کاوه سبوحیان رئیس کمیته کنترل کیفی سازمان نظام مهندسی استان همدان در گفت‌گو با خبرنگار استانی ایسکانیوز از همدان با بیان اینکه منظور از ساختمان های ضد زلزله چیست، اظهار کرد: در ابتدا بهتر است بدانیم که بکار بردن عنوانی به صورت ساختمان ضد زلزله درست نیست و عبارت صحیح آن، ساختمان مقاوم در برابر زلزله می‌باشد. ساختمان های مقاوم دربرابر زلزله باید بتوانند در برابر نیروی زلزله تاب و تحمل کافی را داشته باشند، تا جایی که هدف اصلی که همان ایمنی جانی ساکنین ساختمان ها است، تامین شود؛ به عنوان نمونه در زمان وقوع زلزله باید ساکنین فرصت کافی را برای تخلیه داشته باشند و یا اینکه تا حد امکان عناصر اصلی باربر سازه‌ای ساختمان‌ها اعم از تیرها و ستون ها، کمترین آسیب را متحمل شوند، زیرا تعمیر عناصر غیر سازه ای مثل دیوارهای داخلی یا خارجی ساختمان در آینده قابل تعمیر و مرمت می‌باشند.

وی در رابطه با اقداماتی که در گذشته برای کاهش خسارات زلزله انجام گرفته است، بیان کرد: در گذشته‌ای نه چندان دور (حدودا دهه پنجاه) در کشور ما متأسفانه به دلیل عدم شناخت مفاهیم مرتبط با مبحث مهندسی زلزله، دیدگاه مهندسین سازه بیشتر ثقلی بوده و ساختمان را برای تحمل وزن اجزا و متعلقاتش طراحی می‌کردند، بعدها که بحث نیروی باد برای ساختمانهای سبک و دارای مساحت زیاد مثل سوله‌ها و انبارها حائز اهمیت تشخیص داده شد، به کاربردن المان هایی که به بادبند معروف بودند رایج گردید. اما نکته جالب این است که در معماری سازه های باستانی و کهن در ایران از تکنولوژی های خاصی برای تاب آوری ساختمان‌ها در برابر زلزله استفاده شده که بسیار هم موفق بوده و هنوز هم پا برجا هستند، که به طور مثال می‌توانیم به آرامگاه کوروش در پاسارگاد اشاره کنیم که اولین نمونه است که از روش جداسازی پی در آن استفاده شده.

سبوحیان ادامه داد: این آرامگاه که بر خلاف امپراطوری بزرگ و شکوهمند کوروش بسیار ساده و متواضعانه است، بنایی به شکل مکعب مستطیل با ابعاد شش متر در پنج متر و سقفی مثلثی دارد. شش پله بزرگ افراد را به این اتاقک می رساند که با یک در به داخل آن منتهی می‌شود. ساخت بنا بر روی ماسه یا شن های سست از این دست ترفندها برای جذب لرزه ها هنگام زلزله بوده است یا به عنوان نمونه ساختمان هایی سنگی که با چوب به هم متصل می شدند که قابلیت انعطاف را به سازه می‌بخشیدند. این بناها در جزیره یونانی کرت، مربوط به یونان باستان هستند. معبد آتن در تروی نیز بروی پایه ای ضخیم از ماسه قرار دارد که انرژی لرزه‌ها را جذب می‌کنند.

دانشجوی دکتری سازه در ارتباط با فناوری های روز زلزله اظهار داشت: امروزه تکنولوژی های زیادی جهت مقاوم سازی ساختمان‌ها در برابر زلزله وجود دارد به عنوان نمونه سیستم فونداسیون معلق یا استفاده از سیستم جداسازی پایه، که هدف آن ایجاد حرکت آرام و بدون خسارت ساختمان هنگام وقوع زلزله می‌باشد، یا سیستم ساختمان های هوشمند که در مرکز ساختمان یک پردازنده کامپیوتری وجود دارد که در زمان وقوع زلزله با استفاده از بازوهای هیدرولیکی در کسری از ثانیه نیروهایی را در خلاف جهت نیروهای مخرب زلزله به ساختمان وارد و یا به نحوی دیگر میتوان به سیستم حرکت گهواره ای ساختمانها اشاره کرد که سازه پس از تجربه یک جابه جایی زیاد، دوباره به حالت پایدار خود بر می‌گردد. همچنین استفاده از تجهیزات مستهلک کننده نیروی زلزله، نظیر انواع میراگرها و غیره موثر است.

رئیس کمیته کنترل کیفی سازمان نظام مهندسی استان همدان درباره به صرفه بودن استفاده از این تجهیزات ادامه داد: همانطور که می‌دانید هدف اصلی سیستم های مقاوم دربرابر زلزله، ایمنی جانی افراد است اما انتخاب سیستمی که بتواند ضمن انجام ماموریت خود از لحاظ اقتصادی هم مقرون به صرفه باشد بسیار حائز اهمیت است. به عنوان نمونه می‌توان به استفاده از میراگرها و یا فیوزهای سازه ای اشاره کرد که وظیفه استهلاک و اتلاف نیروی زلزله را دارند، بطوریکه در این استراتژی می توان سازه ها را طوری طراحی کنیم که در ابتدا انرژی زلزله جذب این تجهیزات شوند و نخستین المان هایی که پس از وقوع زلزله تخریب می شوند همین میراگرها و فیوزها باشند، بنابراین پس از رخداد زلزله سازه اصلی همچنان میتواند سرویس دهی خود را حفظ کند و فقط برخی از المان‌های جاذب انرژی لازم است که تعمیر یا تعویض شوند و این موضوع بسیار اقتصادی است؛ به نحوی که به جای احداث ساختمان جدید، فقط برخی قطعات را در ساختمان تعویض نماییم.

بازرس مضاعف سازه سازمان نظام مهندسی استان همدان در پاسخ به این سئوال که تا چه میزان از فناوری های ضد زلزله در ایران استفاده می‌شود، گفت: علی رغم پیشرفت زیاد علم مهندسی زلزله در ایران و امکان دسترسی متخصصین این حوزه به تجهیزات آزمایشگاهی پیشرفته و رشد مقالات علمی داخلی در این حوزه، متأسفانه قسمت اعظمی از این پژوهش ها هنوز بومی سازی نشده است و غالباً ساختمان‌هایی که در ایران احداث می شوند با تکنولوژی بسیار قدیمی و از رده خارج شده در دنیا، ساخته می شوند. بنابراین لازم است بین رشد تئوری علوم مهندسی در کشور ما از روش ها و تجهیزات نوین در صنعت ساختمان بهره گرفته شود.

در آخر وی در رابطه با مقدار مقاومت سازه های ضد زلزله اظهار کرد: خیلی از افراد این سوال را می‌پرسند که مثلاً یک ساختمان خاص تا زلزله چند ریشتری را می‌تواند تحمل کند، در صورتی‌ که ریشتر مقیاسی برای اندازه‌گیری بزرگی زمین لرزه است که میزان انرژی آزاد شده در کانون زلزله را نشان می‌دهد و از طرفی مقیاس ریشتر تنها برای زمین لرزه‌هایی با فرکانس مشخص و در جغرافیایی با فواصل محدود کاربرد دارد.

کاوه سبوحیان ادامه داد: ضمناً پارامترهایی نظیر مدت زمان تداوم زلزله هم در میزان خسارت ها موثر می‌باشد، اما باید این موضوع را بیان نماییم که نظارت بر اجرای حداقل ضوابط آیین نامه‌ای در احداث ساختمان‌ها در ایران می‌تواند تا حد زیادی از خسارات مالی و جانی در زمان وقوع زلزله را کاهش دهد. ضمنأ با بروزرسانی ضوابط آیین نامه ها و دستورالعمل های داخلی و تکنولوژی اجرای ساختمانها، پیوسته باید در کاهش تلفات حوادث طبیعی کوشش نماییم.

خبرنگار: مبینا رستگاری

انتهای پیام/ً