به گزارش خبرنگار بین‌الملل ایسکانیوز، با توجه به ازسرگیری سیاست فشار حداکثری و اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران توسط دونالد ترامپ، جا دارد که جمهوری اسلامی نیز از تمام ظرفیت‌های خود برای مقابله و خنثی سازی تحریم‌ها استفاده کند. کشور ایران با دارا بودن 15 همسایه و مرزهای زمینی طولانی با برخی از این کشورها می‌تواند به راحتی نیازهای خود را مرتفع سازد که البته چالش‌هایی در این زمینه وجود دارد.
گفتنی است دولت سیزدهم با اتخاذ «سیاست همسایگی» روند خوبی را برای بهبود روابط با کشورهای همسایه آغاز کرد که البته به دلیل شهادت رئیس دولت سیزدهم برخی از اقدامات ناقص ماند. دولت چهاردهم نیز پس از روی کار آمدن وعده داد که تغییری در این روند ایجاد نکند و بهبود روابط با همسایگان را با جدیت تمام پیگیری کند.
بیشتر بخوانید:
اوج‌گیری همکاری‌های روسیه و ایران در سال 2025 / تهران و مسکو می‌توانند اثرگذاری خود را بر سیستم‌های بین المللی افزایش دهند
پاکستان یکی از همسایگان مهم ایران است و حدود 909 کیلومتر مرز مشترک زمینی با کشور ما دارد. دو کشور تقریبا روابط خوبی با یکدیگر دارند که البته در برخی موارد فراز و نشیب‌هایی هم داشته است. هر دو کشور از اعضای پیمان شانگهای هستند و تمایلی زیادی برای توسعه روابط خود در بخش‌های مختلف از جمله اقتصادی دارند. با این حال، برخلاف تمایل دو کشور برخی پروژه‌های مشترک از جمله «خط لوله صلح» همچنان بلاتکلیف هستند و همین امر چالش‌هایی را در روابط دو جانبه ایجاد کرده است.
در سال‌های اخیر تهران و اسلام آباد تلاش کرده‌اند تا از طریق تهاتر حجم تجاری خود را افزایش دهند. رحیم حیات قریشی -سفیر سابق پاکستان در ایران- در زمان حضورش در ایران بارها اعلام کرد که دولت پاکستان تلاش می‌کند حجم تجارت با ایران را تا سطح قابل قبولی افزایش دهد. وی تلاش‌های زیادی برای تقویت روابط بخش خصوصی دو کشور انجام و تاکید زیادی بر توسعه بازارچه‌های مرزی بین دو کشور داشت.
با این حال به نظر می‌رسد روابط اقتصادی ایران و پاکستان هنوز فاصله محسوسی با شرایط مطلوب دارد و برای شکوفا شدن این روابط باید اقدامات زیادی انجام شود. سرویس بین الملل ایسکانیوز به منظور بررسی شرایط موجود در روابط دوجانبه تهران-اسلام آباد و ملزومات توسعه آن مصاحبه‌ای با ماشاالله شاکری-سفیر پیشین ایران در پاکستان- انجام داد.
متن کامل این گفتگو بدین شرح است:
- یکی از مشکلات ایران در حوزه روابط خارجی عدم استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی و تجاری حتی با کشورهای دوست است. این قضیه چقدر در مورد پاکستان صدق می‌کند؟
به نظرم این موضوع دوسویه است. هم از منظر جمهوری اسلامی ایران و هم از منظر پاکستان باید مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد. اگر از منظر پاکستان به موضوع نگاه کنیم، حد اقل یک بعد این موضوع روشن می‌شود. پاکستان از میان سه همسایه با مرزهای مشترک طولانی یعنی هند، افغانستان و ایران، بهترین داد و ستد بازرگانی را با ایران دارد. البته چین نیز همسایه دیگر پاکستان است اما نمی‌توانیم این کشور را در این دسته بندی قرار دهیم؛ چون حجم تجارت دوجانبه این دو کشور اساسا مبتنی بر مرز نیست. به عبارت دیگر عنصر همسایگی در روابط بازرگانی آنها نقشی ندارد.
بنابراین بنا به دلایل آشکار و نیمه آشکار پاکستان نتوانسته با دو همسایه قبلا نام برده شده مناسبات رسمی و موفق تجاری برقرار نماید. نقش ایران در بین سه کشور مزبور برجسته‌تر است.
از منظر جمهوری اسلامی ایران اما، به صورت سنتی و تاریخی ایران در گذشته بیشتر نقش حامی اقتصادی-سیاسی را برای پاکستان ایفا نموده است. این نقش در سال‌های پس از انقلاب کم رنگ تر شده و پاکستان بنا به تحولات منطقه، رو به سوی کشورهای عرب ثروتمند آورده است.
مناسبات سال‌های دور ایران و پاکستان چندان مبتنی بر بازرگانی دو سویه نبوده است و بنابراین زیرساخت‌های لازم سخت افزاری و نرم افزاری مستلزم تحکیم این پیوند فراهم نشده و یا در فرایند با مشکلات بازدارنده یا کند کننده مواجه گردیده است. به عنوان مثال می‌توان به پروژه خط لوله گازو پروژه برق رسانی به پاکستان یا سرمایه گذاری‌های بی سرانجام در آن کشور اشاره کرد.
البته بخش خصوصی دو کشور توفیقاتی در حوزه تجارت حاصل نموده‌اند که در مقیاس اقتصاد پاکستان قابل اعتنا است. با این همه نبود قوانین حمایتگرانه برای بازرگانان بخش خصوصی یکی از عوامل کند کننده این داد و ستد به حساب می‌آید.
به نظرم مقامات دو کشور ابتدا باید در امضای موافقتنامه‌های تسهیل تجاری چون تجارت ترجیهی (PTA) یا تجارت آزاد (FTA) کوشش نمایند و اگر چنین توافقاتی حاصل شده در پایبندی و التزام عملی به آن پیگیر باشند. حسب شواهد انعطاف پاکستان در مورد واردات کالاهای چینی (و البته مبتنی بر توافقات مشابه با چین) بسیار بیشتر از کالاهای ایرانی است.
همچنین اتاق‌های بازرگانی استانی می‌توانند با همتایان خود در پاکستان به تفاهماتی برسند که فارغ از مقامات رسمی در راستای توسعه تجارت موثر عمل نمایند. هم اکنون اتاق بازرگانی سیستان و بلوچستان در این زمینه فعال است. به نظرم اگر از سمت جمهوری اسلامی ایران ساختاری متشکل از نمایندگان اتاق‌های بیشتری چون کرمان، فارس، یزد، خراسان جنوبی و رضوی شکل بگیرد در تعاملات خود با همتایان کویته، لاهور و کراچی موفقتر عمل می‌کند.
- فکر می‌کنید چه ظرفیت‌های متقابلی برای ایران و پاکستان در حوزه توسعه روابط اقتصادی وجود دارد؟
اقتصادهای ایران و پاکستان در حوزه‌های متعددی مکمل یکدیگر هستند. محصولات نساجی، کشاورزی و دامی پاکستان ظرفیت صادرات به ایران را دارد. در مواردی نیز محصولات ایرانی نظیر محصولات غذایی فراوری شده مزیت دارد. کالاهایی چون فراورده‌های شیری، کنسروجات، شکلات و بیسکویت و نظایر آن بازار خوبی در پاکستان دارند.
همچنین سوخت، فراورده‌های پتروشیمی، محصولات دارویی و مصالح ساختمانی ایران از کیفیت بالایی برای بازار پاکستان برخوردارند. در مورد کالاهای یاد شده امروزه محصولات چین، تایلند، مالزی، حتی ترکیه عمده بازار پاکستان را در اختیار دارند.
در حوزه صنعت دو کشور دارای مزیت‌های مکمل هستند. صنایعی چون کشتی سازی، تعمیرات، اورهال و اسکراب کشتی، نوسازی هواپیما و پرنده‌های دیگر و صنایع نظامی قابل بررسی هستند. البته کالاهای فرهنگی ایران نیز موضوع قابل توجهی است ولی نیاز به تبیین و برنامه‌ریزی دقیقی دارد.
- فکر می‌کنید کشور پاکستان چگونه می‌تواند در حوزه خنثی سازی تحریم‌ها به ایران کمک کند؟
به صورت رسمی نمی‌توان از دولت پاکستان و نظام سیاسی آن کشور انتظار زیادی داشت. افتصاد پاکستان بسیار شکننده و ناتوان است. پاکستان عمدتا بر مساعدت‌های مالی کشورهای وام دهنده یا سازمان‌های پولی زیر نظر این کشورها تکیه دارد. هر گونه اقدام شجاعانه برای نادیده گرفتن چالش‌های تحمیلی بر ایران، بنا به دلایل معلوم، از سوی پاکستان دور از انتظار است.
اما بخش خصوصی و بازرگانان در دو کشور می‌توانند مسیرهای امنی را برای تبادلات تجاری پیدا کنند. از جمله این رویه‌های امن تجارت تهاتری کالا بین دو کشور است. گستردگی مرز و راه‌های مواصلاتی بین دو کشور زمینه دادوستد امن را فراهم می سازند. بازارچه‌های مرزی پویا و فعال نیز نقش موثری می‌توانند داشته باشند.
انتهای پیام/
نظر شما