به گزارش گروه علم و فناوری باشگاه خبرنگاران دانشجویی(ایسکانیوز)؛ وقتی می‌دانیم که می‌میریم، چگونه باید زندگی کنیم؟ این پرسش را اولین اثر ادبیات جهان یعنی حماسه «گیلگمش» مطرح می‌کند. بیش از ۴ هزار سال پیش، گیلگمش به دنبال جاودانگی بود. گیلگمش یکی از قهرمان‌های اسطوره‌های بین‌النهرین باستان است. احتمالاً او پادشاه تاریخی دولت‌شهر سومریِ اوروک بود که پس از مرگ به مقام خدایی رسید.
حماسه گیلگمش هم مانند تمامی ادبیات بابلی تنها در بخش‌هایی باقی مانده است. با این وجود محققان موفق شده‌اند دو سوم متن آن را از زمان کشف مجددش در قرن نوزدهم رمزگشایی کنند و به صورت نوشته درآورند. بابلی‌ها با حروف میخی روی لوح‌های گلی می‌نوشتند و تاکنون قطعات زیادی از این لوح‌ها کشف شده‌اند.
محققان در طول قرن‌ها نوشته‌های روی تکه‌های گل را روی کاغذ منتقل کردند و سپس به سختی رونوشت‌های خود را با هم مقایسه کردند تا تشخیص دهند کدام قطعات به هم تعلق دارند و شکاف‌ها را با هم پر کردند. متون به زبان‌های سومری و اکدی نوشته شده‌اند که سیستم نوشتاری بسیار پیچیده‌ای دارند.
دیجیتالی کردن لوح‌های خط میخی
انریکه جیمنز، پروفسور ادبیات باستانی خاور نزدیک در موسسه آشورشناسی LMU و تیمش از سال 2018 روی دیجیتالی کردن تمام الواح خط میخی باقیمانده از دوران باستان کار می‌کنند و در این مدت توانسته‌اند ۲۲ هزار قطعه متن را پردازش کنند.
او می‌گوید: قبلا ابزاری برای دیجیتالی کردن متون وجود نداشت؛ در حالی که پایگاه داده عظیمی از این قطعات باستانی وجود داشت. ما معتقدیم که این ابزارها نقشی حیاتی در بازسازی ادبیات بابلی ایفا می‌کنند و به ما امکان پیشرفت بسیار سریع‌تری را می‌دهند.
این گروه تحقیقاتی ابزار هوش مصنوعی جدیدی به نام Fragmentarium را توسعه داده‌اند که توانسته نسخه‌ای از حماسه گیلگمش مربوط به 130 سال قبل از میلاد مسیح را شناسایی کند. در نتیجه، این متن هزاران سال جدیدتر از قدیمی‌ترین نسخه این حماسه محسوب می‌شود و نشان می‌دهد که مردم حتی در دوره‌های بعد هم نسخه‌هایی از این داستان را ثبت می‌کردند.
شهرهای نفرین شده باستانی
محققان انتظار دارند که این برنامه بتواند عکس‌های خطر میخی را در آینده شناسایی و رونویسی کند. تا به امروز هزاران قطعه گلی مبتنی بر خط میخی با همکاری موزه بریتانیا و موزه عراق در بغداد عکسبرداری و اسکن شده‌اند.
الگوریتم جدید برای کشفیات جدید
این تیم تحقیقاتی در حال آموزش الگوریتمی برای کنار هم قرار دادن قطعاتی هستند که هنوز در زمینه مناسب خود قرار نگرفته‌اند. در حال حاضر، این الگوریتم صدها نسخه خطی و بسیاری از ارتباطات متنی را شناسایی کرده است. برای مثال، این نرم‌افزار در نوامبر ۲۰۲۲ قطعه‌ای را شناسایی کرد که متعلق به جدیدترین لوح حماسه گیلگمش است که به سال ۱۳۰ قبل از میلاد برمی‌گردد و آن را هزاران سال جوان‌تر از اولین نسخه شناخته‌شده حماسه می‌کند. به گفته جیمنز، بسیار جالب است که مردم هنوز در این اواخر از گیلگمش کپی می‌کردند.
نسخه جدید حماسه گیلگمش قرار است به زودی به صورت دیجیتالی منتشر شود. این نسخه اولین نسخه‌ای خواهد بود که تمام نوشته‌های مربوط به این حماسه از لوح‌های مختلف خط میخی را کنار هم قرار می‌دهد.
از زمان آغاز این پروژه، حدود 200 پژوهشگر در سراسر دنیا برای تحقیقات خود به این پلتفرم آنلاین دسترسی داشته‌اند. اما این ابزار حالا در اختیار عموم قرار می‌گیرد تا افراد مختلف بتوانند به کشف بخش بیشتری از ادبیات باستان کمک کنند.
وقتی بهار به بابل رسید
انریکه خیمنز در این پروژه در چند سال گذشته، نه تنها متون و نویسندگان جدیدی را کشف کرده است، بلکه ژانرهای ناشناخته قبلی را نیز یافته است و در این مورد می‌گوید: با یک همکار عراقی روی متنی کار می‌کنم که سرودی است برای شهر بابل؛ یک سرود بسیار پرجوش و خروش که بسیار لذت بخش است. از طریق این سرود می‌توانید شهر را به وضوح در ذهن‌تان ترسیم کنید. این سرود نشان می‌دهد که چگونه بهار به بابل می‌آید.
بابل زمانی بزرگ‌ترین شهر جهان بود. این کلان‌شهر باستانی که در هزاره دوم پیش از میلاد تأسیس شد، مقر پادشاه حمورابی بود، که امپراتوری را که به ارث برده بود گسترش داد؛ به طوری که از خلیج فارس تا شمال عراق امتداد داشت. بین قرن هفتم و ششم قبل از میلاد، بابل دومین عصر طلایی را تجربه کرد. این شهر باستانی در سال 2019 به عنوان میراث جهانی یونسکو اعلام شد.
بخشی از این سرود می‌گوید:
رود بابل؛ آراهتو نام آن است،
مرتع را آبیاری می‌کند، نی را خیس می‌کند،
آب‌های خود را به دریا و تالاب می‌ریزد.
مزارع آن با رشد جدید جوانه می‌زند،
در چمنزارهایش می‌درخشد، جو می‌روید.
به لطف جریان آن، تپه‌های غلات در بلندی انباشته می‌شوند،
علفزار بلند می‌شود تا گله‌ها پرسه بزنند و چرا کنند.
جیمنز می‌گوید: پیش از این، هیچ سرود شناخته شده‌ای برای توصیف شهری در ادبیات بابلی وجود نداشت. ما 15 قطعه جدید از این متن را یافته‌ایم. اما بدون Fragmentarium، روند رمزگشایی از این قطعات شاید ۳۰ الی ۴۰ سال طول می‌کشید.
تیم جیمنز متوجه شدند که این متن نقشی کلیدی در یادگیری شاگردان بابلی داشته است، زیرا آنها باید از روی آن می‌نوشتند و نوشتن را تمرین می‌کردند.
نظر شما