به گزارش خبرنگار علم و فناوری ایسکانیوز؛ در روزهای گرم تابستان که سنگفرش‌های خیابان هم در حال پختن هستند، هوای گرم، ثابت و خشک باعث تجمع آلاینده‌ها در هوایی می‌شود که تنفس می‌کنیم. این پدیده «رکود» نامیده می‌شود. رکود هوا زمانی رخ می‌دهد که یک توده هوا برای مدت زمانی طولانی در یک منطقه توقف می‌کند. با توجه به عدم وزش باد و ریزش باران ذرات معلق در محل باقی می‌مانند و در شهرهای بزرگ اگر رکود هوا با پدیده وارونگی همراه شود باعث آلودگی شدید هوا می‌شود. این پدیده عواقب جدی برای سلامتی از جمله سوزش چشم، مشکل در تنفس، التهاب، بیماری‌های قلبی عروقی، استرس اکسیداتیو و حتی مرگ به همراه دارد.
تغییرات اقلیم خواب ما را به هم می‌ریزد
سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۱۹ تخمین زده بود که آلودگی هوای آزاد و داخل در مناطق شهری و روستایی سالیانه منجر به بیش از ۷ میلیون مرگ زودرس می‌شود. همچنین بر اساس گزارش سال ۲۰۱۹، در جهان به طور میانگین حدود ۵۴ درصد از مرگ‌های زودرس مربوط به آلودگی هوا در فضای آزاد به دلیل بیماری ایسکمیک قلبی و سکته مغزی است. همچنین هفت درصد از مرگ و میر زودرس ناشی از سرطان ریه و ۱۹ درصد مرگ و میر زودرس ناشی از بیماری مزمن انسداد ریوی مربوط به آلودگی هوا در فضای آزاد است.
مواجهه با آلودگی هوا در کشورهای توسعه یافته چهارمین عامل مرگ در جهان پس از خطرات متابولیک، رژیم غذایی و دود سیگار است. این در حالی است که در کشورهای در حال توسعه، آلودگی هوا سومین ریسک فاکتور مرگ است.
آلوده‌ترین شهرهای جهان کدامند؟
مرکز تحلیل داده‌های آلودگی هوا، در سال ۲۰۲۲ گزارشی ارائه کرده که در آن ۵۲۹ شهر بزرگ از ۸۸ کشور از جهان را به عنوان آلوده‌ترین شهر جهان رتبه‌بندی کرده است. در جدول ۲۰ شهر آلوده جهان می‌توانید شهر خرمشهر ایران را مشاهده کنید که در رده هفدهم قرار گرفته است.
ازون سطح زمین؛ مهم‌ترین عامل آلودگی هوا در تابستان
ازون خوب یا ازون در سطوح بالای جو خوب است، زیرا این ماده شیمیایی در سطوح بالا از ما در برابر پرتوهای مضر فرابنفش خورشید محافظت می‌کند. اما زمانی که میزان این ماده در سطح زمین افزایش می‌یابد، مشکلات سلامتی زیادی در پی دارد. به این نوع ازون، ازون سطح زمین یا تروپوسفری یا ازون بد می‌گویند.
از آنجا که ازون سطح زمین برای تشکیل به حضور نور خورشید نیاز دارد، گرمای زیاد و هوای آفتابی می‌تواند غلظت این آلاینده خاص را افزایش دهد.
به گفته محققان، ازون در هوا از واکنش‌های شیمیایی ساخته می‌شود و این واکنش‌ها زمانی که هوا گرم است، کارآمدتر هستند. بنابراین دما پیش‌بینی‌کننده واقعاً خوبی برای تخمین سطح آلودگی ازون است.
ازون سطح زمین یک گاز بی‌رنگ و بسیار تحریک کننده است که درست بالای سطح زمین تشکیل می‌شود. این آلاینده ثانویه نامیده می‌شود، زیرا معمولاً مستقیماً منتشر نمی‌شود و زمانی تولید می‌شود که دو آلاینده اولیه در نور خورشید و هوای راکد واکنش نشان دهند. این دو آلاینده اولیه عبارتند از اکسیدهای نیتروژن (NOx) و ترکیبات آلی فرار (VOCs).
NOx و VOCها از منابع طبیعی و همچنین فعالیت‌های انسانی می‌آیند. حدود ۹۵ درصد NOx حاصل از فعالیت‌های انسانی از سوزاندن زغال سنگ، بنزین و نفت در وسایل نقلیه موتوری، خانه‌ها، صنایع و نیروگاه‌ها به دست می‌آید. VOCهای حاصل از فعالیت‌های انسانی عمدتاً از احتراق و بازاریابی بنزین، تولید نفت و گاز بالادست، احتراق چوب مسکونی و از تبخیر سوخت‌های مایع و حلال‌ها به دست می‌آیند. مقادیر قابل توجهی از VOCها نیز از منابع طبیعی (بیوژنیک) مانند جنگل‌های مخروطی سرچشمه می‌گیرند.
ازون به غیر از اثرات قابل توجه بر سلامت انسان، به شدت بر پوشش گیاهی نیز تاثیرگذار است و بهره‌وری برخی از محصولات را کاهش می‌دهد. همچنین می‌تواند به گل‌ها و درختچه‌ها آسیب برساند و به کاهش جنگل‌ها در برخی از مناطق کمک کند. ازون همچنین می‌تواند به مواد مصنوعی آسیب برساند، باعث ایجاد ترک در لاستیک شود، محو شدن رنگ‌ها را تسریع کند و برخی از رنگ‌ها و پوشش‌ها را تسریع کند. همچنین به پنبه، استات، نایلون، پلی استر و سایر منسوجات آسیب می‌رساند.
منابع ازون بد چه هستند؟
منابع NOx و VOCs که به ازون سطح زمین کمک می‌کنند شامل وسایل نقلیه، تجهیزات باغ و چمن، رنگ‌ها و حلال‌ها، ایستگاه‌های سوخت‌گیری، کارخانه‌ها و سایر فعالیت‌هایی است که سوخت‌های فسیلی سوزانده می‌شوند. ازون سطح زمین، که در جو نزدیک به زمین وجود دارد، با لایه ازون در جو بیرونی زمین یکسان نیست.
- سوخت‌های فسیلی
بزرگ‌ترین عامل آلودگی هوا از منابع صنعتی و نیروگاه‌های تولید برق و همچنین وسایل نقلیه موتوری با سوخت فسیلی است. سوزاندن مداوم سوخت‌های فسیلی آلاینده‌های هوا، انتشار گازهای گلخانه‌ای و مواد شیمیایی را در هوا و جو آزاد می‌کند.
تغییرات اقلیمی ارتباط متقابلی با محیط زیست و آلودگی هوا دارد. با انتشار بیشتر آلاینده‌های هوا و گازهای گلخانه‌ای، تعادل انرژی بین جو و سطح زمین تغییر می‌کند که منجر به گرم شدن کره زمین می‌شود. افزایش دمای جهانی به نوبت تولید آلاینده‌های آلرژی‌زا هوا مانند کپک را افزایش می‌دهد و فصل آلودگی را طولانی می‌کند.
- شرایط آب و هوایی
آلودگی هوا و کیفیت پایین هوا را می‌توان به تغییر شرایط آب و هوایی نسبت داد. به عنوان مثال، توفان‌های گرد و غبار در چین ابرهای آلاینده صنعتی و آلودگی ذرات معلق را در سراسر صحرای گوبی به کشورهای همسایه مانند کره و ژاپن در فصل بهار منتقل می‌کند. به همین ترتیب در دوره‌های فشار هوای بالا، هوا راکد می‌شود و آلاینده‌ها بیشتر در مناطق خاصی متمرکز می‌شوند.
- امواج گرما و آتش‌سوزی
امواج گرما نه تنها منجر به افزایش دما می‌شود، بلکه برخی از علل و عوارض آلودگی هوا هستند. هوای داغ‌تر و راکد در طول موج گرما غلظت آلاینده‌های ذرات را افزایش می‌دهد. رویدادهای موج گرمای شدید همچنین خطرات آتش‌سوزی در مقیاس بزرگ را به همراه دارد که به نوبه خود باعث انتشار بیشتر کربن، مه دود و آلاینده‌ها در هوا می‌شود.
آلودگی تابستان اغلب به دلیل آب و هوای خشک که گرد و غبار بیشتری را وارد هوا می‌کند افزایش می‌یابد. این ذرات می‌توانند مسافت‌های زیادی را طی کنند و از مرزها عبور کنند.
در یک مطالعه، محققان در هند دریافتند که آب و هوای خشک و گرد و غبار همراه با افزایش دما به طور قابل توجهی حضور آلودگی PM10 موجود در هوا را افزایش می‌دهد. به طور خاص، آنها تخمین زدند که گرد و غبار پوسته‌دار تا ۴۰ درصد از کل ذرات معلق را در تابستان به دلیل خاک سست، خاکستر معلق در هوا و گرد و غبار به هم زده جاده تشکیل می‌دهد.
انتهای پیام/
نظر شما