عباس علوی راد، عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه آزاد یزد درگفت‌وگو با خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز درباره فشارهای اقتصادی و مشکلات معیشتی که به خصوص در دوره کرونا گریبانگیراغلب دانشجویان و خانواده‌های آنها شد، اظهار کرد: فشارهای اقتصادی و ابعادی که بیماری کرونا به لحاظ معیشتی برای مردم ایران ایجاد کرده، مساله ای است که تمام اقشار مختلف را از جنبه‌ها و وسعت‌های مختلف تحت تاثیر قرار داده است. اما آنچه که مسلم است، این است که دانشجویان هم در واقع به عنوان یکی از اقشاری هستند که بسته به اینکه در شرایط تحصیل در چه وضعیتی هستند، صاحب در آمد هستند یا نه فقط دانشجوی محض هستند، یا اینکه در دانشگاه دولتی یا آزاد درس می‌خوانند، می‌تواند ابعاد مختلفی داشته باشد.

وی در ادامه تصریح کرد: اما چیزی که مشخص است این است که وقتی فشارهای اقتصادی به یک کشور وارد شد، قائدتا همه اقشار را تحت تاثیر قرار می‌دهد و دانشجویان هم از این امرمجزا نیستند. آنچه که دولت باید برای دانشجویان انجام می‌داد، همان طور که بسیاری از دولت‌های دیگر هم در سراسر دنیا انجام دادند، این بود که آنها را در این شرایط بحرانی ناشی از مسایل کرونا از یک طرف و فشارهای اقتصادی که به خودشان یا خانواده‌های آنها وارد کرده از ابعاد مختلف حمایت کند. این حمایت نه فقط در مسایل مالی است بلکه فراهم کردن شرایطی است که بتوانند، ادامه آموزش‌ها را با استرس کمتری داشته باشند و نگرانی برای آینده شغلی خود نداشته باشند. این در واقع چیزی بود که دولت‌ها باید برای آن تلاش کنند و از این به بعد هم به آن ادامه دهند.

ضرورت بسته‌های حمایتی دولت‌ها برای تحصیل دانشجویان

عباس علوی‌راد در ادامه تاکید کرد: دولت می‌توانست در رابطه با بحث‌های معیشتی دانشجویان در کشور ما حمایت‌های بیشتری را انجام دهد، به خصوص برای دانشجویانی که به صورت شهریه محور تحصیل می‌کردند هرچند وام ها یا آوانس‌هایی را در قالب پرداخت شهریه برای تاخیر و وصول آن به دانشجویان کمک کردند. اما بسته‌های حمایتی دولت‌ها برای حمایت از دانشجویان در این شرایط معیشتی بویژه برای دانشجویانی که شهریه پرداخت می کنند، می‌توانست در برنامه‌های آنها دیده شود که متاسفانه آن طور که شایسته بود، این مساله دیده نشد. هنوز هم علی‌رغم اینکه دولت ما با کسری بودجه شدیدی مواجه است، می‌تواند در ارقامی به دانشجویا ن کمک کند. برای اینکه دانشجویان متوجه شوند که دولت، آنها را در این شرایط سخت می‌بیند، کمک‌های حمایتی مثل کمک‌های بلاعوض از طریق کمک‌هایی که به دانشگاه می شود را برای آنها در نظر بگیرد.

ساختار اقتصادی ما یک ساختار غیررقابتی است

این استاد اقتصاد درباره فاصله میان دانش‌آموختگان دانشگاه‌ها و فرصت‌های شغلی برای آنها در جامعه خاطرنشان کرد: در رابطه با فعالیت‌های شغلی دانشجویان و فارغ التحصیلان دانشگاهی یک مشکل عظیم وجود دارد و آن این است که اساسا فعالیت‌های اقتصادی در کشور ما در تمام بخش‌ها اعم از صنعت، انرژی و بحث خدمات، آن طور که بایسته و شایسته باید باشد متکی بر دانش و یک نیروی انسانی متخصص نیست. آن هم به این دلیل است که این ساختار اقتصادی یک ساختار اقتصادی غیررقابتی است. یعنی در صحنه‌های بین المللی اجازه رقابت داده نمی‌شود و آنها برای اینکه با رقبای خود دست و پنجه نرم کنند، این قدر مورد حمایت‌های مختلف قرار می گیرند که عمده خدمات و محصولات آنها در داخل است، بواسطه همین موضوع،  آنها اساسا کمتر احتیاج دارند که به نیروهای متخصص رجوع کنند.

وی در ادامه افزود: به عنوان مثال، صنعتی مثل خودروسازی را اگر در نظر بگیریم، باید دید، چرا صنعت خودروسازی ما، با این وضعیت محصولات خودهنوز می تواند به کارش ادامه دهد، دلیلش این است که جلوی واردات گرفته شده و اجازه فعالیت به تولیدکنندگان دیگر هم نمی‌دهند و انحصار در تولید و فروش ایجاد کرده‌اند. پس این صنعت برای چه باید نیروی انسانی متخصص داشته باشد، برای چه باید مسایل را کیفی کند و برای چه باید به واحدهای آر اند دی  و نیروهای فارغ‌التحصیل دانشگاه‌ها فضا بدهد. این صنعت احساس می‌کند با توجه به محصولاتی که با این کیفیت تولید می‌کند و با توجه به اینکه رقیبی در داخل ندارد و جلوی واردات خوردو هم گرفته شده، می‌تواند محصولاتش را بفروشد. در این فضا هرگز نیاز به نیروی انسانی متخصص فراهم نمی‌شود.

اقتصاد ایران، رقابت‌پذیر نیست

علوی راد در ادامه تصریح کرد: تصور کنید به این خودروسازان بگویید که باید با خودروسازهای دنیا رقابت کنید ضمنا در کنار شما ۲۰ خودروساز داخلی هم فعالیت دارند، آن وقت نگاه او به نیروی انسانی متخصص برای اینکه بتواند محصولات خوب و شایسته‌ای را داشته باشد، قطعا متفاوت خواهد بود. بنابراین مساله اصلی این است که دانش در فعالیت‌های اقتصادی ما تقاضا محور نیست. علت این موضوع هم این است که اقتصاد ایران، اقتصاد رقابت‌پذیری نیست.

تعارض بین منافع دو قشر اساتید و دانشجویان

وی افزود: حال همه ماجرا را از این سو نبینیم بلکه بخشی از مسایل هم در آموزش‌های دانشگاهی باید دیده شود، یعنی ما باید دانشجویان خود را طوری آموزش دهیم که اگر چنین شرایطی فراهم شد، بتوانند خود را نشان دهند و درجه اعتماد در فعالان اقتصادی شکل بگیرد که در مشاغل خود بتوانند از تخصص‌های آنها برای فعالیت‌های مختلف استفاده کنند. این یک مساله دوطرفه است یعنی یک سوی ماجرا در درون دانشگاه و سوی دیگر در سمت تصمیم‌گیری برای فعالیت‌های اقتصادی و سیاست‌گذاری‌های اقتصادی است. در داخل دانشگاه، ما یک مشکل اساسی داریم و آن هم تعارض بین منافع دو قشر اساتید و دانشجویان است. ما در رتبه مهارت فارغ التحصیلان دانشگاهی از ۱۴۴ کشور دنیا براساس شاخص‌های رقابت پذیری مجمع جهانی اقتصاد، رتبه ۱۳۰ را داریم اما دربحث انتشارات علمی، رتبه ۴۶ دنیا را داریم. خب این یک تعارض است، چطور در محیط دانشگاهی یک استاد می تواند چنین رشدی داشته باشد و این رتبه‌ها را برای کشور بیاورد اما دانشجویی که از آن دانشگاه فارغ التحصیل می‌شود به لحاظ مهارتی در رنکینگ‌های بد قرار می گیرد. همچنین در کیفیت موسسات تحقیقاتی رتبه ۱۶ دنیا هستیم اما خروجی فارغ التحصیلان ما با مشکل مواجه است که این تعارض  و دوگانگی باید در بحث محیط دانشگاه حل شود.

این استاد دانشگاه خاطر نشان کرد: به طور کلی ما از یک طرف باید در درون دانشگاه، شرایط مهارت‌افزایی دانشجویان را با حل این تعارض بالا ببریم و از طرف دیگر باید در ساختار اقتصادی کشور رقابت ایجاد کنیم که بدون این فشارها، آنها اساسا متمایل شوند که از دانش  و تخصص فارغ التحصیلان دانشگاه برای بالابردن سطح کمی و کیفی فعالیت‌های خود استفاده کنند در این صورت است که مشکل فاصله میان فارغ التحصیلان دانشگاه و بازارکار حل خواهد شد.

عباس علوی راد با بیان اینکه فاصله طبقاتی در سال‌های اخیر در کل کشور افزایش پیدا کرده است، ادامه داد: شاید در یک مقطع کاملا تکرار نشدنی  که سال از ۱۳۹۲ به این طرف شروع شده،  به طور متناوب ضریب جینی که نشان دهنده فاصله طبقاتی در ایران است، برای کل کشور در مناطق شهری افزایش پیدا کرده است. بنابراین فاصله طبقاتی و شکاف‌های طبقاتی مساله کل ایران است و به نظر من یکی از بزرگترین دستاوردهای نظام جمهوری اسلامی ایران در سال‌های گذشته این بوده که به لحاظ  فاصله طبقاتی به طور نسبی وضعیت بهتری داشته، ولی اگر این روند بخواهد ادامه یابد، می‌تواند این موضوع از میان برود.

استاد اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی  یزد با اشاره به رشد فاصله طبقاتی در سال‌های اخیر در این استان گفت:  در رابطه با استان یزد، این فاصله طبقاتی افزایش یافته و یزد اوضاعش نسبت به سال‌های قبل بدتر شده‌است. یزد نسبت به استان‌های هم جوار خود، اصفهان و فارس و کرمان همیشه دارای فاصله طبقاتی کمتری بود و وضعیت بهتری داشت. اما متاسفانه در ۵، ۶ سال اخیر این فاصله نزدیک شد و در سال ۱۳۹۹ برای اولین بار در ۱۵ سال اخیر فاصله طبقاتی در استان یزد نسبت به ۳ استان همجوار خود افزایش پیدا کرد و به بالاترین فاصله طبقاتی در ۱۵ سال اخیر رسیده است. این مساله را به مسئولان استانی بارها در صدا و سیما و نامه‌های مختلف تذکر داده و در مراکز مختلف مطرح کرده ام، تا جایی که مراکز مختلف یزد نسبت به این موضوع حساس شده اند. اما طبیعی است که وقتی فاصله طبقاتی افزایش می‌یابد، خانواده‌هایی که در این گرداب  فاصله طبقاتی قرار می‌گیرند و هرکدام یک یا چند دانشجو دارند، در جریان فعالیت‌های تحصیلاتی خود در صحنه جامعه و دانشگاه، این فاصله طبقاتی بسیار بر آنها تاثیرگذار است و می‌تواند روی آینده شغلی آنها تاثیرگذار باشد که به هیچ عنوان شرایط خوبی نیست. این مساله می تواند پیامدهای جدی را برای نسلی که می خواهد بعد از فارغ التحصیلی در استان یزد و حتی کل کشور وارد فضای اقتصادی و اجتماعی شود، بوجود بیاورد. این شکاف‌های طبقاتی که دانشجویان در ابعاد مختلف آن را لمس می کنند، کاملا خود را در جامعه و دانشگاه نشان می‌دهد ولی دانشجویان در دانشگاه و فضای کار این شکاف‌ها و گسل‌ها را بیشتر درک می‌کنند.

شکاف دیجیتال جای فاصله طبقاتی را گرفته است

عضو انجمن اقتصاددانان ایران با بیان اینکه فاصله طبقاتی امروزه در دنیا از مساله درآمد عبور کرده، تاکید کرد: اکنون ابعاد شکاف دیجیتال در فاصله طبقاتی مطرح است، یعنی دانشجویی که با همکلاسی خود در فضای مجازی در ارتباط است، نوع وسایل الکترونیکی که در فضای مجازی در اختیار دارد را  باهمکلاسی‌اش مقایسه می کند، این فاصله می‌تواند در نوع و کیفیت وسایل و میزان دسترسی آنها به اینترنت که در اختیار دارند واینکه چقدر خانواده‌های دانشجویان به لحاظ کمیت و کیفیت فضای مجازی در شرایط یکسانی قرار دارند، خود را نشان دهد. اینها خود می‌تواند در فرصت‌های آینده ای که از نظر کیفیت شغلی برای آنها ایجاد می‌کند، قطعا تاثیرگدار باشد.

عباس علوی راد در پایان افزود: شما نمی‌توانید خانواده‌ای را که با بهترین امکانات فرزندش را به دانشگاه می‌فرستد تا از امکانات مجازی استفاده کند با خانواده ای که از یک لب تاپ مشترک برای سه فزرند دانشجویش استفاده می‌کند را یکسان فرض کنید، اینها مباحثی است که در شکل فاصله طبقاتی در سال‌های آینده خود را نشان خواهد داد. فکر می‌کنم یکی از ماموریت‌های دولت سیزدهم باید این باشد که بتواند در دوران پساکرونا، مساله شکاف دیجیتال در کشور را بویژه برای قشر دانشجویان و فرصت‌هایی که در آینده برای آنها خلق خواهد کرد، برطرف کند.

انتهای پیام /