گروه بین الملل ایسکانیوز- قریب به سه ماه پس از سقوط بشار اسد و روی کار آمدن شورشیان در سوریه به رهبری جولانی قیام حامیان بشار اسد در منطقه علوی نشین لاذقیه و طرطوس در کرانه دریای مدیترانه رژیم جدید سوریه را با یک چالش جدی امنیتی مواجه کرد. نیروی نظامی رژیم جولانی به مناطق قیام هجوم آورد و به کشتار و جنایت در جامعه علوی دست زد که طی آن بیش از هزار نفر از علویان که اکثریت آنها از غیر نظامیان هستند کشته شدند. جولانی و رژیم جدیدش از زمان روی کار آمدن سعی در ارائه تصویری اعتدال گرا ، میانه رو از خود به جامعه جهانی داشتند و خود را حامی تمام اقشار ، قومیت ها ، مذاهب و بخشهای متنوع و متعدد جامعه سوریه معرفی می کنند. اما این جنایات وحشیانه ، کشتار و نسل کشی جامعه علوی توسط نیروهای جولانی تصویر مزبور را نزد جامعه بین المللی به نحوی جدی زیر سوال برده است.

حال سوالات اساسی عبارتند از :

- آیا حاکمیت جولانی و رژیمش بر سوریه مستحکم است؟

-راهبرد محور مقاومت در سوریه چگونه ارزیابی می شود؟ و چه وجوه اشتراکی با منافع و پروژه ترکیه دارد؟

ب)تحلیل

قیام علویان در سوریه علیه رژیم جولانی بیانگر ثبات و امنیت شکننده سوریه تحت حاکمیت جولانی است. طی مدت سه ماه رژیم جولانی موفق به استقرار موثر حاکمیتش بر سوریه نشده است و تسلط و اقتدار رژیم فعلی ضعیف ارزیابی می شود.

همچنین قیام علویان نشانگر قدرت مخالفین جولانی و افزایش فشار بر این رژیم است. استمرار این جنایات توسط رژیم جدید سوریه در میان مدت و طولانی مدت جایگاه و اعتبار بین المللی آن را تضعیف خواهد کرد و تمایل جامعه بین المللی در لغو تحریم های سوریه کاهش خواهد داد و ضمنا انگیزه مقاومت در میان جوامع اقلیت سوریه مثل کردها , علویان را نیز افزایش خواهد داد.

پس از وقوع جنایات رژیم جولانی علیه علویان، مثل جامعه دروزی سوریه صداهایی از درون جامعه علوی جهت جلب حمایت اسرائیل از علویان برخاسته است که تاسف بار و غیر قابل تحمل ارزیابی می شود. در یک ارزیابی کلی و با توجه به امنیت و ثبات شکننده سوریه، احتمال فرو غلطیدن این کشور در منازعات دامنه دار قومی و مذهبی افزایش یافته است.

-منافع محور مقاومت در سوریه

محور مقاومت درصدد احیاء حضور خود در سوریه است. سوریه برای محور مقاومت به چند دلیل دارای اهمیت راهبردی است:

-دفاع از حرم حضرت زینب س و سایر زیارتگاه های شیعی

-دفاع از اقلیت شیعه و علوی

-دسترسی زمینی به لبنان و مدیترانه و احیاء خط تامین حزب الله لبنان

-تکمیل محاصره اسرائیل در جبهه شمالی ( بلندی های جولان و جنوب لبنان) و تقویت بازدارندگی مقابل رژیم صهیونیستی.

- تلاش گسترده تر برای ایجاد جنگ چند جبهه ای علیه اسرائیل

منافع امریکا در سوریه:

آمریکایی ها تحولات خاورمیانه و سوریه را بخشی مهم از آنچه در صحنه جهانی در حال وقوع است ارزیابی می کنند و در این راستا تضعیف مقاومت در سوریه، حلقه ای بسیار مهم جهت تضعیف و مهار محور مقاومت و ایران و ارتقاء جایگاه و اعتبار آمریکا ، اسرائیل و سایر متحدینش در خاورمیانه محسوب می شود.

بنابراین با تقویت اعتبار و جایگاه آمریکا و متحدینش در سوریه و خاورمیانه و متقابلا تضعیف جایگاه و اعتبار ایران و محور مقاومت در منطقه فرصت بیشتری جهت دولت ترامپ برای پرداختن به موضوعات با اولویت بالاتر داخلی امریکا( مسائل اقتصادی داخل ایالات متحده) و مشکل چین فراهم خواهد شد.

-منافع اسرائیل در سوریه

اسرائیل بزرگترین درس را از بحران 2011م سوریه گرفته است. در آن مقطع عدم دخالت و ورود اسرائیل در تحولات سوریه و در ادامه پیروزی و استقرار محور مقاومت در سوریه ، اسرائیل را دچار خفقان ژئو پلتیک کرد و رژیم صهیونیستی در مرزهای شمالی اش در محاصره محور مقاومت قرار گرفت. همچنین ایجاد کریدور ارتباطی از تهران تا کرانه های دریای مدیترانه سبب تقویت روزافزون حزب الله لبنان در شمال سرزمین های اشغالی شد که برای اسرائیل تهدیدی وجودی خلق کرد.

لذا با سقوط بشار اسد ، اسرائیل ابتدا ارتش سوریه را منهدم کرد و سپس سراسر بلندی های جولان و منطقه حائل را اشغال کرد و سپس به استانهای جنوب غربی سوریه اعم از قنیطره ، درعا و سویدا وارد شد تا واقعیت نظامی ، امنیتی و اجتماعی را در این مناطق به نفع خود شکل دهد.

در تحولات بعد از سقوط بشار اسد و روی کار آمدن رژیم جولانی ، ترکیه نیز نقشی محوری و دست بالا را در سوریه دارد و هم توانایی و هم انگیزه لازمه را جهت استقرار نظامی در این کشور را دارا است. همین امر می تواند منجر به تشدید تنش احتمالی سیاسی و نظامی ترکیه با اسرائیل شده و حتی در سناریویی بدبینانه به رویارویی نظامی مستقیم دو طرف کشیده شود. اما با توجه به رفتار گذشته ترکیه و مناسبات متغیر این کشور با اسرائیل طی سالهای اخیر، به احتمال فراوان ترکیه نقش مثبتی در نظم جدید مورد نظر آمریکا و اسرائیل در سوریه ایفا خواهد کرد و به حتی می تواند به کاهش خصومت احتمالی میان رژیم جدید سوریه و اسرائیل کمک کند. از نظر اسرائیلی ها و آمریکایی ها، ترکیه می تواند نقش مثبت و سازنده ای در سیاست های امنیتی سوریه جدید ایفا کرده و به طور مثال می تواند به خلع سلاح شبه نظامیان فعال در سوریه کمک قابل توجهی بکند. لذا در یک چشم انداز منطقی اسرائیل سعی خواهد کرد با هدایت و رهبری آمریکا ، ترکیه را در سوریه مهار سازد و منافع حضور ترکیه در سوریه را به حداکثر رسانیده و متقابلا مضار حضور ترکیه در سوریه را به حداقل برساند.

بنابراین اسرائیل سعی خواهد کرد با هدایتگری و رهبری آمریکا در عرصه سوریه ، خطرات درگیری نظامی احتمالی رژیم جدید سوریه با اسرائیل را کاهش داده و منحرف سازد. از دیدگاه اسرائیل، ترکیه نیز می‌تواند نقش سازنده‌ای در کمک به کاهش یا حتی جلوگیری از خصومت‌ها بین اسرائیل و رژیم جدید سوریه، شبه‌نظامیان وابسته به آن یا سایر نیروهای فعال در سوریه ایفا کند.

همچنین اسرائیل با حمایت و هدایت و رهبری آمریکا در عرصه سوریه تلاش خواهد کرد فرایند احیاء "محور مقاومت" در سوریه را دچار اخلال جدی ساخته و احتمال آن را به شدت کاهش دهد.

لازم به ذکر است اسرائیل در پرتو هماهنگی راهبردی و کامل با امریکا و در راستای سیاست حساسیت زدایی ، حتی المقدور از دخالت اشکار در عرصه سوریه اجتناب خواهد کرد و سعی می کند با هدایت گری و رهبری آمریکا منافع سیاسی، امنیتی و نظامی خود در سوریه را تامین و تضمین کند.

اسرائیل رهبری و هدایت گری آمریکا در عرصه سوریه را تضمینی بزرگ جهت تعدیل و محدود سازی سایر بازیگران و ذینفعان در عرصه سوریه اعم از رژیم جدید سوریه ، کردهای سوریه ( نیروی های دمکراتیک سوریه)، ترکیه، مصر، اردن، کشورهای حاشیه خلیج فارس ( سعودی، امارات، قطر ) ارزیابی می کند.

همچنین هدایتگری و رهبری آمریکا در صحنه تحولات سوریه می تواند از طرح یک سری مطالبات جدی از سوی رژیم جدید سوریه، ترکیه و کشورهای عربی حول مسائل فلسطین و اشغالگری اسرائیل در سوریه (اعم از بلندی های جولان ، استانهای قنیطره درعا و سویدا ) جلوگیری کند و مطالبات مطروحه را تعدیل ، منحرف و حتی مانع گردد.

از منظر منافع ملی اسرائیل، سوریه آینده باید به کشوری ضعیف و غربگرا که تهدیدی نظامی و امنیتی برای اسرائیل به حساب نمی آید تبدیل شود.

ج)نتیجه گیری

آنچه در سوریه در حال وقوع است بر سرنوشت خاورمیانه و به ویژه لبنان و حزب الله تاثیر مستقیم و راهبردی خواهد گذاشت. محور مقاومت باید با قدرت و سرعت پروژه و منافع خود را در سوریه دنبال کند. شاید در مواردی منافع و پروژه محور مقاومت با ترکیه وجوه اشتراکی ظاهری داشته باشد و احتمال همسویی موقتی و موردی و مقطعی منتفی نیست اما از منظر کلی منافع و پروژه ها متفاوت است. با توجه به شباهت ها و همسایگی سوریه و لبنان آنچه در سوریه در حال وقوع است قابلیت تسری به لبنان را نیز خواهد داشت و از این منظر محور مقاومت باید در خصوص آینده حزب الله در محیط لبنان بیش از پیش حساس و هوشیار باشد. تکمیل محاصره اسرائیل در جبهه شمالی و تلاش گسترده برای تقویت بازدارندگی مقابل رژیم صهیونیستی از جمله مهمترین منافع امنیتی محور مقاومت در سوریه محسوب می شود که با پروژه ترکیه در سوریه هیچ گونه اشتراکی ندارد.

روزنامه نگار و کارشناس مسائل رژیم صهیونیستی*

انتهای پیام/