به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، گرسنگی یکی از مشکلات اصلی مردم غزه در چند ماه اخیر است. رژیم صهونیستی با محاصره این منطقه، امکان کمک‌رسانی به فلسطینی‌ها را از بین برده است. گرسنگی مردم غزه نه تنها یک بحران انسانی و سیاسی فوری، بلکه یک مسئله آموزشی است.
جامعه دانشگاهی هم از درگیر معضل گرسنگی هستند. سوالی که مطرح می‌شود این است که چگونه می‌توان از استادان و دانشجویان ساکن غزه در برابر گرسنگی حمایت کرد؟ همچنین لازم است بررسی شود که پیامدهای گسترده‌تر این مشکل برای جامعه دانشگاهی و آینده آموزش عالی در غزه چیست؟
شبکه الجزیره اخیرا ویدئویی منتشر کرد که در آن یک مرد ۶۸ ساله فلسطینی در حال گریه کردن به مصاحبه‌کننده می‌گوید که دو روز است چیزی نخورده و به دنبال نان می‌گردد. این مردم ادامه می‌دهد که فقط در جستجوی غذا برای خود، همسر و دخترش است. پسرش و تمام خانواده پسرش در یک حمله هوایی اسرائیل کشته شدند. یکی از بینندگان ویدئو این مرد را شناخت و گفت که او، سمیر الکباریتی نام دارد و استاد درس عربی است.
گرسنگی سلاح جنگی اسرائیل برای حمله به غزه است
سمیر یک مورد منحصر به فرد نیست، استادان بسیاری هستند که تحت تاثیر ویرانی غزه با گرسنگی دست و پنجه نرم می‌کنند. گرسنگی به حدی مردم را غزه را تهدید می‌کند که گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد آن را پاکسازی قومی با هدف آوارگی دائمی جمعیت نامید. دیده‌بان حقوق بشر مستند کرده است که از گرسنگی به عنوان سلاح جنگی استفاده می‌شود.
شواهد میدانی نشان می‌دهد که نیروهای اسرائیلی، امدادگران را به طور سیستماتیک می‌کشند. علاوه بر این که از آغاز جنگ در اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون کمک‌های ناچیزی برای مردم غزه ارسال شده است، معمولا همین کمک‌ها توسط شهرک‌نشینان اسرائیلی مسدود شده یا مورد حمله قرار گرفته است. برای مثال در خبرها منتشر شد که نیروهای اسرائیلی هفت نفر از امدادگران آشپزخانه مرکزی جهانی را کشتند.
تام فلچر مسئول امداد سازمان ملل گفت که امدادگران بشردوستانه با نرخ بی‌سابقه‌ای کشته می‌شوند. اخیراً 31 غیرنظامی هنگام تلاش برای جمع‌آوری کمک در یک نقطه توزیع تحت حمایت آمریکا به ضرب گلوله کشته شدند. فیلیپ لازارینی کمیسر کل UNRWA، آژانس امداد سازمان ملل برای پناهندگان فلسطینی تاکید کرد که توزیع کمک‌ها به یک تله مرگ تبدیل شده است.
این بحران با محدودیت‌ها و قطع بودجه UNRWA بدتر هم شده است. پارلمان اسرائیل سعی کرده است عملیات آن را به طور کامل متوقف کند و شریان اصلی امدادرسانی برای مردم در سرزمین‌های اشغالی فلسطین را تضعیف کند.
کمبود شدید سوخت، مسدود شدن یا آسیب دیدن مسیرهای حمل و نقل، آوارگی گسترده و تخریب سیستم‌های آب و فاضلاب، عملیات بشردوستانه را بیش از پیش فلج کرده و کل جمعیت، به ویژه آسیب‌پذیرترین افراد مانند افراد مجروح، زنان باردار و افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن را در معرض خطر قرار داده است.
با وجود اینکه دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ) اقدامات اسرائیل را به طور قابل قبولی نسل‌کشی دانسته و دستور تسهیل کمک‌رسانی را داده است، اما طبق گزارش‌ها، اسرائیل از این امر سر باز زده است.
طبق گزارش دفتر مرکزی آمار فلسطین، جمعیت غزه از زمان آغاز جنگ ۶ درصد کاهش یافته است. بیش از ۵۴ هزار نفر کشته، بیش از ۱۲۴ هزار نفر زخمی و بسیاری دیگر همچنان مفقود هستند. ۲.۱ میلیون نفر باقیمانده با خطر قحطی روبرو هستند. به طوری که ینس لائرک سخنگوی دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل متحد، غزه را «گرسنه‌ترین مکان روی زمین» نامید.
گرسنگی یک بحران آموزشی است
گرسنگی را نباید صرفاً به عنوان یک مسئله بهداشتی یا بشردوستانه در نظر گرفت، بلکه یک فوریت آموزشی است. از اکتبر ۲۰۲۳، تمام دانشگاه‌های غزه ویران شده‌اند. با این حال، برخی از مؤسسات همچنان تا حدی فعال هستند و از طریق پلتفرم‌های مجازی سخنرانی‌ها و امتحانات را ارائه می‌دهند. این تاب‌آوری ستودنی؛ اما شکننده است. اگر گرسنگی مردم غزه وخیم‌تر شود و پشتیبانی فوری انجام شود، تلاش‌ها تضعیف خواهد شد.
هم‌اکنون نرخ ترک تحصیل در غزه افزایش یافته و بسیاری از دختران به دلیل محدود شدن فرصت‌های آموزش عالی مجبور به ازدواج زودهنگام شده‌اند. خستگی، اضطراب و پریشانی روانی ناشی از سوتغذیه هم بر عملکرد دانشجویان و بهره‌وری کارکنان دانشگاهی تأثیر می‌گذارد. پیامدهای اجتماعی گسترده‌تر نیز به همان اندازه نگران‌کننده هستند. با تشدید گرسنگی، مردم ناامید می‌شوند. الزامات بقا می‌تواند منجر به خودمحوری یا حتی پرخاشگری شود.
کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که تداوم وضعیت موجود در غزه به افزایش رقابت برای منابع کمیاب و رفتار تهاجمی منجر می‌شود. در ادامه اعتماد شروع به فرسایش می‌کند و ترس از دیگران آغاز می‌شود و روحیه مشارکتی و جمعی ضروری برای هر دانشگاه فعالی را، چه در حال حاضر و چه در آینده، مختل می‌کند.
این وخامت، تئوری نیست. در محله‌های به‌هم‌پیوسته غزه، جایی که هنجارهای اجتماعی به‌طور سنتی دزدی یا بی‌آبرویی را منع می‌کرده‌اند، گرسنگی باعث اعمالی می‌شود که زمانی نادر بودند. این اعمال شامل غارت، به‌ویژه در شمال غزه که کمک‌رسانی تا حد زیادی غیرقابل دسترس است، می‌شود.
قبل از جنگ، چنین اقداماتی نه تنها عواقب قانونی، بلکه انگ اجتماعی شدیدی را به همراه داشت که اغلب شرم را به کل خانواده منتقل می‌کرد. عادی‌سازی این فروپاشی‌ها نشان‌دهنده گسستی در خود جامعه مدنی است. گسستی که مستقیماً بر دانشگاه‌ها تأثیر خواهد گذاشت، دانشگاه‌هایی که اساتید، کارکنان و دانشجویان آنها تقریباً به‌طور کامل از جامعه محلی هستند.
گدایی غذا توسط چهره‌های تاریخی مورد احترام در غزه
این بحران زمانی ابعاد فرهنگی و روانی عمیق‌تری به خود می‌گیرد که مربیان - چهره‌های تاریخی مورد احترام در غزه - به گدایی برای غذا تقلیل می‌یابند. در حادثه‌ای که به‌طور گسترده در بالا ذکر شد، ال کباریتی، که به‌عنوان یک استاد محترم شناخته می‌شد، در حال التماس برای امرار معاش دیده شد. برای دانشجویان سابقش، این صرفاً صحنه‌ای از رنج فردی نبود - بلکه نمایانگر یک زخم روانی جمعی، فروپاشی همان آرمان‌هایی بود که زمانی حس خود و جامعه‌شان را تثبیت می‌کرد.
گرسنگی منجر به ترومای روانی قابل توجهی می‌شود: تحقیر، درماندگی، انزوای اجتماعی و حس عمیق بیهودگی. محمود عساف استاد دانشگاه و نویسنده، تعریف کرد که صاحب یک تنور گلی به او پیشنهاد پول داده تا کتاب‌های کتابخانه‌اش را به عنوان سوخت آشپزی بسوزاند.
او که بین حفظ میراث فکری غزه و سیر کردن فرزندان گرسنه‌اش گیر کرده بود، در مصاحبه ویدیویی عربی با الجزیره مباشر گفت: «وقتی صاحب تنور محلی تماس گرفت و پیشنهاد داد که آنچه از کتابخانه‌ام باقی مانده را بخرد - تا به عنوان هیزم استفاده کند - شوکه شدم. برای لحظه‌ای، واقعاً به آن فکر کردم. من در دوراهی بین دو انتخاب غیرقابل تحمل ایستاده بودم: چشمان خالی و گرسنه فرزندانم که از گرسنگی و محرومیت رنج می‌برند یا حفظ میراث علمی و فرهنگی غزه، با دانستن اینکه ممکن است هرگز به جایی که اکنون در آن قرار دارد، بازنگردم.»
وقتی عساف معضل خود را به صورت آنلاین به اشتراک گذاشت، بسیاری با التماس از فروش کتابخانه خودداری کردند و به او اطمینان دادند که این سختی‌ها تمام خواهد شد. اما برای او، این دلداری‌ها دور از ذهن و تقریباً بی‌معنی به نظر می‌رسید. وی گفت: «فکر نمی‌کنم مردم واقعاً درک کنند که ما چه شرایطی را تجربه می‌کنیم. فرزندانم به کفش نیاز دارند. آنها به غذا نیاز دارند تا گرسنگی خود را فرو بنشانند.» آخرین کتاب او با عنوان «چند مرگ می‌خواهند ما را از بین ببرند؟» و دنباله آن، «یک عمر برابر با صفر است» منتشر شده است. عساف با وجود اعتبار و مشارکت‌هایش، در زمان مصاحبه در چادر زندگی می‌کرد.
گرسنگی همچنین عواقب سلامتی طولانی‌مدتی را به همراه دارد. می‌تواند سیستم‌های قلبی عروقی، تنفسی، گوارشی، ایمنی و تولید مثل افراد را مختل کند و منجر به معلولیت‌های قابل مشاهده و نامرئی شود. این موارد چالش‌های جدیدی را برای آموزش، یادگیری و زیرساخت‌های دانشگاه ایجاد می‌کنند.
پیامدهای گرسنگی در غزه در نسل‌های آینده طنین‌انداز می‌شود. نرخ بالای مرگ و میر و تأخیر در رشد کودکان، تهدیدی برای فرسایش ظرفیت فکری و حرفه‌ای آینده این سرزمین است. سوتغذیه در اوایل زندگی منجر به آسیب‌های بلندمدت به سلامت، رشد شناختی و پتانسیل اجتماعی-اقتصادی می‌شود.
همانطور که موریتی وانجیکو جی توضیح می‌دهد؛ سوءتغذیه بر رشد جسمی و پیامدهای سلامتی تأثیر می‌گذارد و اغلب منجر به کوتاه‌قدی، لاغری و بیماری‌های ناشی از کمبود مواد مغذی مانند کم‌خونی و اختلال در رشد اندام‌ها می‌شود. در بزرگسالی، خطر ابتلا به بیماری‌های غیرواگیر، از جمله دیابت و بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش می‌دهد. تأثیر آن بر رشد شناختی و آموزش نیز به همان اندازه عمیق است. سوتغذیه می‌تواند رشد مغز را مختل کند، شکل‌گیری و عملکرد اتصالات عصبی را مختل کند و مانع از عملکردهای شناختی اصلی مانند اکتساب زبان، حافظه، توجه و حل مسئله شود. این اثرات به شدت پیشرفت تحصیلی و چشم‌انداز اقتصادی آینده را به خطر می‌اندازد.
از دست دادن احتمالی نسل‌های آینده جوانان تحصیل‌کرده با فرار مغزهای فعلی تشدید می‌شود. با بدتر شدن شرایط، متخصصانی که زمانی تصمیم به ماندن گرفته بودند، اکنون مجبور به تجدیدنظر شده‌اند.
افزایش فرار نخبگان از غزه برای نجات زندگی
خمیس ال اسی متخصص توانبخشی عصبی و استاد دانشگاه اسلامی غزه، در مصاحبه‌ای با TRT عربی، درگیری داخلی خود را شرح داد؛ من پیشنهادهای شغلی از خارج از کشور دریافت کردم که حقوق بهتر، فرصت‌های بهتر و زندگی بهتری را نوید می‌داد. اما من تصمیم گرفتم بمانم - زیرا تعداد کمی از پزشکان متخصص در غزه باقی مانده بودند و مردم به کمک نیاز داشتند. سه یا چهار ماه پس از جنگ، شروع به تجدیدنظر کردم، نه به خاطر خودم، بلکه به خاطر امنیت فرزندانم. ال اسی بیش از دوازده بار آواره شده است و مانند بسیاری از همکارانش، از زمان شروع جنگ هیچ حقوقی دریافت نکرده است. او اکنون با فروش دارایی‌های باقیمانده خود امرار معاش می‌کند.
در این شرایط جامعه دانشگاهی جهانی می‌تواند اقدامات کمک‌کننده مهمی انجام دهد. اقدامات کوتاه مدت شامل حمایت از آتش‌بس دائمی و دسترسی بشردوستانه بدون مانع، کمک به سازمان‌های حامی مربیان در مناطق جنگی، ارائه کمک‌های نقدی مستقیم به خانواده‌ها (به عنوان مثال، از طریق انتقال فوری/اکسپرس، یا در صورت امکان، انتقال بانکی به اعضای خانواده‌ای که در آنجا می‌شناسید، یا از طریق سازمان‌های امدادی مورد اعتماد)، ارائه حمایت مالی به آشپزخانه‌های محلی در غزه، حمایت از خدمات حیاتی UNRWA در غزه، از جمله کمک‌های امدادی، و همچنین برنامه‌های بهداشتی، آموزشی و سایر برنامه‌های توسعه‌ای، و حمایت از لغو ممنوعیت اسرائیل بر عملیات آن در سرزمین‌های اشغالی فلسطین و مستندسازی تأثیر گرسنگی بر مربیان از طریق اتحادیه‌ها و گروه‌های حقوق بشر، و همچنین از طریق نوشته‌های دانشگاهی و مصاحبه‌های تاریخ شفاهی با کسانی که از آن جان سالم به در برده‌اند، است.
راهکارهای بلندمدتی هم به کمک به مردم غزه وجود دارد که دانشگاه‌های جهان می‌توانند در این زمینه فعال باشند. این اقدامات عبارت است از؛ تقویت حمایت قانونی بین‌المللی برای غیرنظامیان (از جمله مربیان) و برای امدادگران و کارکنان بشردوستانه، اجرای امنیت آب در سرزمین‌های اشغالی فلسطین، جمع‌آوری کمک‌های مالی برای بازسازی آموزش عالی، از جمله زیرساخت‌های قابل دسترس، ارائه حمایت‌های روانی و برنامه‌های معیشتی، ترویج یادگیری دیجیتال و ارائه فرصت‌های کار از راه دور برای غزه، حمایت از آموزش کشاورزی و مهارت‌های بقا به عنوان بخشی از برنامه درسی، ارائه راه‌حل‌های کم‌فناوری برای جوامع جهت استفاده در مواقع اضطراری (به عنوان مثال، اجاق‌های خورشیدی برای کاهش وابستگی به سوخت).
جامعه جهانی آموزش عالی باید سخن بگوید، با همبستگی بایستد و اقدام کند تا اطمینان حاصل شود که دانشگاهیان در غزه در سکوت از گرسنگی نمی‌میرند.
انتهای پیام/
نظر شما