به گزارش خبرنگار سیاسی ایسکانیوز، در شرایطی که بحران آب هر روز ابعاد تازهتری به خود میگیرد و برنامه مشخصی از سوی دولت برای مدیریت آن دیده نمیشود، وزیر نیرو گفت: «امیدوارم به جیرهبندی آب نرسیم. مرداد و شهریور سختی را در پیش داریم، اما برای سال آینده بهگونهای پروژهها را اجرایی خواهیم کرد که مشکلات کاهش یابد.»
بیشتر بخوانید؛
آب فدای سهلانگاری وزارت نیرو شده است/ بحران ادامه پیدا کند با جیرهبندی مواجه میشویم
این سخنان در حالی بیان میشود که بسیاری از استانهای کشور با تنش آبی جدی مواجهاند و هشدارهای کارشناسان درباره ضرورت مدیریت مصرف، توسعه زیرساختها و اصلاح سیاستهای منابع آب، همچنان بیپاسخ مانده است.
ناترازی انرژی به آب رسید
در اواسط بهار بود که قطعیهای برق آغاز شد و ناترازی انرژی خیلی زودتر از زمان مورد انتظار خود را نشان داد. همان زمان، بسیاری از کارشناسان حوزه انرژی و منابع آب نسبت به تداوم این بحران هشدار دادند و به دولت و وزیر نیرو تذکر دادند که تابستان پیشِرو، بحرانی جدی در حوزه آب در راه است. محسن موسویخوانساری، کارشناس حوزه آب، در فروردینماه هشدار داده بود: «شاید تهران شرایط آبی بسیار سختی پیدا کند.»
اما این هشدارها نه از سوی دولت جدی گرفته شد و نه از طرف شخص وزیر نیرو، و اکنون با رسیدن به روزهای گرم تابستان، شهرهای بزرگ از جمله تهران با افت شدید فشار آب و حتی در برخی مناطق با قطعی کامل آب مواجه شدهاند. در شبکههای اجتماعی تصاویری منتشر شده که نشان میدهد آب آشامیدنی در کیسههای پلاستیکی بین مردم توزیع میشود یا تانکرهای آب در محلههای مختلف، بهویژه در جنوب تهران، مستقر شدهاند تا بخشی از نیاز شهروندان را تأمین کنند.
در واکنش به این شرایط، عیسی بزرگزاده، سخنگوی صنعت آب، گفت: «اصلیترین اقدام ما برای مدیریت تنش آبی، خواهش از شهروندان برای کاهش مصرف، مدیریت مصرف و مدیریت تقاضای آب است؛ در گام بعد سعی میکنیم پروژههای بلندمدت که در دستور کار قرار دارند، تسریع شوند.»
با این حال، آنچه از وضعیت فعلی برمیآید، نبود یک راهبرد مشخص از سوی دولت برای مدیریت این بحران است. بهجای ارائه راهکارهای اجرایی و مؤثر، مسئولان تلاش دارند بار مسئولیت را به دوش مردم بیندازند. در همین رابطه، محسن اردکانی مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب تهران گفته است: «الگوی متوسط مصرف آب در شهر تهران حدود ۲۵۰ لیتر در روز است، در حالی که در کشورهای توسعهیافته حدود ۱۶۸ لیتر اعلام میشود.»
با این حال، کاربران فضای مجازی در روزهای اخیر تصاویری از سدهای کشور، بهویژه سدهای اطراف تهران منتشر کردهاند که نشان میدهد وضعیت ذخایر آبی در این سدها تفاوتی جدی با سالهای گذشته ندارد. همین مسئله، سؤالاتی را درباره نحوه مدیریت منابع موجود و برنامهریزی دولت برای عبور از بحران، در ذهن افکار عمومی ایجاد کرده است.
راهحل همیشه یک چیز است: تعطیلی
در شرایطی که پایتخت و بسیاری از شهرهای کشور با بحران کمآبی دستوپنجه نرم میکنند و مردم در انتظار اقدام عملی و مؤثر از سوی دولت هستند، مسئولان بار دیگر به سادهترین راهحل یعنی تعطیلی پناه بردهاند.
در همین راستا، امروز چهارشنبه ۸ مرداد ۱۴۰۴، برخی از استانهای کشور تعطیل اعلام شدند؛ روشی که دولت پیشتر در زمستان نیز برای مدیریت بحران انرژی به کار گرفته بود. عباس علیآبادی، وزیر نیرو که در بهمنماه ۱۴۰۳ در دیدار با مقام معظم رهبری اعلام کرده بود «امسال ناترازی انرژی نداریم»، حالا درباره این تعطیلیها میگوید: «با تعطیلی چهارشنبههای یک ماه، ۶ میلیون مترمکعب آب صرفهجویی میشود.» راه حلی که در دولت تصویب نشد.
در کنار این تصمیمات، یکی از راهکارهای مطرحشده توسط دولت برای حل بحران آب تهران، انتقال آب از طالقان به پایتخت است؛ پیشنهادی که با واکنشهای گستردهای از سوی فعالان محیط زیست و مردم منطقه روبهرو شده است. منتقدان معتقدند اجرای این پروژه میتواند منجر به خشکسالی شدید و بحران آبی در طالقان و استان قزوین شود. پیشتر در اردیبهشتماه، جمعی از فعالان محیطزیستی با راهاندازی کارزارهایی، مخالفت صریح خود را با اجرای این طرح اعلام کرده بودند.
در ادامه گفتگو ایسکانیوز با حمیدرضا گودرزی نماینده لرستان و و عضو کمیسیون عمران مجلس و سید اسماعیل حسینی نماینده فارس و عضو کمیسیون انرژی مجلس را میخوانید:
بحران آب نتیجه خشکسالی و ضعف مدیریتی است
گودرزی در پاسخ به این پرسش که ریشه اصلی بحران آب در کشور چیست و آیا با کمبود منابع مواجهایم یا با ضعف مدیریت، تصریح کرد: مشکل کنونی آب تنها مختص دولت چهاردهم نیست؛ این بحران ریشهدار است و متأسفانه هیچیک از دولتهای پیشین نیز در این زمینه عملکرد مطلوبی نداشتهاند.
وی با تأکید بر اینکه مسئله خشکسالی واقعیتی انکارناپذیر در ایران است گفت: با این حال، آنچه بیش از خشکسالی بحرانساز شده، ضعف در مدیریت منابع آب است. به عنوان نمونه، دولت منابع آبی لرستان و کرمانشاه را به سمت مناطق کویری انتقال داده و صنایع بزرگ آببر را در استانهایی نظیر اصفهان و یزد مستقر کرده؛ در حالیکه این صنایع باید در مجاورت دریا و منابع پایدار آب، مانند سواحل جنوبی کشور، احداث میشدند.
نماینده مردم لرستان افزود: نتیجه این تصمیمات غلط، ایجاد بحرانهای جدی در مناطقی مانند لرستان است؛ بهطوریکه در برخی نقاط از جمله شهر الیگودرز، سدها با وضعیت بحرانی روبرو هستند. این در حالی است که الیگودرز از نظر اقلیم و میزان بارش در وضعیت نسبتاً مناسبی قرار دارد، اما سوءمدیریت باعث خشکی منابع و انتقال آب با تانکر به برخی مناطق این شهر شده است.
گودرزی با اشاره به وضعیت کشور های حاشیه خلیج فارس گفت: کاهش بارندگی را نمیتوان بهانهای برای عدم مدیریت صحیح دانست. بسیاری از کشورهای حاشیه خلیج فارس که با اقلیم خشکتری مواجهاند، توانستهاند با استفاده از فناوریهای نوین، منابع آبی خود را بهخوبی مدیریت و آبهای شور را با بهرهگیری از سیستمهای پیشرفته تصفیه کنند. بحرانهای موجود، چه در حوزه آب و چه در انرژی، نیازمند پاسخگویی جدی از سوی دولت است و نمیتوان از مسئولیت گریخت.
وزیر نیرو باید پاسخگوی وضعیت نابسامان آب و برق کشور باشد
نماینده مردم لرستان در واکنش به این پرسش که چرا دولت با وجود هشدارهای متعدد کارشناسان، برای پیشگیری از بحران آب در تابستان امسال اقدام مؤثری انجام نداد، گفت: از زمان دولت روحانی بارها نسبت به وقوع چنین روزهایی هشدار داده بودیم، اما متأسفانه این هشدارها جدی گرفته نشد. مسئله فرونشست زمین و خشکسالی را در همان زمان مطرح کردیم، اما هیچگاه بهعنوان یک اولویت ملی به آن پرداخته نشد.
وی در ادامه با انتقاد از وزیر نیرو گفت : بنده شخصاً در مجلس حدود ۱۵ دقیقه درباره عملکرد آقای علیآبادی سخنرانی کردم. ایشان امروز در جایگاه وزیر نیرو نشستهاند، در گذشته نیز در جایگاههایی چون «مپنا» قرار داشتند و وعدههایی نظیر ساخت توربین دادند که هرگز عملی نشد. حال که وزارت نیرو را در دست دارند، باید پاسخگوی وضعیت نابسامان آب و برق کشور باشند.
وی با انتقاد از نبود برنامه جامع در مدیریت منابع آب و برق تأکید کرد: البته نمیتوان تنها وزارت نیرو را مقصر دانست. متأسفانه مجموعهای از نهادهای دولتی و حکومتی در وضعیت فعلی نقش دارند. برای نمونه، صداوسیما بهعنوان رسانه ملی هیچگونه همکاری برای تولید برنامههای فرهنگی در زمینه صرفهجویی آب انجام نمیدهد و در ابتدا فقط مسئله بودجه و پول را مطرح میکند. واقعیت این است که هیچ برنامه مشخصی در این حوزه نداشتیم و نداریم. نتیجه این وضعیت، زمینگیر شدن بسیاری از کارخانهها و اختلال در فعالیتهای تولیدی است.
نماینده لرستان در پایان با اشاره به سیاست تعطیلی ادارات در روزهای چهارشنبه برای کاهش مصرف برق و آب گفت: این تصمیم گرچه به ظاهر یک راهکار اضطراری است، اما در واقع هزینههای اقتصادی هنگفتی برای کشور بهدنبال دارد. پرسش اساسی اینجاست که چه کسی مسئول جبران این ضررها خواهد بود؟
احتمال استیضاح وزیر نیرو وجود دارد
عضو کمیسیون عمران مجلس در پاسخ به پرسشی درباره احتمال استیضاح وزیر نیرو گفت: در صحن علنی مجلس زمزمههایی از استیضاح مجدد وزیر نیرو به گوش رسید و این احتمال وجود دارد که ایشان دوباره در معرض استیضاح قرار گیرند.
وی با این حال تأکید کرد: باید واقعبین بود؛ حتی اگر وزیر نیرو تغییر کند، با توجه به شرایط فعلی کشور، بعید است که وزیر جدید هم بتواند اقدام موثری انجام دهد. مسئله بحران آب و برق تنها به یک وزارتخانه محدود نمیشود و نیازمند هماهنگی، اراده و برنامهریزی در سطح کلان حاکمیت است.
طرح انتقال آب از طالقان به تهران شکست خواهد خورد
گودرزی در واکنش به طرح رئیسجمهور مبنی بر انتقال آب از سد طالقان به تهران و مخاطرات آن برای منابع طبیعی این منطقه گفت: برای درک عمق این اشتباه، میتوان مثالی از حوزه انرژی زد. امروز بسیاری از خودروهای خارجی با مصرف ۴ لیتر بنزین در هر ۱۰۰ کیلومتر در جادهها تردد میکنند، اما آیا دولت تاکنون برای تولید یا واردات چنین خودروهایی برنامهای ارائه داده است؟ در حال حاضر، کشور در شرایط عادی روزانه ۹۰ میلیون لیتر بنزین مصرف میکند و این رقم در ایام تعطیلات به بیش از ۱۴۰ میلیون لیتر میرسد که بخش قابل توجهی از آن به دلیل استفاده از خودروهای بیکیفیت و پرمصرف است.
وی در مقایسه مشکل بنزین و آب تصریح کرد: مشابه همین وضعیت در حوزه آب نیز وجود دارد. سالهاست کارشناسان نسبت به مصرف بالای کولرهای آبی هشدار دادهاند، اما تاکنون هیچ اقدام عملی برای جایگزینی این سیستمها یا ارائه فناوریهای کممصرف از سوی دولت انجام نشده است.
نماینده لرستان ادامه داد: اگر چنین بیتوجهیهایی در یک کشور دیگر رخ میداد، دولت بهسرعت تحت فشار افکار عمومی و نهادهای نظارتی، موظف به پاسخگویی و ارائه راهکارهای فوری میشد. اما در کشور ما نهتنها برنامهای برای کاهش مصرف ارائه نمیشود، بلکه با طرحهایی مانند انتقال آب از طالقان به تهران، به تخریب منابع طبیعی دامن زده میشود.
گودرزی طرح انتقال آب طالقان به تهران را موفق ندانست و تاکید کرد: طرح انتقال آب از طالقان به تهران شکست خواهد خورد. ما از رئیسجمهور انتظار داریم که بهجای پیگیری طرحهای پرهزینه و کمفایده، یک برنامه اصولی، علمی و جامع برای مدیریت منابع آب کشور به مجلس ارائه دهد.
مشکل آب در ایران یک بحران چندوجهی است
سید اسماعیل حسینی در پاسخ به پرسشی درباره ریشههای بحران آب در کشور و اینکه آیا این بحران تنها به کمبود منابع محدود میشود یا سوءمدیریت نیز در آن نقش دارد، گفت: مشکل آب در ایران یک بحران چندوجهی است. از یک سو با پدیده خشکسالی و کاهش بارشها مواجه هستیم، اما از سوی دیگر، ضعف در مدیریت منابع آب نیز به شدت در تشدید این بحران مؤثر است.
وی با اشاره به ابعاد مختلف سوءمدیریت در حوزه آب اظهار داشت: یکی از جنبههای مهم این مسئله، برداشتهای غیرمجاز و رانتی از منابع آبی است. برای نمونه، شرکتهایی با نفوذهای خاص در مناطق محرومی که مردم حتی به آب شرب سالم دسترسی ندارند، اقدام به برداشت گسترده آب میکنند و این مسئله به شدت به نابرابری و بیعدالتی در تخصیص منابع دامن میزند.
حسینی در توضیح اینکه روشهای کشاورزی چگونه باعث خشکسالی میشود گفت: متأسفانه در توزیع منابع آبی نیز عدالت رعایت نمیشود. گاهی آب شرب مناطق شهری یا روستایی به بخش کشاورزی اختصاص داده میشود، آنهم در شرایطی که الگوهای آبیاری ما بهروز نیستند و همچنان از روشهای سنتی استفاده میشود که منجر به هدررفت شدید آب میگردد.
وی در ادامه تأکید کرد: ایران با دو بحران همزمان دست و پنجه نرم میکند؛ هم کمبود طبیعی منابع و هم مدیریت ناکارآمد. اگر دولت برنامهریزی اصولی و مبتنی بر علم در این حوزه نداشته باشد، این بحران میتواند به بحرانی امنیتی و اجتماعی تبدیل شود.
دولت وفاق به دولت خاموشیها و تعطیلات تبدیل شده است
این عضو کمیسیون انرژی مجلس در پاسخ به این پرسش که چرا دولت با وجود هشدارهای کارشناسان در ماههای گذشته، برنامهریزی مؤثری برای مقابله با بحران آب انجام نداد، گفت: بحران مدیریت منابع آب موضوعی تازه نیست؛ ما با مسألهای روبهرو هستیم که حاصل چند دهه سوءمدیریت و بیتوجهی است. در این مدت، ترک فعلهای گستردهای صورت گرفته که امروز نتیجه آن را در قالب بحران شدید کمآبی مشاهده میکنیم.
وی با انتقاد از تصمیمات دولت در مواجهه با این بحران، ادامه داد: پیشتر در صحن علنی مجلس نیز اعلام کردم که دولت وفاق به دولت خاموشیها و تعطیلات تبدیل شده است. آن زمان مسئله بحران برق مطرح بود و حالا بحران آب نیز به آن اضافه شده است. اینکه در برابر بحران، تنها راهحل تکراری تعطیلی را پیش بگیریم، نشان از فقدان راهبرد و برنامه دارد.
این عضو کمیسیون انرژی تأکید کرد: تکرار روشهای شکستخورده گذشته، راهحل بحران امروز نیست. ما نیاز به تحول در شیوه مدیریت وزارت نیرو داریم و باید با بازنگری جدی در سیاستهای این حوزه، از گسترش بیشتر بحران جلوگیری کنیم.
طرح استیضاح وزیر نیرو در مجلس ثبت شده است
نماینده استان فارس در پاسخ به پرسشی درباره احتمال استیضاح وزیر نیرو گفت: امروز برخی نمایندگان مجلس طرح استیضاح وزیر نیرو را بهصورت رسمی ثبت کردهاند، اما این طرح به امضای نهایی تعداد کافی از نمایندگان برسد یا خی هنوز مشخص نیست.
وی با این حال تصریح کرد: اینکه اساساً استیضاح وزیر نیرو در شرایط فعلی تصمیم درستی باشد یا نه، خود محل بحث است. واقعیت این است که صرف تغییر افراد، بدون اصلاح ساختار و شیوه مدیریت منابع، تأثیر چشمگیری در بهبود وضعیت نخواهد داشت. بحران امروز آب و انرژی نتیجه مجموعهای از سیاستهای غلط و بیتوجهیهای بلندمدت است که با جابهجایی یک وزیر به تنهایی برطرف نخواهد شد.
انتهایپیام/
خبرنگار: علیرضا همتی بهار
نظر شما