به گزارش گروه بین الملل ایسکانیوز، روز یکشنبه 29 اردیبهشت 1397 مرکز پژوهش های علمی و مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه میزبان نشست بررسی و تحلیل شرایط و روندهای پیش رو، عراق پس از انتخابات پارلمانی 2018 بود. این نشست با همکاری گروه " روندهای فکری" مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه و گروه رسانه ای "فراتاب" و با دعوت از "محمد باقر حکیم" پژوهشگر مسائل عراق، "اردشیر پشنگ" و ارشاد رشید پژوهشگران مسائل خاورمیانه برگزار شد. در ابتدای این نشست اردشیر پشنگ با اشاره به انتخابات عراق و همچنین نتایج شگفت انگیز آن به دلایل اهمیت این انتخابات و پیامدهای داخلی و منطقه ای آن پرداخت. پس از او، محمد باقر حکیم به عنوان سخنران بخش اول به بررسی آرایش، میزان کرسی و وضعیت ائتلاف های شیعی در این انتخابات اشاره و با کاهش 18 درصدی مشارکت عراقی ها در این انتخابات اعلام کرد: مشارکت 44 درصدی مردم عراق پیام روشنی به سیاستمدران و نخبگان سیاسی عراقی بود.

این پژوهشگر مسائل عراق در بخش دیگری از سخنانش با تمرکز بر نتایج ائتلاف سائرون گفت: با این دیدگاه مخالف هستم که این ائتلاف را به عنوان ائتلاف پیروز انتخابات در نظر بگیریم؛ زیرا در صورت ایجاد فراکسیون های بزرگتر در درون پارلمان، صدری های نخواهند توانست کابینه آتی را تشکیل دهند. این مساله در انتخابات سال 2010 نیز روی داد یعنی زمانی که ائتلاف العراقیه به رهبری ایاد علاوی به رغم پیروزی در نتایج اولیه، با تشکیل فراکسیون بزرگتر، نوری مالکی را مسئول تشکیل کابینه کرد.

حکیم با اشاره به دلایل شکست ائتلاف دولت قانون به رهبری نوری مالکی و ائتلاف النصر به رهبری حیدر العبادی نخست وزیر کنونی عراق اظهار داشت: انشقاق داخلی در درون حزب الدعوه باعث ریزش و کاهش هرچه بیشتر آرای این دو ائتلاف شد. اگر چه در این میان کاهش مشارکت مردم و همچنین تحریم انتخابات نقش بسیار پررنگی در شکست این دو ائتلاف و به ویژه پیروزی ائتلاف سائرون بازی کرده است.

به باور حکیم در این دور از انتخابات آیت الله سیستانی در قالب فتوی از مردم درخواست نکرد در انتخابات شرکت کنند و تنها از مردم خواست از نامزدها و ائتلاف هایی که در گذشته مرتکب فساد اداری و مالی شده اند اجتناب کنند. این مساله باعث شد بخش بزرگی از توده ها از شرکت در انتخابات منصرف شوند اما مقتدی صدر از پیروان خود خواست با جوش و خروش در انتخابات شرکت کنند و برای روی کار آمدن چهره های جدید سیاسی تلاش کنند. این یعنی اینکه تقریبا طرفداران سایر گروه ها تمایل چندانی برای شرکت در انتخابات نداشتند اما طرفداران جنبش صدر با مشارکت حداکثری باعث جذب آرای بیشتری برای ائتلاف خود شوند.

بخش دیگری از این نشست به بررسی گروه های و ائتلاف های سنی و میزان آرا و کرسی های آنان اختصاص یافت. در این بخش ارشاد رشیدی با اشاره به وضعیت سنی های عراق گفت: سنی ها پس از سقوط صدام حسین تمرکز سیاسی خود را از دست دادند و بعدها نیز با خروج کامل از فرآیند سیاسی و در مرحله بعد بایکوت انتخابات به طور عملی به بازیگر حاشیه نشین سیاست و قدرت در عراق جدید تبدیل شدند. رشیدی براین باور بود سنی های با بازنگری در استراتژی و چشم اندازهای سیاسی خود از سال 2010 با مشارکت بیشتر در فرآیند سیاسی کشور و به ویژه در انتخابات ها برای بهبود جایگاه سیاسی و سهم خود در توزیع قدرت در عراق تلاش کرده اند. آنان در سال 2010 با ایجاد ائتلاف العرقیه که ترکیبی از شیعیان سکولار و سنی ها به رهبری ایاد علاوی بود برای اولین خیز بزرگ خود را برای تصاحب قدرت در بغداد انجام دادند اگرچه تلاش آنان در مراحل بعدی ناکام ماند.

این پژوهشگر مسائل خاورمیانه در ادامه با اشاره به کاهش آرا سنی ها در انتخابات سال 2014 اعلام کرد: روند کاهش آرا و کرسی های این بخش از جامعه عراق در این دور از انتخابات نیز ادامه داشت. در این دوره سنی ها تنها موفق به کسب 52 کرسی از مجموع 329 کرسی پارلمان شده اند. به باور رشیدی: جنگ با داعش و نابودی کامل شهرهای سنی نشین، آواره شدن دو میلیون سنی در داخل عراق و تشتت گروه های سیاسی نقش مهمی در کاهش روز افزون کرسی های سنی ها داشته است. اگرچه همچنان دو ائتلاف سنی الوطنیه با کسب 21 کرسی و ائتلاف القرار به رهبری اسامه نجیفی با کسب 15 کرسی از توان مانور و بازیگردانی تقریبا مناسبی برای رایزنی های تشکیل دولت آتی عراق برخوردار هستند

بخش پایانی قسمت اول پنل نتایج و آرای کردها اختصاص یافت. در ابن بخش اردشیر پشنگ به مهمترین مولفه و پارمتر تاثیر گذار بر نتایج انتخابات در اقلیم کردستان یعنی رفراندوم استقلال در این منطقه اشاره کرد. به باور این کارشناس رفراندوم و پیامدهای آن تاثیر بسزایی در مشارکت مردم و تقسیم کرسی ها در این منطقه داشته است. پشنگ آرا و کرسی های اتحادیه میهنی کردستان را به عنوان بخش شکفت انگیز انتخابات پارلمانی اقلیم کردستان قلمداد کرد وی اعلام کرد: بسیاری ها به واسطه سیاست های اتحادیه میهنی کردستان در روزهای پس از رفراندوم و کنترل کرکوک توسط دولت مرکزی، بحران جانشینی در این حزب پس از بیماری و سپس فوت جلال طالبانی انتظار سقوط آرا و ریزش کرسی های اتحادیه میهنی را داشتند اما این حزب با کسب 18 کرسی پس از حزب دمکرات به رهبری مسعودی بارزانی به عنوان دومین حزب بزرگ اقلیم کردستان شناخته شد. پشنگ در ادامه به سایر گروه ها از جمله جنبش تغییر و شکست سنگین این گروه و کسب تنها پنج کرسی توسط این حزب، ظهور جریان موسوم به نسل جدید و کسب چهار کرسی اشاره کرد. به باور این کارشناس مسائل خاورمیانه ائتلاف برای دمکراسی و عدالت به رهبری برهم احمد صالح جانشین سابق جلال طالبانی اگرچه امیدهای بسیاری برای کسب کرسی های بیشتری داشت اما آنان در پایان تنها موفق به کسب دو کرسی پارلمانی شدند. کاهش آرای دو حزب اسلام گرای اتحاد اسلامی و جماعت اسلامی و تقلیل کرسی های آنان از هفت کرسی به چهار کرسی پایان بخش سخنرانی های این بخش از پنل بود

بخش دیگری از پنل به سناریوهای تشکیل دوتل آتی عراق اختصاص یافت. در این بخش حکیم در ابتدا به سناریوهای موجود در میان گروه ها و ائتلاف های شیعی پرداخت. به باور این پژوهشگر مهمترین و تاثیرگذارترین بازیگران داخلی عراق محسوب می شوند و زمانی که آنان در داخل خود برای ایجاد یک فراکسیون بزرگ و انتخاب یک نماینده از میان خود توافق کنند دو گروه دیگر عراقی یعنی کردها و سنی ها این امر تبعیت خواهند کرد. حکیم در ادامه افزود اکنون مقتدی صدر به دنبال ایجاد یه حکومت ملی گرا و تکنوکرات است و برای این مساله مشغول رایزانی با گروه های شیعی و غیر شیعی است. در این میان اما چهار سناریوی اصلی برای تشکیل حکومت و ائتلاف های جدید وجود دارد. به عنوان سناریوی اول احتمال ایجاد یک فراکسیون بزرگ مرکب از دولت قانون، ائتلاف النصر، الفتح و الحکمه و تشکیل ائتلاف بزرگ شیعی وجود دارد. سناریوی دوم عبارت است از ائتلاف صدر، عبادی و حکیم و نخست وزیر شدن حیدر العبادی. سناریوی سوم ایجاد یک فراکسیون یکپارچه از تمامی گروه های شیعی و تشکیل دولت توافقی در سراسر عراق است. به عنوان سناریوی چهارم نیز ائتلاف صدر، العبادی، حکیم و عامری به منهی المالکی نیز وجود دارد

رشیدی در این بخش از نشست اعلام کرد: اولویت سنی ها در سناریوهای تشکیل کابینه آتی در دو موضوع اصلی خلاصه می شود در ابتدا آنان برای کسب پست ریاست جمهوری به جای رئیس پارلمان تلاش می کنند و در این قالب رقابت سختی با کردها خواهند داشت علاوه براین آنان به گروه ها و یا ائتلاف هایی نزدیک خواهند شد که مناسبات نزدیکی با ایران نداشته باشند. یعنی راهبرد این گروه بیشتر در چارچوب سیاست مهار ایران در عراق قابل تعریف است.

پشنگ نیز به اشاره به غیر ممکن بودن ایجاد دولت اکثریتی و غیر توافقی اعلام کرد: هر فراکسیونی که 165 کرسی داشته باشد برای تشکیل کابینه آتی ماموریت خواهد یافت اما بعضی از پست ها همچون پست ریاست جمهوری برای رئیس جمهور شدن نیازمند دو سوم آرا درون پارلمان است بنابراین تنها به واسطه نسبت اکثریتی نمی توان دولت آینده را تشکیل داد. به باور این کارشناس مسائل خارمیانه: در چهار سال آتی عراق از یک طرف شاهد حضور پررنگ حزب دمکرات کردستان عراق به رهبری مسعود بارزانی و نقش آفرینی بیشتر آنان خواهد بود و از طرف دیگر مقتدی صدر و حامیان وی از سیاست مهار منفی استفاده خواهند کرد. اگرچه در تشکیل کابینه آتی احتمال بن بست سیاسی همچون وضعیت سال 2010 و تعویق هشت ماهه تشکیل کابینه وجود دارد با وجود وی احتمال و ضریب موفقیت العبادی را بیشتر از سایر نامزدهای تشکیل کابینه آینده عراق دانست.

بخش کوتاه و پایانی این نشست نیز به پرسش و پاسخ حضار و کارشناس اختصاص یافت.