با نزدیک‌ شدن به شانزدهم آذر، روز دانشجو، نگاه‌ها بار دیگر متوجه قشری می‌شود که همواره در مرکز تحولات فرهنگی و اجتماعی کشور قرار داشته است. دانشگاه‌ها نه‌تنها مرکز آموزش علم واندیشه، بلکه بستر پرورش بینش، مسئولیت‌ پذیری و تعهد اجتماعی‌اند. در میان همه‌ی گروه‌های جامعه، این دانشجویان می باشند که می‌توانند معنای واقعی پویایی، پرسشگری وامید به آینده را تعبیر کنند.

از نخستین روزهای شکل‌گیری آموزش عالی در ایران، دانشجو همیشه نیرویی تحول‌طلب و پیشرو بوده است. در دهه‌های مختلف، فعالیت‌های صنفی، فرهنگی و سیاسی دانشجویان نقش پررنگی در بیداری اجتماعی جامعه ایفا کرده است. دانشگاه به‌عنوان «آینه‌ی جامعه» همواره بازتاب‌ دهنده‌ی وضعیت فرهنگی، اقتصادی و سیاسی کشور بوده و دانشجویان، به‌مثابه وجدان بیدار ملت، در بزنگاه‌های تاریخی ورود مؤثری داشته‌اند.
جنبش‌های دانشجویی در ادوار مختلف، خواستارعدالت، آزادی و پیشرفت بوده‌اند. صدای اعتراضی آن‌ها نه از سر مخالفت، بلکه از دل دغدغه برای آینده‌ی جامعه برآمده است. این تاریخ پرفراز و نشیب نشان می‌دهد که نقش دانشجو، نه فقط در چهاردیواری کلاس درس، بلکه در صحنه‌ی زندگی اجتماعی معنا پیدا می‌کند.

دوران کنونی، با شتاب روزافزون فناوری و تحولات دانش‌بنیان، بیش از هر زمان دیگر به نقش فعال دانشجو در تولید علم و ارتقای جامعه نیاز دارد. حضور دانشجویان در استارتاپ‌ ها، طرح‌های خلاقانه‌ی پژوهشی، و فعالیت‌های داوطلبانه‌ی اجتماعی، نمونه‌هایی از این نقش‌آفرینی نوین است.

دانشجو امروز فقط گیرنده‌ی علم نیست، بلکه تولید کننده‌ی‌ ایده و راه‌حل است. بسیاری از نوآوری‌های فناورانه در حوزه‌های انرژی، محیط‌زیست، سلامت و هوش مصنوعی از دل پژوهش‌های دانشجویی بیرون آمده‌اند. آنان با نگاه تازه، می‌توانند نگاه سنتی به اقتصاد و توسعه را تغییر دهند و با اتکا به دانایی، مسیر پیشرفت کشور را بازتعریف کنند.

یکی از مهم‌ترین وظایف دانشگاه در عصر نو، پرورش قدرت تفکر نقادانه در دانشجویان است. جامعه پیشرفته جامعه‌ای است که پرسشگری در آن تشویق شود، نه سرکوب. دانشگاه باید پناهگاه‌ اندیشه‌های نو و آزمایشگاه‌ اندیشه‌های متفاوت باشد تا نسل جوان بیاموزد چگونه با استدلال، گفت‌وگو و مسئولیت‌ پذیری به ساختن جامعه‌ای انسانی‌تر کمک کند.

این فضا زمانی تحقق می‌یابد که دانشگاه و جامعه به یکدیگر اعتماد کنند. حضور نخبگان جوان در فرایند تصمیم‌ سازی‌های ملی، شوراهای مشورتی و برنامه‌های توسعه‌ای، می‌تواند پیوند میان علم و عمل را تقویت کند.

با وجود ظرفیت‌های عظیم علمی و انسانی، دانشجوی امروز با چالش‌هایی جدی روبه‌رو است؛ از کمبود امکانات پژوهشی گرفته تا ضعف بازار کار و مهاجرت نخبگان. با این حال، همین موانع می‌تواند فرصتی برای بازاندیشی در نقش واقعی دانشگاه باشد. رسالت اصلی دانشجو، تنها کسب مدرک نیست، بلکه شکستن مرزهای دانایی، ساختن راه‌های نو و تبدیل علم به عمل مفید است.

دانشجو باید آگاهانه بداند که پیشرفت جامعه صرفاً در گرو ساختارهای اداری یا تصمیمات اقتصادی نیست؛ بلکه در گرو تفکر انتقادی، اخلاق اجتماعی و تعهد به بهبود وضعیت انسان‌ها است.
سرمایه‌ی واقعی هر ملت در ذهن‌های جست‌ و جو گر و دل‌ های‌ امیدوار دانشجویانش نهفته است. توسعه‌ی پایدار، بدون مشارکت فکری و می‌دانی نسل دانشگاهی ممکن نیست. دانشجویان، با انتقال علم به جامعه، می‌توانند فاصله‌ی میان آرمان‌ها و واقعیت‌ها را کاهش دهند.
روز دانشجو صرفاً یادبود تاریخی نیست؛ یادآوری این حقیقت است که پیشرفت جامعه بدون حضور فعال، منتقدانه و خلاق نسل جوان دانشگاهی، رؤیایی دست‌نیافتنی خواهد بود.
در جهان پرتحول امروز، صدای دانشجو همان صدای آینده است؛ آینده‌ای که با آگاهی، ‌امید و تلاش ساخته می‌شود.

سعیده صداقت نژاد _فعال رسانه

انتهای یادداشت /