نردههای زیبا، سرستونهای منقش، ارسی ها و پنجره ها همه از هنر و تمدن والای اهالی این روستا حکایت می کنند. تزئینات در شکل گیری معماری زیبای این روستا نقش بسیار مهمی ایفا کرده است . بهتر است بدانید کوچه های تنگ این روستا با پله های بسیار بالا می رود و به هم راه دارد، روستا امکاناتی نظیر آب، برق و تلفن را دارد اما متاسفانه هنوز لوله کشی گاز ندارند و در زمستان برای سوخت وسایل گرمایشی از نفت استفاده می کنند. به روستا که وارد می شوید پسر بچه ها علاقه مند هستند شما را راهنمایی کنند و کتیبه های روستا را به شما نشان دهند بعلاوه مردم روستا بسیار مهربان و خون گرم و صمیمی هستند و شما در کنار آنها به هیچ وجه احساس غریبی نمی کنید.

روستای اشتبین در طول 46 درجه و 29 دقیقه و عرض 38 درجه و 51 دقیقه و ارتفاع 3620 متر از سطح دریا قرار دارد و از توابع بخش سیه رود و دهستان نوجه مهر شهرستان جلفا واقع در استان آذربایجان شرقی است. فاصله روستا از جاده اصلی و مرزی سیه رود-خداآفرین حدود 7 کیلومتر است.

در سال 1385 روستای اشتبین دارای 773 نفر جمعیت در قالب 150 خانوار بوده است و این روستا با شماره 2692 در تاریخ 79/3/17 در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است. اسناد به دست آمده از سنگ نوشته های موجود در روستا تاریخ 843 و 976 هجری قمری را نشان می دهند، ولی به نظر می رسد معماری موجود در برخی بناها مربوط به دوره اشکانیان است.

برخی از کارشناسان درباره علت نامگذاری این روستا به اشتبین می گویند، این روستا از ترکیب سه روستای همجوار به نامهای «هراس»، «جعفرآباد» و «سیاوشان» تشکیل شده و از این رو «اوشتبین» مرکب از دو کلمه «اوش» به معنی عدد سه و «تبین» به معنی طایفه در زبان تاتی تشکیل گردیده است و همچنین اکثریت مردم این روستا علت نامگذاری روستا را قرارگیری آن در میان سه کوه بلند می دانند، نام روستا از ترکیب دو کلمه «اوش» به معنی عدد سه و «بیین» به معنی میان گرفته شده است.

ارتفاع ساختمان های آن تقریبا برابر دو طبقه ساختمان است و چهار ستون چوبی که معمولا دارای سرستونهایی حکاکی شده هستند، سقف هرمی و چوبی آن را نگه می دارند ناگفته نماند معمولا در زیر این سقف تنوری برای پخت نان وجود دارد. در نگاه اول ده ها واحد مسکونی به صورت مکعب در کنار هم به صورت سلولی و همشکل دیده می شود . در دید پرنده چشم انداز زیبایی از بافت پلکانی روستا شکل گرفته در یک بستر طبیعی مشهود است، ترکیبی از مصالح بومی (خشت،سنگ و چوب) با ترکیب رنگی عموما خاکستری ،آجری رنگ از جنس سنگ لاشه های محلی و کاهگل و خشت و همینطور رنگ مکمل آن به رنگ آبی و سبزبکار رفته است و در بازشوهای عموما چوبی با دور پنجره های سفید گچی عمده نمای بصری چشم انداز کلی روستای اشتبین را شکل می دهد.آرایه ها غالبا از چوب بوده و در تزیین درب و پنجره از آن بهره گرفته شده است.

اشتبین ، روستایی بدون راهزن و دزد

به گفته تعداد زیادی از کارشناسان جغرافیایی، روستای اشتبین توانسته است در مدت زمانی که معمولا مردمان روستاها و دهستان ها از دست دزدان و راهزنان در امان نبوده اند جلوی دستبرد راهزنان و دزدان را بگیرد و مردم صمیمی این روستای کوچک، سال های متمادی توانسته اند در کمال آرامش سال های متمادی در کنار یکدیگر زندگی کنند.

این روستا به دلیل واقع شدن در دره ارس و تاثیر پذیری از آب و هوای منطقه مغان و غرب دریای خزر، دارای آب و هوای معتدل و مطبوع شمالی بوده و همین امر باعث شده محصولات سردرختی فراوان از این منطقه استحصال و روانه بازار مصرف کشور شود.

در روستای تاریخی گردشگری "اشتیبین "، باغات وسیع گیلاس، زردآلو، توت، آلبالو، انار، انجیر، انگور، گردو، سیب، گلابی، هلو، ازگیل وجود داشته و گیلاس و زردآلو به صورت نوبرانه از این روستا به سایر نقاط آذربایجان صادر می شود.

دامداری شغل اصلی اهالی این روستاست میوه های باغی این منطقه هم عبارتند از انار، ذغال اخته گیلاس، گلابی، زرد آلو، گردو، سیب، انجیر، انگور و غیره است که فروش آنها کمک خرج اهالی است.

در اطراف روستای فوق چند کتیبه به خط ثلث مربوط به زمان شاه طهماسب صفوی و در گورستان قدیمی آن کتیبه ای مرمرین مربوط به آرامگاه «خواجه ملک کدخدا به تاریخ ۸۴۳ ه.ق و کتیبه ای دیگر مربوط به خواجه احمد به تاریخ ۹۷۶ ه.ق یافت شده است.

در قبرستان روستای اشتبین، سنگ نبشته هایی مشاهده می شود که مربوط به 800 سال قبل است ولی متاسفانه به خاطر سوء مدیریت این سنگ نبشته ها ، شکسته هایی از این آثار بر زمین قبرستان پراکنده شده است.

رسم و رسوم

مردم اشتبین مانند سایر روستاهای آذربایجان در اعیاد ملی به‌ویژه عید نوروز مراسم ویژه‌ای را برگزار می‌کنند و در اعیاد مذهبی، قربان و فطر آیین مربوطه را انجام می‌دهند و در ایام محرم و شب‌های احیای رمضان به سوگواری می‌پردازند.

غذاهای محلی

از انواع غذاهای محلی روستا، می‌توان به آبگوشت، کوفته، آش و کباب اشاره کرد. محصولات متنوع لبنی و عسل نیز در روستا تولید و مصرف می‌شود.

سوغات

عسل اشتبین با کیفیتی بی‌مثال خرید منحصر به فرد شما از اشتبین خواهد بود. با کمی پرس و جو شاید بتوانید عسل سیاه کوهستان را هم پیدا کنید.