به گزارش خبرنگار استانی ایسکانیوز از خراسان شمالی، ماه رمضان در خراسان شمالی، حال و هوایی متفاوت و سرشار از نور و معنویت دارد. این استان که به واسطه تنوع قومیتی‌اش، میزبان اقوامی چون ترکمن‌ها، کرمانج‌ها، فارس‌ها، ترک‌ها و تات‌هاست، هر سال در ماه مبارک رمضان، شاهد آیین‌ها و سنت‌هایی است که ریشه در فرهنگ غنی و دینداری عمیق مردم دارد. ماه رمضان در خراسان شمالی تنها یک ماه عبادت نیست، بلکه فرصتی است برای همدلی، بخشش، احیای سنت‌های دیرینه و گردهمایی‌های صمیمانه که روح جمعی مردم این دیار را زنده می‌کند.

غبارروبی مساجد و خانه‌ها

از همان روزهای پایانی ماه شعبان، خراسان‌شمالی رنگ و بویی دیگر به خود می‌گیرد، مردم برای استقبال از ماه مهمانی خدا، خانه‌های خود را تمیز می‌کنند، مساجد را غبارروبی می‌کنند و با نذر و نیاز، دل‌هایشان را آماده پذیرایی از این ماه پر برکت می‌کنند. در شهرهایی مانند بجنورد، شیروان، اسفراین و جاجرم، مردم با آداب و رسوم خاصی به پیشواز رمضان می‌روند. یکی از این رسوم، «خانه‌تکانی معنوی» است؛ یعنی تلاش برای رفع کدورت‌ها و دلجویی از یکدیگر تا با قلبی پاک وارد ماه رمضان شوند.

عطر غذاهای محلی و نان‌های گرم، نویدبخش آمدن رمضان است. بانوان هنرمند این دیار، روزهای قبل از رمضان مشغول پخت نان‌های محلی مثل فتیر و چوزمه که نوعی نان محلی شیرین است، می‌شوند که در سفره‌های افطار و سحر جایگاه ویژه‌ای دارند و تعدادی از آنها را میان مردمان در مسجد پخش می‌کنند.

سفره‌های سحری در خراسان شمالی، ساده و مغذی است، غذاهایی مانند آش یارمه، حلیم، شیر برنج، نان محلی و ماست در سحر طرفداران زیادی دارند. مردم معتقدند که خوردن غذاهای سبک و مقوی در سحر، آن‌ها را در طول روز سرحال نگه می‌دارد و توان روزه‌داری را افزایش می‌دهد.

آیین طبل زنی در سحرگاه

سحرهای رمضان در خراسان شمالی، پر از حال و هوای خاصی است. در گذشته که وسایل ارتباطی و تلویزیون نبود، مردم پیش از اذان صبح با صدای بانگ طبل از خواب بیدار می‌شدند. در برخی روستاها و مناطق ترکمن‌نشین، هنوز هم سنت «طبل‌زنی» برای بیدار کردن مردم در سحر حفظ شده است. شخصی که «سحری‌خوان» یا «طبل‌زن» نام دارد، در کوچه‌ها می‌گردد و با نواختن طبل و خواندن اشعاری مذهبی، اهالی را برای خوردن سحری بیدار می‌کند.

افطارهایی آمیخته از غذاهای محلی

مردم، لحظه‌ی غروب آفتاب را با دعا و ذکر سپری می‌کنند و با نوای دلنشین اذان، روزه‌ی خود را باز می‌کنند. افطاری در خراسان شمالی، نمادی از سخاوت و همدلی مردم این دیار است. بسیاری از خانواده‌ها با پهن کردن سفره‌های افطار، همسایگان و نیازمندان را مهمان می‌کنند و در این ایام، ثواب افطاری دادن را با جان و دل پذیرا می‌شوند.

سفره‌های افطار هم پر از خوراکی‌های محلی است. در کنار نان‌های محلی، خرما، آش کشک، سوپ محلی، حلیم، شیربرنج و چای، برخی خوراکی‌های سنتی مثل ترکیب نان، روغن حیوانی و شکر، چوزمه و آش یارمه هم حضور دارند. مردم خراسان شمالی بر این باورند که افطاری ساده، ثواب بیشتری دارد و دل‌هایشان را به خدا نزدیک‌تر می‌کند.

حلیم نذری، میراثی از گذشته

نذر و نیاز در ماه رمضان، جایگاه ویژه‌ای در میان مردم خراسان شمالی دارد. مردم در این ماه نذورات خود را ادا می‌کنند، به نیازمندان کمک می‌کنند و با پخت غذاهای نذری، دل‌های بسیاری را شاد می‌کنند. در شهرهای مختلف استان، مراسم‌های نذری خاصی برگزار می‌شود که قدمت آن‌ها به قرن‌ها پیش بازمی‌گردد.

یکی از آیین‌های معروف در این ماه، «نذر حلیم» است که معمولاً در شب‌های قدر یا شب‌های جمعه انجام می‌شود. مردم با جمع‌آوری کمک‌های مردمی، حلیم نذری می‌پزند و آن را بین روزه‌داران توزیع می‌کنند. همچنین برخی خانواده‌ها، «آش گندم یا آش یارمه» نذر می‌کنند و با تقسیم آن بین همسایگان، ثواب این کار را به روح درگذشتگان‌شان هدیه می‌دهند.

شب‌های قدر؛ شب‌هایی سرشار از نور و معنویت

مردم این دیار با حضور در مساجد، تا سحرگاه به دعا و نیایش می‌پردازند و با دلی خالص از خداوند طلب مغفرت و بخشش می‌کنند. مساجد بزرگ بجنورد، شیروان و اسفراین در این شب‌ها مملو از جمعیتی است که در فضایی معنوی، با دل‌های شکسته، طلب آمرزش می‌کنند. برخی همراه خود نذری‌هایی کوچک همچون ساندویچ نان و پنیر و سبزی می‌آورند و در انتهای مراسم پخش می‌کنند.

افطاری‌های دسته‌جمعی؛ همدلی و محبت

یکی از رسوم زیبای ماه رمضان در خراسان شمالی، برگزاری افطاری‌های دسته‌جمعی در مساجد و تکایا است. این مراسم‌ها که بیشتر در شب‌های جمعه و شب‌های قدر برگزار می‌شوند، فرصتی برای گردهمایی خانواده‌ها و همسایگان فراهم می‌کنند تا با یکدیگر همدل شوند و لحظات زیبای افطار را در کنار هم تجربه کنند.

در این مراسم‌ها، سفره‌های بزرگی از غذاهای سنتی و محلی پهن می‌شود و مهمانان با عشق و علاقه دور آن جمع می‌شوند.

آیین ویژه ترکمن‌ها در ماه رمضان

ترکمن‌های خراسان شمالی، آیین‌های خاصی برای ماه رمضان دارند که ریشه در فرهنگ دیرینه آن‌ها دارد. «نماز تراویح» که بعد از نماز عشاء در مساجد برگزار می‌شود، یکی از مهم‌ترین آیین‌های مذهبی ترکمن‌هاست. این نماز به صورت جماعت و در فضایی روحانی برگزار می‌شود. همچنین در شب‌های قدر، ترکمن‌ها با «ختم قرآن» در مساجد و تکایا، شب‌های قدر را گرامی می‌دارند.

افطاری ترکمن‌ها نیز حال و هوای خاص خودش را دارد. در کنار غذاهای محلی مانند چکدرمه، قاتق، بورک و آش محلی، شیرینی‌های مخصوص ترکمنی مثل «قابارماق و پچمه» نیز زینت‌بخش سفره‌های افطار آن‌هاست. ترکمن‌ها همچنین در این ماه، به فقرا و نیازمندان کمک‌های زیادی می‌کنند و با تقسیم غذاهای نذری، محبت و همدلی را در جامعه گسترش می‌دهند.

مراسم «یا رمضان» از دیگر آداب و رسوم ترکمن‌های خراسان شمالی است و در این آئین در شب‌های سوم، چهاردهم و بیست‌وهفتم ماه رمضان، تعدادی از جوانان بعد از صرف افطار جمع می‌شوند و با انتخاب یکی از جوانان به عنوان سرگروه اشعاری را در وصف ماه مبارک رمضان و روزه‌داری به زبان ترکمنی قرائت می‌کنند. پس از آن در کوچه و خیابان راه می‌افتند و به در هر خانه‌ای که می‌رسند صاحب خانه وجه نقد یا غیرنقد به آن‌ها هدیه می‌دهد. در پایان سه شب، جوانانی که در برپایی این مراسم شرکت داشته‌اند هدایای نقدی و غیرنقدی را برای تدارک یک افطار یا سحری دسته‌جمعی استفاده می‌کنند.

کودکان و شور روزه‌داری در رمضان

کودکان خراسان شمالی هم در رمضان شور و شوق خاصی دارند. بسیاری از خانواده‌ها، کودکان خود را تشویق می‌کنند که روزه‌های نیمه‌کاره بگیرند تا به تدریج با مفهوم روزه آشنا شوند. این روزه‌ها که به آن «روزه کله‌گنجشکی» می‌گویند، معمولا تا ظهر یا عصر ادامه دارد و کودکان با ذوق و اشتیاق، در پایان روز از افطاری‌های خوشمزه‌ی مادرانشان لذت می‌برند.
بسیاری از اقوام این استان هم رسم دارند برای روزه اولی ها هدیه ای تهیه کنند تا کودکان را به روزه داری تشویق کنند.

وداع با رمضان؛ بدرقه‌ای با اشک و دعا

نماز عید فطر در صبحگاهان با حضور گسترده مردم برگزار می‌شود و همه در کنار هم، شکرگزار نعمت‌های خداوند هستند. مردم با پرداخت زکات فطره، دل‌های نیازمندان را شاد می‌کنند و با دل‌هایی پر از امید و رحمت، ماه رمضان را بدرقه می‌کنند. بعد از نماز بسیاری از مردم خراسان‌شمالی رسم‌ دارند که دور هم جمع شوند و سفره‌ای از غذاهای محلی پهن کنند.

ماه رمضان در خراسان شمالی، فراتر از یک ماه روزه‌داری است؛ این ماه فرصتی برای احیای سنت‌ها، تقویت پیوندهای اجتماعی و ترویج مهربانی و همدلی در جامعه است. مردم این استان با عشق و اخلاص، این ماه را گرامی می‌دارند و با آیین‌های زیبای خود، رنگ و بویی خاص به رمضان می‌بخشند. رمضان در خراسان شمالی، جلوه‌ای از ایمان، مهر و پیوندهای ناگسستنی مردم این دیار است که سال‌هاست با عشق و اخلاص، آن را زنده نگه داشته‌اند.

خبرنگار: انسیه حاتمی

انتهای پیام/