاده ی شود این مجموعه نیز دارای پایگاه های مختلفی است اما در مراودات علمی بیشتر از سه پایگاه عمده و اصلی آن شامل پایگاه استنادي علوم (Science Citation Index )، پایگاه استنادي علوم اجتماعی(Social Science Citation Index )و پایگاه استناد علوم انسانی و هنر(Art & Humanities Citation Index )استفاده شده است.
بر این مبنا هدف گزارش حاضر بررسی تولیدات علمی ایران در سال 2013 دانشگاه هاي برتر است. براي مقایسه بهتر سعی شده است تعداد اعضاي هیات علمی و دانشجویان این دانشگاه ها نیز مد نظر قرار گیرد.
تعداد تولیدات علمی دانشگاه ها
در سال 2013 تعداد زیادي از دانشگاه و موسسه تحقیقاتی و پژوهشی در تولید علم ایران در پایگاه وب آوساینس مشارکت داشتند. این همکاري در کل با توجه به تکراري بودن و همکاري این موسسات، اسامی این موسسات 6 هزار 930 بار براي سال 2013 میلادی در این پایگاه ذکر شده است. تعداد کل تولیدات علمی نمایه شده جمهوري اسلامی ایران در این پایگاه در سال مورد نظر 28 هزا ر و44 عنوان بوده است.
بر اساس داده های پایگاه ISI، دانشگاه تهران با 2 هزا ر و 427 عنوان مشارکت در تولید علم جمهوري اسلامی ایران در جایگاه نخست در بین دانشگاه هاي ایران قرار دارد. دانشگاه هاي صنعتی امیرکبیر(1495 مدرک)، صنعتی شریف(1432 مدرک)، تربیت مدرس(1376 مدرک) و صنعتی اصفهان(1040 مدرک) به ترتیب در مکان هاي دوم تا پنجم قرار دارند.
دانشگاه شهید بهشتی با 645 عنوان تولید علمی و دانشگاه تبریز با 682عنوان تولید علمی در سال 2013 میلادی در بین ده دانشگاه مورد بررسیبه ترتیب در رتبه های دهم و نهم قرار گرفتند.
سهم تولیدات علمی دانشگاه ها
بررسی های اساس اطلاعات پایگاه استنادي« وب آو ساینس» در میزان سهم مشارکت دانشگاه هاي کشور در تولیدات علمی محققان کشورمان در سال 2015 میلادی نشان می دهد، دانشگاه تهران با 8.654 درصد بیشترین سهم در تولید علم ایران را در سال 2013 میلادی داشته است. دانشگاه هاي صنعتی امیرکبیر(5.34درصد)، صنعتی شریف(5.10 درصد)، تربیت مدرس(4.90 درصد) و صنعتی اصفهان(3.70 درصد) به ترتیب با در مکان هاي دوم تا پنجم قرار دارند.
در حالی که دانشگاه شهید بهشتی با 2.3 درصد و دانشگاه تبریز با 2.432 درصد در سال 2013 در بین ده دانشگاه مورد بررسی در رتبه های آخر قرار گرفتند.
تعداد اعضاي هیئت علمی
بر اساس آمار، دانشگاه تهران با یکهزار و 814 عضو هیئت علمی بیشترین عضو هیئت علمی را در بین دانشگاه هاي مورد بررسی داراست و دانشگاه هاي فردوسی مشهد 712 عضو هیئت علمی، تبریز 613 عضو، شیراز 609 عضو و تربیت مدرس575 عضو هیئت علمی دارند.
همچنین دانشگاه علم صنعت ایران با 371 عضو هیئت علمی و دانشگاه صنعتی شریف با 402 عضو هیئت علمی کمترین عضو هیئت علمی را در بین دانشگاه هاي مورد بررسی به خود اختصاص دادند.
البته نکته قابل توجه این است که دانشگاه صنعتی شریف با وجود اینکه در تعداد اعضای هیئت علمی در رتبه نهم 10 دانشگاه برتر سال 2013 میلادی قرار دارد اما در همان سال رتبه سوم بیشترین تولیدات علمی را کسب کرده است.
داده هاي موسسه برنامه ریزي آموزش عالی نشان می دهد، دانشگاه تهران در تمام رتبه هاي علمی (استاد، دانشیار، استادیار، مربی و مربی آموزشیار) داراي کادر آموزشی بوده و با داشتن 328 نفر هیئت علمی با مرتبه استاد بیشترین عضو استاد را دارد.
بعد از دانشگاه تهران دانشگاه صنعتی شریف با 158 استاد، بیشترین عضو هیئت علمی با مرتبه علمی استاد تمام را دارا است. دانشگاه علم و صنعت ایران با 56 استاد و دانشگاه شهید بهشتی با 59 استاد کمترین مرتبه استادي را در بین دانشگاه هاي مورد بررسی داشته اند.
در مرتبه دانشیاري نیز دانشگاه تهران با 523 هیئت علمی دانشیار و بعد از آن دانشگاه هاي تربیت مدرس و فردوسی مشهد هرکدام با 215 عضو هیئت علمی دانشیار بیشترین تعداد مرتبه دانشیاري را دارند. این در حالی است که دانشگاه هاي صنعتی اصفهان با 95 هیئت علمی دانشیار و شریف نیز با 108 هیئت علمی دانشیار کمترین عضو دانشیار را در بین دانشگاه هاي مورد بررسی داشته اند.
در مرتبه استادیاري نیز دانشگاه تهران با تعداد 847 عضو هیئت علمی با مرتبه استادیاري و دانشگاه فردوسی مشهد با 340 مرتبه استادیاري عضو هیئت علمی بیشترین عضو هیئت علمی در این مرتبه را داشته اند و دانشگاه صنعتی شریف با 108 عضو هیئت علمی با مرتبه استادیار و دانشگاه علم صنعت ایران با 176 عضو هیئت علمی با مرتبه استادیار کمترین مرتبه علمی استادیار را در سال مورد بررسی داشته اند. در حالی که برخی از دانشگاه ها دیگر مربی آموزشیار ندارند و دانشگاه تهران با 7 مربی آموزشیار و دانشگاه تبریز با 6 مربی آموزشیار بیشترین عضو هیئت علمی در این مرتبه را دارند.
تعداد دانشجویان
بررسی تعداد دانشجویان در حال تحصیل در ده دانشگاه وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوري که بیشترین مشارکت علمی در سال 2013 را در پایگاه وب آوساینس دارند، نشان می دهد، دانشگاه تهران با 39 هزار و72 دانشجو در مقاطع مختلف، بیشترین دانشجو را در بین دانشگاه هاي مورد بررسی داراست. بعد از دانشگاه تهران دانشگاه هاي فردوسی مشهد با 21 هزار و762 دانشجو در مقاطع مختلف رتبه بعدي از لحاظ تعداد دانشجو قرار می گیرند.
دانشگاه تربیت مدرس با 7 هزار و 798 دانشجو و دانشگاه صنعتی اصفهان با 10 هزار و544 دانشجو در مقاطع مختلف کمترین دانشجو را در بین دانشگاه هاي مورد بررسی داشته اند.
داده هاي موسسه برنامه ریزي آموزش عالی نشان می دهد که دانشگاه تهران با داشتن 4 هزار و669 دانشجوي دکتراي تخصصی و دانشگاه تربیت مدرس با 2 هزار و 934 دانشجوي دکتراي تخصصی بیشترین تعداد دانشجو را در این مقطع دارا بودند. در حالی که دانشگاه صنعتی اصفهان با 883 دانشجوي دکتراي تخصصی و دانشگاه علم و صنعت ایران با 983 دانشجوي دکتراي تخصصی کمترین دانشجو در این مقطع رادر سال 2013 میلادی داشته اند.
درحالی که در مقطع تحصیلی دکترایی حرفه اي برخی از دانشگاه ها دانشجو ندارند، دانشگاه تهران با 466 دکتراي حرفه اي، دانشگاه هاي شیراز با 348 دانشجوي دکتراي حرفه اي، دانشگاه فردوسی مشهد با 341 دانشجوي دکتراي حرفه اي و دانشگاه تبریز با 259 دانشجوي دکتراي حرفه اي را دارا هستند در مقطع کارشناسی ارشد نیز دانشگاه تهران با 18 هزار و531 دانشجو کارشناسی ارشد و دانشگاه فردوسی مشهد با 7 هزار و238 دانشجو کارشناسی ارشد بیشترین تعداد را دارا بوده است؛ درحالی که دانشگاه صنعتی اصفهان با 3 هزار و474 دانشجوي کارشناسی ارشد و دانشگاه شهید بهشتی با 4 هزار و241 دانشجوي کارشناسی ارشد کمترین تعداد را در این مقطع داشته اند.
در مقطع کارشناسی دانشگاه تهران با 15هزار و406 دانشجو کارشناسی و دانشگاه تبریز با 12 هزار و 777 دانشجوي کارشناسی بیشترین تعداد دانشجو در این مقطع دارا بوده اند. در حالی که دانشگاه علم و صنعت ایران با 5 هزار و 23 دانشجوي کارشناسی و دانشگاه صنعتی اصفهان با 6 هزار و 187 دانشجوي کارشناسی کمترین تعداد را در این مقطع دارا بوده اند.
البته دانشجویان دانشگاه تربیت مدرس در مقاطع تحصیلات تکمیلی مشغول به تحصیل هستند و در مقطع کاشناسی و کاردانی دانشجو ندارد. با توجه به اینکه در مقطع کاردانی برخی از دانشگاه ها دانشجو ندارند، دانشگاه تبریز با 343 دانشجوي کاردانی و دانشگاه فردوسی مشهد با 138 دانشجوي کاردانی داراي دانشجو بوده اند.
این گزارش که توسط معاونت پایش، نظارت و ارزیابی علم و فناوری ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور تهیه شده است، بر اساس استخراج داده ها در تاریخ سوم تیرماه سال 1394 از پایگاه وب آوساینس و صورت گرفته است. تاریخ دقیق استخراج داده ها از این جهت صورت می گیرد که این پایگاه به صورت مداوم در حال روزآمدسازي است و ممکن است تولیدات جدید به آن اضافه شود و یا تولیداتی که اشتباه داشته اند، اصلاح شود.
20103
