حسن بنیانیان مشاور و دستیار امور فرهنگی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز درباره اهیمت ادبیات و زبان فارسی اظهار کرد: عوامل مختلفی تاثیر گذار بر فرهنگ و تغییر دهنده این حوزه هستند. بخشی از این عوامل منشا خارجی و بخشی دیگر منشا داخلی دارند. عوامل خارجی مانند تهاجم فرهنگی و بهره‌گیری از علوم نوین بشری است. عوامل داخلی مانند فعالیت نا آگاهانه متولیان فرهنگ در جامعه است.
بیشتر بخوانید:
تحول در آموزش فارسی با رویکرد مهارتی
وی گفت: بخشی از تغییرات فرهنگ ناخودآگاه و غیر مستقیم است مانند ادبیات و زبان فارسی. این حوزه از جمله عوامل بسیار مهم حوزه فرهنگ است که اگر مورد تهاجم قرار بگیرد، تاثیر آسیب زایی در پی دارد. عوامل تاثیر گذار بر ادبیات می‌تواند بر اثر خودباختگی افراد نیز باشد. به عنوان مثال یک ساندویچ فروشی اسم غیر فارسی و خارجی انتخاب می‌کند چراکه فکر می‌کند برخی از مردم دچار خود تحقیری هستند و اگر نام مغازه غیر فارسی و انگلیسی باشد، فروش بیشتری خواهد داشت.
بنیانیان درباره برخی هجمه‌های داخلی بر ادبیات فارسی عنوان کرد: مارک برخی لباس‌ها را انگلیسی انتخاب می‌کنند تا فروش بیشتر داشته باشند یا برخی استادان سر کلاس درس مرتب و افراطی از واژگان انگلیسی استفاده می‌کنند تا به دانشجویان ثابت کنند که خیلی باسواد هستند. افرادی می‌خواهند خود نمایی کنند یا کلاس بگذارند، ادبیات بیگانه بهره می‌گیرند. اکنون ادبیات و زبان فارسی مورد حمله قرار گرفته است.
عضو سابق دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: زمانی که لغات خارجی و بیگانه در زبان و ادبیات ما زیاد شد، دیگر مفاهیم و ادبیات گذشته مانند اشعار و ضرب المثل‌ها را متوجه نمی‌شویم. قطع ارتباط ملت با مفاهیم فرهنگی و زبان گذشته مانند قطع کردن ریشه‌های یک درخت است. بنابراین خطر خشکیده شدن درخت زیاد است.
عدم تناسب عملکرد نهادهای فرهنگی با هجمه‌های وارده بر ادبیات فارسی
وی گفت: حفظ ادبیات و زبان فارسی یکی از ابزارهای بسیار مهم برای مبارزه با آسیب‌های فرهنگی وارداتی و اصلاح فرهنگ داخلی است. حکیم فردوسی هزار سال شعر سروده است. امروز خارجی‌ها فارسی یاد می‌گیرند که این اشعار را متوجه شوند. بنابراین سرمایه تاریخی در ادبیات و زبان فارسی وجود دارد که می‌تواند فرصت مناسبی در تعاملات بین‌المللی ایران باشد.
بنیانیان در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا نهادهای مختلف مانند صدا و سیما و مسئدولان توانستند در حفظ ادبیات فارسی موفق باشند، گفت: این موضوع صفر و یک نیست. تلاش‌هایی در این باره انجام می‌شود. ولی میزان موفقیت آن‌ها متناسب با هجمه وارده به ادبیات فارسی نیست.
این استاد دانشگاه گفت: در حال حاضر میزان توجه رسانه ملی، دانشگاه‌ها و آموزش و پرورش نسبت به حجم خود کمتر بینی و شیفتگی به فرهنگ غرب در کشور و هجمه‌های خارجی در جامعه، کفایت نمی‌کند. به همین دلیل زبان و ادبیات فارسی آسیب می‌بیند. ما نباید این موضوع را سال‌ها رها می‌کردیم . اکنون ۷۰ درصد تابلوهای مغازه‌های خیابان‌های تهران انگلیسی است و انگار در یک کشور خارجی قدم می‌زنیم.
وی با اشاره به یک برنامه تلویوزیونی که کلمات خارجی استفاده شده توسط مسئولان را نمایش می‌داد، گفت: این برنامه‌ها تا حدودی تاثیر گذار است؛ اما چون کار همه جانبه و اساسی نیست، این آسیب‌ها ادامه دارد.
بنیانیان گفت: مردم و مسئولان باید با کمک یکدیگر نسبت به تهاجم فرهنگی به ادبیات و حفظ زبان حساسیت نشان دهند. زمانی که مسئول، وزیر یا یک استاد در یک جلسه رسمی، انگلیسی صحبت می‌کند، فردی در همان جلسه باید به صورت محترمانه به وی تذکر دهد.
مبارزه برای کلمات غیرفارسی محدود به برنامه تلویزیونی نباشد
نویسنده کتاب «ایده پردازی در فرهنگسازی» گفت: اقدامات و مبارزه با کلمات غیر فارسی نباید محدود به یک برنامه تلویزیونی و شکار لحظاتی صحبت کردن مسئولی به زبان انگلیسی توسط یک خبرنگار نباشد. افکار عمومی و نخبگان نسبت به این موضوع مسئولیت داشته باشند و عکس العمل نشان دهند. در چنین شرایط روند نادرست، اصلاح می‌شود.
وی گفت: ما تمام کلماتی غیراخلاقی فارسی که در محاوره استفاده می‌شود یا در عناوین مغازه‌ها وجود دارد را رها کرده‌ایم و به چند کلمه انگلیسی مسئولان توجه کرده‌ایم. این موصوع کفایت نمی‌کند.
بنیانیان گفت: استفاده از کلمات انگلیسی برای به اصطلاح کلاس گذاشتن ریشه در دوران کودکی افراد دارد.
مشاور و دستیار امور فرهنگی دکتر طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی گفت: تلاش صدا و سیما قابل تقدیر است اما به جای گیر دادن به مدیران و وزرا و مسئولان نظام، برنامه موثر بسازد.
وی با اشاره به فرهنگ سازی از دوران کودکی گفت: زمانیکه دکتری از کروات به عنوان نماد غربی استفاده می‌کند، علی رغم اینکه همه می‌دانیم کروات ربطی به علم ندارد، احساس می‌کنیم که باسوادتر است. چون از کودکی دیده‌ایم که تمام دکترها از کروات استفاده می‌کنند.
بنیانیان گفت: ما باید مبارزه فراگیر با برخی اصطلاحات رایج اما نادرست در ادبیات فارسی، رسانه ملی، تئاتر و مدارس داشته باشیم. به عنوان مثال زمانی که حال کسی را می‌پرسیم نباید بگوید «مرسی» بلکه باید بگوید که خوبم یا بهتر شدم. از سوی دیگر نیز باید از ظریت‌های زیبایی که در ادبیان فارسی کهن وجود دارد نهایت استفاده را در صحبت‌هایمان کنیم.
رها شدگی ۴۰ ساله ادبیات فارسی
عضو سابق دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: ما بی‌تفاوتی ۴۰ ساله نسبت به موضوع ادبیات و زبان فارسی داریم. بنابراین اگر بخواهیم با شرایط موجود مقابله کنیم باید مبارزه‌ای همه جانبه داشته باشیم. یعنی رسانه ملی، آموزش عالی، آموزش و پرورش، رسانه‌ها و غیره با یکدیگر همکاری داشته باشند.
وی درباره اینکه آیا آموزش عالی و دانشگاه‌ها وظایف خود را برای حفظ زبان فارسی به درستی انجام دادند با خیر، گفت: نه، دانشگاه‌های ما در مقوله فرهنگ مشکلات جدی دارند. مفهوم فرهنگ در آموزش عالی و آموزش و پرورش به برگزاری برخی مراسمات تقویمی تقلیل داده شده است. وقتی مراسم برگزار شد، احساس می‌شود به اندازه کافی فعالیت فرهنگی انجام شده است.
بنیانیان گفت: بعد از انقلاب برای فرهنگ سازی در مراکز آموزش فقط مربی پرورشی گذاشتیم ولی به بعد معلمان و اساتید دقت نکردیم. در نتیجه این مربی فرهنگ را به تشکیل گروه سرود یا برگزاری نماز جماعت با ۱۰ درصد دانشجویان تقلیل داد.
این کارشناس فرهنگی گفت: مقوله فرهنگی و تربیتی در فعالیت‌های حاشیه‌ای دانشگاه‌ها قرار گرفته است. با راه اندازی نهادهای فرهنگی که درصد کمی از دانشجویان عضو آن هستند، در واقع فرهنگ رها شده است. در نتیجه استادی که تازه از اروپا برگشته تمام مثال‌ها، تکیه کلام‌ها و لغاتش غربی و انگلیسی است. دانشجویان این استاد نیز ترغیب به استفاده از لغات غیر فارسی می‌شوند.
نبود وقت برای رسیدگی به تهاجمات وارده به ادبیات فارسی در شورای عالی انقلاب فرهنگی
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا عملکرد شورای عالی انقلاب فرهنگی در سیاست گذاری و تصمیم گیری برای حفظ زبان فارسی مناسب است یا خیر، گفت: شورا محلی برای مشورت است. مسائل گوناگون در حوزه علم و فرهنگ وجود دارد که شورا باید به آنان رسیدگی کند. در نتیجه نوبت و وقت به معضلات این چنینی نمی‌رسد.
بنیانیان گفت: البته برای توجه به زبان فارسی، مرکزی برای حفظ زبان و ادبیات فارسی و معادل سازی توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی تشکیل شده است. البته گلایه درباره اینکه آیا شورا بر این مرکز به خوبی نظارت می‌کند، وجود دارد.
مشاور دکتر طهرانچی در امور فرهنگی گفت: رهبر انقلاب اسلامی بر تشکیل شورای برای طراحی نظام مدیریت فرهنگی انقلابی کشور تاکید دارند. این موضوع نشان می‌دهد که ایشان از کارایی این شورا گله‌مند هستند. در این راستا مرکز رصد فرهنگی تشکیل شده تا این عملکرد بهبود یابد.
وی درباره اهمیت فرهنگ بیان کرد: ما در جمهوری اسلامی بیشتر از سایر جوامع باید در حفظ فرهنگ بومی خودمان کوشا باشیم. به این دلیل که هدف غائی انقلاب اسلامی، یک هدف فرهنگی است. بر اساس اندیشه اسلامی، پیشرفت در جامعه اسلامی زمانی معنا دارد که با پیشرفت مادی و معنوی هم راستا باشد. ما برای رشد معنویت و پیشرفت جامعه در موضوعات مادی به فرهنگ و اصلاح فرهنگ نیاز داریم.
بنیانیان تصریح کرد: ریشه قدرت و اقتدار نظام جمهوری اسلامی ایران در فرهنگ است. به این معنا که قدرت و پیشرفت‌های علمی و نظامی زمانی معنا دارد که با اندیشه‌ها و ارزش‌های انقلابی گره خورده باشند.
نویسنده کتاب «ایده پردازی در فرهنگسازی» در پایان خاطرنشان کرد: جهانی شدن اجتناب ناپذیر است و ما مجبور به تعامل با سایر کشورهای جهان هستیم. این جهانی شدن، بر فرهنگ تاثر می‌گذارد. ما باید فرهنگ خودمان را از این آسیب‌ها حفظ کنیم. باورها و فرهنگ کشورمان همواره مورد تهاجم دشمنان انقلاب بوده و آنان متوجه شدند که با ابزار نظامی و اقتصادی نمی‌توانند مانع از رشد، پیشرفت و اقتدار ایران شوند.
انتهای پیام/
نظر شما