به گزارش گروه استان‌های ایسکانیوز از اصفهان، هم‌زمان با فصل تابستان، میزان درگیری‌های فیزیکی و پرخاش‌گری به دلیل تنش‌های ناشی از گرما بیشتر می‌شود هرچند نمی‌توان تمام خصوصیات روان‌شناختی را به آب‌وهوا نسبت داد، اما نباید تأثیرات آن را هم نادیده گرفت. استرس، ناشی از عوامل درونی و بیرونی است. این عوامل بیرونی به چند دسته تقسیم می‌شوند که یک دسته از آن‌ها عوامل فیزیکی مانند گرما، سرما، مناسب نبودن نور و حرارت در محیط کار و زندگی می‌باشد. گرمای شدید یکی از عوامل محرک استرس به ویژه در افرادی است که نسبتِ تحریک‌پذیری آن‌ها در برابر دما، بیشتر از دیگران است. گرمای شدید، نه تنها سلامت بدن را به خطر می‌اندازد، بلکه روی ذهن و خلق‌وخوی افراد نیز اثر منفی دارد. زمانی که افراد در معرض گرمای شدید قرار می‌گیرند، علائم متعددی مانند خستگی، میگرن، بی‌خوابی، کاهش تمرکز و پرخاش‌گری را تجربه می‌کنند. البته گرما به تنهایی تأثیری روی رفتار ندارد؛ بلکه می‌تواند همراه با سایر عوامل، آستانه تحمل فرد را برای پاسخ‌گویی به محرک‌ها کاهش دهد.
در تابستان هم از اختلالات خلقیِ فصلی در امان نیستیم!
اختلال خلقی فصلی، زیرمجموعه اختلال افسردگی فصلی است. در این اختلال، دوره‌های افسردگی فرد با شروع یک فصل که معمولاً پاییز و زمستان می‌باشد، بیشتر خواهد شد؛ درصد کمی از افراد، اختلال خلقی فصلی را در بهار و تابستان هم تجربه می‌کنند که نشانه آن به‌جز احساس ناراحتی و افسردگی در تابستان، شامل اضطراب و نگرانی است. توجه کنید ممکن است در محیط کار، هنگام رانندگی، در تفریح یا مسافرت، افرادی با شما تعامل داشته باشند که از گرمای شدید کلافه شده و با کوچک‌ترین محرکی رفتارهای پرخاشگرانه بروز دهند.
افت عملکرد دانشجویان در هوای گرم
گرمای بیش از حد، باعث نقص در عملکرد شناختی افراد می‌شود. نتایج تحقیقات و بررسی وضعیت شناختی شامل تمرکز، پردازش اطلاعات، زمان واکنش و حافظه در دانشجویان نشان داده دانشجویانی که در محیط‌های با تهویه هوای مناسب زندگی می‌کردند، در امتحان‌های آزمایشی عملکرد بهتری نسبت به دانشجویانی که در محیط گرم قرار داشتند، از خود بر جای گذاشته‌اند. هم‌چنین، وظایف شناختی پیچیده هم‌چون حافظه فعال دانشجویانی که در هوای گرم بودند، به‌طور چشم‌گیری دچار اختلال شده بود.
افزایش حوادث رانندگی براثر گرمای هوا
زمانی که دمای هوا از حد مشخصی فراتر می‌رود، عکس‌العمل رانندگان نیز نسبت به محرک‌های مسیر، چند صدم ثانیه کندتر شده در نتیجه دیرتر واکنش نشان می‌دهند. هم‌چنین، در مسیرهای طولانی بین‌شهری، گرمای ساطع شده از سطح جاده باعث دوبینی و خستگی زودهنگام چشم راننده می‌شود؛ بنابراین احتمال بروز تصادفات رانندگی در فصل تابستان، افزایش می‌یابد.
برای کاهش تصادف در فصل گرم، بهتر است در صورت امکان از رانندگی در زمان اوج تابش نور آفتاب که معمولاً از ساعت ۱۲ تا ۱۶ می‌باشد، خودداری به عمل آید. سعی کنید برای سفر در تابستان به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنید که در زمان شروع حرکت، مسیر رانندگی در برابر آفتاب نباشد. دقت کنید دریچه کولر را مستقیماً به سمت راننده قرار ندهید! زیرا باعث خواب‌آلودگی و کاهش تمرکز خواهد شد. استراحت مناسب بعد از ۲ ساعت رانندگی، نوشیدن آب به اندازه کافی، استفاده از عینک آفتابی استاندارد و رانندگی با سرعت مجاز از عوامل مؤثر بر کاهش حوادث جاده‌ای در فصل تابستان است.
چگونه از بروز رفتارهای تهاجمی ناشی از گرما جلوگیری کنیم؟
شما نمی‌توانید آب‌وهوا را تغییر دهید، اما می‌توانید اقداماتی را برای کاهش اثرات آن بر رفتار خود انجام دهید. اگر مشکوک هستید که ممکن است به تغییرات آب و هوایی حساس باشید، گرما به خودی خود می‌تواند شما را کم‌تحمل‌تر کند و بر نحوه برخوردتان نسبت به مسائلِ اطراف، تأثیر مستقیم بگذارد. اگر سطح استرس و اضطراب‌تان نیز از قبل بالا باشد، یک محرک جزیی می‌تواند تبدیل به فاجعه شود!
خشم، انرژی زیادی از شما می‌گیرد؛ بنابراین یافتن راهی که بتواند این انرژی را به شکل صحیح مصرف کند، بسیار مهم است. هر نوع فعالیت بدنی می‌تواند باعث خارج شدن عصبانیت از بدن شود. نوشتن، نقاشی کردن و … از جمله فعالیت‌هایی هستند که می‌توانند جایگزین خشم شوند. برای پیش‌گیری از بروز رفتارهای پرخاشگرانه ناشی از گرما باید نسبت به جسم و ذهن خود آگاه باشید. دشواری در تنفس نیز یکی از بارزترین نشانه‌های خشم است و تأثیر گرما می‌تواند به صورت سخت نفس کشیدن هم بروز کند. در این مواقع، مهم‌ترین کار این است که روی نفس کشیدن‌تان تمرکز کنید. برای این‌که آرام شوید، به خود فرصت بدهید تا ضربان قلب‌تان کاهش پیدا کرده و از حالت جنگ و گریز به حالت آرامش برسد.
توصیه‌های کلی برای کنار آمدن با گرمای تابستان، تأمین آب بدن و توجه به علائم حیاتی است. اگر سالم هستید و می‌خواهید ورزش کنید، سعی کنید ورزش‌تان را به ساعات بامدادی یا پس از غروب آفتاب موکول کنید. برخی افراد به دلایل مختلف از مصرف مایعات پرهیز می‌کنند و بدین خاطر ممکن است دچار استرس، کلافگی و پرخاش‌گری شوند؛ درحالی‌که این مشکلات می‌تواند با نوشیدن ۱ یا ۲ لیوان آب و مایعات خنک برطرف شود. بنابراین افراد باید عوامل ایجاد استرس را در خود بشناسند تا قبل از این‌که دچار کلافگی و رفتارهای ناخوشایند شوند، استرس را مدیریت و کنترل کنند.
موضوع دیگر این است که بدانید چه چیزی را می‌توانید کنترل کنید و در کنترل چه چیزهایی ناتوان هستید. در واقع، می‌توانید واکنش خود را در موقعیت‌ها و شرایط مختلف کنترل کنید. درحالی‌که در کنترل آب و هوا، طرز فکر دیگران، نحوه صحبت کردن آن‌ها، احساسات سایرین و … ناتوانید! در این مواقع، بهترین کاری که می‌توان انجام داد این است که تلاش‌تان را برای تشخیص، درک و کنترل احساسات و واکنش‌های خودتان، به کار ببندید. هم‌چنین، در زمان آرامش، عوامل مؤثر بر خشم را پیدا کنید؛ به این موضوع بیاندیشید که علاوه بر تأثیر گرما، چه مواردی در خشمگین‌تر شدن شما مؤثر است؟
شناخت و آگاهی پیرامون این عوامل، می‌تواند احتمال بروز واکنش‌های تهاجمی را کاهش دهد.
* کارشناس ارشد روان‌شناسی عمومی
نظر شما