به گزارش خبرنگار سیاسی ایسکانیوز؛ عبارت «ایران اصولا آماده گفتوگو با دولت دوم ترامپ است.» بحث برانگیزترین جمله مسعود پزشکیان در مصاحبهای اختصاصی با NBC است. شاید این جمله علاوه بر سرور کسانی که خواهان مذاکره بیقید و شرط با آمریکا هستند، به دستاویزی برای مخالفان پزشکیان که وی و دولتش را متهم به سازشکاری با غرب میکنند، نیز شود.
بیشتر بخوانید؛
دوئل پرحاشیه موافقان و مخالفان FATF روی دور تند
اما رئیسجمهور در ادامه گفتگو با این شبکه آمریکایی تاکید کرده است: «ایالات متحده در گذشته به تعهدات خود عمل نکرده و به دنبال سرنگونی دولت ایران بوده است. مشکلی که ما داریم در گفتوگو نیست. این در تعهداتی است که از گفتوگو و مذاکره ناشی میشود که ما باید به آن متعهد شویم. ما این شک را داریم که، مهم نیست چقدر درگیر گفتوگو و مذاکره هستیم، آنها در صدد سرنگونی دولت هستند، نه حل مشکلات.»
افزودن این قیود به مذاکره احتمالی جمهوری اسلامی ایران با دولت آمریکا حاکی از بیاعتمادی واقعگرایانه و مبتنی بر سابقه دولت اول ترامپ است. ترامپ در سال ۲۰۱۶ به طور یک جانبه از برجام خارج شد و با ترور سردار سلیمانی، قرار دادن نهاد نظامی سپاه پاسداران در لیست تروریستی و اعمال فشارهای حداکثری علیه ایران، سختترین شرایط اقتصادی چند دهه گذشته را برای مردم ایران رقم زد به گونهای که آن چه از دوره اول ریاستجمهوری وی در اذهان ایرانیان باقی مانده است در کلمات تلخی مانند ترور، تحریم و فشار حداکثری خلاصه میشود.
شب گذشته و پیش از انتشار مصاحبه رئیسجمهور، معاون ارتباطات و اطلاعرسانی دفتر وی با قید « مذاکره شرافتمندانه» در توئیتی نوشت: «پیام مهم رئیسجمهور پزشکیان در گفتوگو با لستر هالت Lester Holt مجری معروف آمریکایی فردا از شبکه تلویزیونی NBC پخش خواهد شد. ایران خواهان صلح و تنشزدایی در منطقه و جهان است، جنگافروزی، تجاوز و نسلکشی رژیم صهیونسیتی را محکوم میکند و آماده مذاکره شرافتمندانه است.»
توئیت سید مهدی طباطبایی، با واکنش تند روزنامه کیهان روبرو شد. این روزنامه در بخشی از یادداشت امروز خود آورده است: ترامپ و مذاکرات شرافتمندانه؟ این شرافتمندی را در پایمال کردن توافق برجام توسط او دریافتهاند، یا در ترور شهید سلیمانی؟ در فشار حداکثری شکست خورده، یا در «نه مرسی» گفتن ترامپ به پالس مذاکراتی پنج سال قبل آقای ظریف؟! در صورت بیاعتنایی به پایمال شدن حقوق ایران در برجام توسط ترامپ و بیغیرتی نسبت به خون شهید سلیمانی، چگونه میتوان از مذاکرات شرافتمندانه و با حفظ اصول دم زد؟! اگر نسبت به خون شهید سلیمانی غیرت و حساسیت ندارند، آیا درباره برجام هم که زمانی نگاه ناموسی به آن را اشاعه میدادند، نمیخواهند غیرت داشته باشند و به کاری تن بدهند که حتی آقای روحانی در زمان خودش دیوانگی میدانست؟ از کی تا به حال ارتکاب دیوانگی، اقدامی شرافتمندانه و توأم با حفظ اصول شمرده میشود.»
در ماههای اخیر برخی از سیاست ورزان با بیان جملاتی مانند «این ترامپ، آن ترامپ نیست» و «ترامپ دور دوم با ترامپ دور دوم تفاوت دارد»، «ترامپ تاجر است و اهل مذاکره» سعی میکنند تا دولت دوم ترامپ را متفاوت از دولت اول وی جلوه دهند اما صرف نظر از تغییر یا عدم تغییر احتمالی در دولت جدید آمریکا، واقعگرایی در مواجهه با مسالهای مانند «مذاکره با دولت آمریکا» به معنی از یاد نبردن صدماتی است که در دولت اول ترامپ به ایران وارد شد.
در همین چارچوب وزیر امور خارجه نیز در یک برنامه تلویزیونی با بیان اینکه آمریکا از برجام خارج شده است و ما مذاکرهای با آمریکا در این زمینه نداریم، اظهار کرد: «آیا دولت جدید آمریکا در این زمینه آماده هست یا نه ؟ ما نمیدانیم و باید و باید مشخص شود.»
سید عباس عراقچی همچنین ادامه این گفتگو، مذاکره با آمریکا را مشروط به بازگشت این کشور به برجام دانسته و گفته است: «ما با دولت جدید آمریکا در چارچوب مذاکرات هستهای کاری نداریم، چون آمریکاییها از برجام خارج شدهاند. بعد از خروج آمریکا، طرفهای دیگر یعنی اروپاییها با آمریکا مذاکره میکردند و سیاست ما کماکان همان است؛ ما با آمریکا مذاکرهای نمیکنیم، تا زمانی که به برجام بازگردند و سیاست خود را در این زمینه اعلام کنند.»
پزشکیان پس از اعلام پیروزی ترامپ، در جمع اعضای ستاد خود اعلام کرده بود: «برای ما هرگز تفاوتی نخواهد داشت که چه کسی در انتخابات آمریکا پیروز شده، چرا که کشور و نظام ما به قدرت درونی خود با ملتی با عزت و عظمت متکی است.» عباس عراقچی نیز پیش از اعلام انتخابات ریاست جمهوری آمریکا گفته بود: «اینکه چه کسی انتخاب شود، ارزشی برای ما ندارد. شاید در تاکتیکها تغییراتی ایجاد شود اما تغییری در راهبردهای اصولی نخواهیم داشت.»
فواید تابوشکنی از مذاکره
در دوران کارزار انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ آمریکا بسیاری از حامیان مذاکره با آمریکا امیدوار بودند تا نام کاملا هریس به عنوان برنده نهایی این دوره از انتخابات از صندوقهای رای بیرون بیاید تا همزمانی دولت هریس و پزشکیان، روند مذاکرات را تسهیل کند اما با پیروزی ترامپ، بیم از تداوم و تشدید فشار حداکثری موجب شد تا بار دیگر پیشنهاد مذاکره مستقیم با ترامپ در دستور کار این طیف قرار گیرد.
علی عبدالعلیزاده، نماینده رئیسجمهور در اقتصاد دریامحور ۲۳ دی ماه ۱۴۰۳ در اظهارتی که حواشی زیادی بوجود آورده، درباره مذاکره با آمریکا اظهار کرد: «در انتخابات از من سؤال شد که آقای ترامپ دارد رئیسجمهور آمریکا میشود، شما با او چه میکنید؟ گفتم با او مذاکره میکنیم. ما اصلا ابایی از مذاکره و گفتگو نداریم. باید گفتگو کنیم و نمیشود مسائل منطقه را در هوا نگه داشت؛ یا جنگ یا هیچ.»
وی همچنین با بیان این که گفتگو باید رودرو باشد و به این صورت نباشد که مدام پیکها بیایند و بروند اعلام کرده است: «این گفتگو نیست و پیام از سوی پیک هم ممکن است عوض شود. گفتگو باید مردانه و شرافتمندانه و رودرو باشد و باید از منافع ملی خود دفاع کنیم. خوشبختانه حاکمیت نظام هم به این نتیجه رسیده که با مقامات آمریکا گفتگوی رو در رو داشته باشیم.»
اظهارتی از این دست با توجه به این که هنوز ترامپ وارد کاخ سفید نشده و مشخص نیست چه موضعی در برابر سیاستهای هستهای و منطقهای ایران داشته باشد کمی عجولانه و ناشی از دیدگاهی است که روابط پیچیده بینالمللی را سادهسازی میکند و همین سادهسازی ممکن است به پاشنه آشیل تیم مذاکره کننده تبدیل شود. با نظر به چنین دیدگاهی که اصول موضوعه آن «ترامپ هراسی» و «پیوند زدن تمام مشکلات کشور به مذاکره» است برخی تحلیلگران بر این باورند در صورتی که شرایط دو جانبه و برابر بین ایران و آمریکا برای گفتگوی غیرخصمانه فراهم شود، چنین گفتگویی فارغ از نتیجه آن، دو دستاورد اساسی خواهد داشت:
۱) ایران برای دفاع از حقوق مردم و در چارچوب مصالح عالی کشور ابایی از گفتگو با هیچ کشوری ندارد و زمانی از مذاکره کنارهگیری می کند که طرف مقابل به اصول پایبند نباشد و همانطور که رئیسجمهور در گفتگو با NBC اعلام کرده است: «ایران به دنبال جنگ نیست، اما در صورت حمله به سایتهای هستهای خود آماده دفاع از خود خواهد بود.»
۲) در صورتی که باب مذاکرات اصولی با کشورهای غربی از جمله آمریکا نیز باز شود، باز هم توقف مطلق بر مذاکره «خطای راهبردی» است زیرا بخشی از مشکلاتی که کشور در حال دست و پنجه نرم کردن با آن است به دلیل سوء مدیریت و ناتوانی در استفاده از منابع داخلی است و مسائل خارجی از جمله تحریم، برجام، FATF صرفا موجب ضریب گرفتن مشکلات هستند.
آیا همه چیز متوقف بر مذاکره است؟
وزیر امور خارجه در گفتگوی تلویزیونی شب گذشته استراتژی دستگاه دیپلماسی کشور درباره مذاکره با آمریکا را این گونه تشریح کرد: «همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند، امید و اتکای دولت به مذاکره نیست و امید ما خنثیسازی و مقابله با تحریمهاست، اما این مسیر را نیز رها نمیکنیم، در عین حال که به آن دل نبستهایم و برای خنثیسازی تحریمها با اتکا به توانمندیهای داخلی کشور تلاش میکنیم.»
وی همچنین در پاسخ به نگرانی برخی گروهها درباره مذاکرات مستقیم بین ایران و دولت جدید آمریکا گفت: «وزارت خارجه، تصمیم نظام را اجرا خواهد کرد و بر اساس رویکردهای طرف مقابل سیاست خود را تنظیم میکنیم. همواره بر مذاکرات شرافتمندانه و عزتمندانه و بر اساس احترام متقابل تاکید کردهایم، نه مذاکراتی که بر اساس زور و فشار باشد. به نظر ما فرمولی که در برجام وجود داشت یعنی «اعتمادسازی در برابر رفع تحریمها» همچنان معتبر است. به دوستانی که دغدغه دارند اطمینان میدهم که سیستم و روال تصمیمگیری در کشور شناخته شده است و این موضوع سازوکار خود را دارد.»
علی لاریجانی، مشاور رهبر انقلاب نیز ۱۷ آبان ۱۴۰۳ در گفتگویی با شبکه خبر در واکنش به موضع ایران در قبال دولت جدید آمریکا اعلام کرده بود: «در بعضی حرفهایش نشانههایی بود، مثلاً نزدیک رأیدادن گفت من نمیخواهم با ایران بجنگم، میخواهم مسئله هستهای ایران به سمت سلاح نرود.» اشاره وی به سخنان ترامپ روز ۱۵ آبان ۱۴۰۳ است که پس از آنکه در فلوریدا رأی خود را به صندوق انداخت، به خبرنگاران گفت به دنبال «آسیب رساندن به ایران» نیست اما تهران «نمیتواند سلاح هستهای داشته باشد.» هر چند مشاور رهبر انقلاب در بخش دیگری از گفتگوی خود خاطرنشان کرده بود: «ایران نباید کار خود را با دونالد ترامپ پیوند بزند.»
پس از پیروزی ترامپ در انتخابات ۲۰۲۴ آمریکا محمدجواد ظریف، معاون راهبردی رئیسجمهور نیز، ۱۹ آبان ۱۴۰۳ در حاشیه اجلاس مکتب نصرالله با اشاره به شکست سیاست فشار حداکثری دور اول ترامپ گفته بود: «آقای ترامپ باید نشان بدهد که سیاستهای غلط گذشته را دنبال نمیکند. حتما ترامپ متوجه شده است که سیاست فشار حداکثری که ایشان شروع کرد، باعث شد که ایران غنیسازیاش از ۵/۳ درصد به ۶۰ درصد برسد و تعداد سانتریفیوژها نیز افزایش پیدا کند. خود ایشان اهل محاسبه است، باید محاسبهای بکند، چرتکهای بیندازد، ببیند که سود و زیان آن سیاست چه بوده و آیا کماکان میخواهد آن سیاست زیانبار را ادامه بدهد یا عوض کند.»
در همین راستا سیدکمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی نیز ۵ دی ماه ۱۴۰۳ در مصاحبه خود با المیادین نحوه تعامل ایران با دولت جدید آمریکا را مشروط به سیاست جدید آمریکا کرد و گفت: «آماده مذاکره و درعینحال مقاومت در برابر فشارها هستیم. گامهای خود را متناسب با نوع سیاست دولت جدید آمریکا مشخص خواهیم کرد.»
امروز ۲۶ دی ماه ۱۴۰۳ نیز سخنگوی دولت درحاشیه حیات دولت و پاسخ به پرسشی پیرامون اعلام آمادگی رئیسجمهور برای گفت وگو با آمریکا و دولت ترامپ طی مصاحبه با شبکه NBC، گفته است: «اصولا مذاکره کردن و یا مذاکره نکردن موضوعاتی هستند که مطابق با اصول کلی نظام مورد بررسی قرار می گیرند. اگر بنا باشد مذاکره کنیم یا مذاکره نکنیم، بر اساس سه گانه عزت، حکمت و مصلحتی است که رهبری دستور دادند، خواهد بود. دولت حتما در مسیر حفظ عزت و شرافت ایرانی در راستای مصالح کشور و نظام حرکت خواهد کرد.»
تمام موضعگیریهای فوق حاکی از این است که ایران در چارچوب اصول راهبردی خود عمل میکند. گفتنی است رهبر انقلاب در سخنرانی خود یک روز پس از اعلام نتایج انتخابات آمریکا، هیچ واکنشی به نتیجه این انتخابات نشان ندادند که این مسئله به زعم بسیاری از تحلیلگران حاکی از «عدم گره زدن» مسائل کلان داخلی به مذاکره تحت هر شرایطی است.
پیام به ترامپ پیش از ورود به کاخ سفید؟
رئیسجمهور در بخش دیگری از مصاحبه خود با NBC در پاسخ به سوالی درباره توطئه علیه ترامپ که به ایران نسبت داده شده بود، گفت: «این از آن طرحهایی است که اسرائیل و سایر کشورها برای ترویج ایرانهراسی طراحی میکنند. ایران هرگز اقدام به ترور کسی نکرده و برنامهای برای ترور ندارد. حداقل تا جایی که من میدانم.» سوال لستر هالت از پزشکیان اشاره دارد به ماجرای اتهامی که اخیرا آمریکا به ایران نسبت داد و متضمن خونخواهی سر دار سلیمانی است.
در نوامبر ۲۰۲۴ (آبان ۱۴۰۳) وزارت دادگستری آمریکا فردی به نام فرهاد شاکری، که شهروند افغانستان معرفی شده، را متهم کرد از طرف سپاه پاسداران ماموریت داشته طرحی را برای کشتن ترامپ تهیه کند. اتهامی که به سرعت از سوی ایران رد شد. آن زمان نمایندگی دائم ایران در سازمان ملل در پاسخ به سوال رسانههای آمریکایی پیرامون ارائه تضمینهای کتبی مبنی بر عدم وجود برنامهای برای ترور ترامپ، اعلام کرد: «ما راجع به جزئیات پیامهای رسمی که میان دو کشور تبادل میشود در سطح عمومی اظهار نظر نمیکنیم. جمهوری اسلامی ایران از سالها قبل اعلام کرده که موضوع ترور شهید سلیمانی را از طریق مراجع حقوقی و قضایی دنبال میکند و پایبندی کامل به اصول شناخته شده حقوق بین الملل دارد».
سوال مجری NBC از پزشکیان علیرغم اینکه پیشتر ایران پاسخ آن را به صورت رسمی داده است، یکی از بخشهای بسیار برجسته این گفتگو بود که شاید بتواند این پیام را به کاخ سفید کند که ایران صرفا به دنبال گره نزدن مسائل داخلی به مذاکرات است لذا مذاکره را اصلی ترین مسیر حرکت خود نمیبیند.
انتهای پیام/
نظر شما