پس از روی کار آمدن دونالد ترامپ سیاست­ و رویکرد این کشور در قبال ایران دچار تغییرات استراتژیکی شد. سکاندار جدید کاخ سفید از همان دوران رقابت­های انتخاباتی ریاست جمهوری آمریکا، مخالفت خود را با گسترش نفوذ ایران در سطح خاورمیانه ابراز داشت. او حتی در این دوران لغو قراداد برجام را مورد تاکید قرار داد. اگرچه دکترین سد نفوذ و مهار ایران ترامپ تاکنون ابعاد عملیاتی چندانی به خود نگرفته است اما تلاش­هایی از جانب تیم مدیریتی او و برخی از بازیگران منطقه­‌ای برای محدودسازی ایران صورت گرفت. عربستان سعودی در این میان به بازیگر اصلی دکترین مهار ایران در سطح منطقه تبدیل شد. سیاست­های سعودی­ها در طول یک دهه گذشته در بخش­های مختلف خاورمیانه از لبنان تا عراق، سوریه و یمن در مقابل ایران با شکست مواجه شده است. همین امر و عوامل متعدد دیگری گسترش نفوذ ایران در موازنه قوای جدید خاورمیانه را تسریع بخشید. اکنون عربستان و ایالات متحده دوران ترامپ دارای دیدگاه مشترکی برای تقلیل جایگاه و نفوذ ایران در منطقه هستند. در همین راستا در روز 30 اردیبهشت ترامپ در اولین سفر خارجی خود وارد ریاض شد. سفری که بیشتر برای ایجاد ائتلافی منطقه­‌ای برای مقابله با ایران تدارک دیده شده بود. اگرچه این سفر در ظاهر دستاوردهایی برای عربستان و محور تحت فرماندهی او ایجاد کرد. اما این خوشبینی اولیه پس از گذشت تنها دو هفته به ناامیدی ناخوشایندی بدل گشت. در روز 15 خرداد چهار کشور عربی به رهبری عربستان در اقدامی هماهنگ قطر را متهم به حمایت از تروریسم و راوبط مستحکم با تهران کردند. آنان قطر را منزوی و تحریم ساختند. اما در این میان، پروژه عربستان برای مهار ایران دچار اختلال بزرگی شد. اساساً ائتلاف عربستان برای سد نفوذ ایران دارای دو ستون اصلی یعنی ستون کشورهای حاشیه خلیج فارس و مصر بود. زمانی که قطر از این ائتلاف اخراج شد، به طور عملی کشورهای حاشیه خلیج به دو محور تقریبا مجزا تبدیل شدند. اکنون یک ستون از دو ستون ائتلاف عربستان فرو ریخته بود. عربستانی­ها در سه ماه گذشته تلاش­های بسیاری برای متقاعدسازی قطر انجام دادند اما تلاش­های آنان بی نتیجه باقی ماند. ائتلاف به رهبری عربستان در فقدان اجماع کشورهای حاشیه خلیج فارس اکنون در مانور و برنامه­ای جدید برای جلب هرچه بیشتر رژیم صهیونیستی تلاش می­کند. در روزهای گذشته اخبار و شایعاتی مبنی بر دیدار ولیعهد عربستان شاهزاده محمد بن سلمان از تل آویو منتشر شده است. اگر این اخبار واقعیت داشته باشد عربستان نه تنها نتوانسته است نظر قطر را تغییر و یا تعدیل نماید، عمان و کویت نیز تا اندازه­ زیادی از این کشور دور شده­‌اند. اما از طرفی دیگر عربستان درصدد است با ورود هرچه بیشتر رژیم صهیونیستی در سیاست مهار ایران، موزانه قوای تغییر یافته به نفع ایران را در راستای منافع خود تغییر دهد. عربستان با این اقدام در تلاش است ضمن بازبینی در ائتلاف سدنفوذ ایران از نفوذ رژیم صهیونیستی نیز برای جلب هرچه بیشتر متحدان فرامنطقه‌­ای برای مهار ایران استفاده کند. اما آیا عربستان در این سیاست جدید موفق خواهد شد یا اینکه دوباره بحرانی دیگری از جنس بحران قطر گریبان این دولت را خواهد گرفت روزهای آتی پاسخگوی این مساله مهم خواهد بود.

کارشناس روابط بین الملل