به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز؛ «رفتن به دنبال صنعت در شأن ما نیست»؛ این ذهنیتی است که فرهنگ غلط حاکم بر دانشگاه‌های ایران برای برخی اساتید درست کرده است. رحیم حب‌نقی رئیس دانشگاه ارومیه در گفت‌وگوی خود با «ایسکانیوز» به این به موضوع اشاره کرده که جدایی دانشگاه از صنعت تبدیل به یک فرهنگ شده است.
حب‌نقی می‌گوید در دانشگاه ارومیه کارهایی را برای ایجاد ارتباط بین دانشگاه و صنعت شروع کرده‌اند اما با مقاومت استادان روبرو هستند و برخی از آنها می‌گویند: «رفتن به دنبال صنعت در شأن ما نیست.»این واقعیتی است که برخی از اساتید و اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها به این موضوع عادت کرده‌اند که وظیفه آنها فقط آموزش و نهایتاً نقش راهنما بودن یا مشاوره به دانشجو برای انجام پایان‌نامه و رساله است. نقشی که البته نیاز آنها به مقاله علمی برای رشد و ارتقا را هم تامین می‌کند و نیازی نیست خیلی دغدغه این کار را هم داشته باشند.
وقت نقد و حرف‌زدن که باشد؛ این گروه از اساتید از صدر تا ذیل یک موضوع را نقد می‌کنند و بر سر ایران و ایرانی می‌زنند که ما این‌طوری هستیم اما اروپایی‌ها چنین‌اند و چنان! در حالی که همین تفکر فاسد که استاد دانشگاه نباید به دنبال صنعت برود و شاکله فکری آنها را تشکیل داده است، باعث بسیاری از عقب‌ماندگی‌های ما در رفع نیازهای جامعه و صنعت است. کاش حداقل روش و منش اساتید دانشگاه‌های هکین غرب را الگوی خود قرار می‌داد.
نقش استاد دانشگاه در غرب
«عزت حیدری» پروفسور رشته زمین‌شناسی در دانشگاه جکسون آمریکا است. حیدری از سال ۲۰۰۵ به عنوان متخصص سنگ‌های رسوبی به تیم «مریخ نورد کریاستی» پیوسته است. وی از سال ۲۰۱۲ که کریاستی در کره مریخ نشست با همکاری افراد دیگری از ناسا و استادانی از چند دانشگاه دیگر درباره مریخ و ابرسیلاب‌های آن مطالعه می‌کند. این استاد برجسته زمین‌شناسی دنیا در گفت‌وگویی که با «ایسکانیوز» داشته به این سوال پاسخ داده که نحوه درآمد اساتید دانشگاه در آمریکا و نقشی که در ارتباط با صنعت دارند چگونه است.
حیدری می‌گوید که اساتید در دانشگاه‌های آمریکا دو دسته هستند؛ گروهی کادر آموزشی-تحقیقی است که اکثر استادان دانشگاه جزو این بخش هستند و گروه دیگر کادری هستند که کاملا تحقیقی هستند. استادان کادر آموزشی-تحقیقی فقط برای ۹ ماه حقوق ثابت دارند و دانشگاه از این گروه سه کار می‌خواهد؛ تدریس، تحقیق و چاپ کردن مقالات علمی و نوشتن درخواست‌نامه‌های مالی که برای بهبود آموزش در دانشگاه است یا برای خرج تحقیق استاد استفاده می‌شود.
در واقع قسمت سوم کار استاد، نوشتن درخواست به مراکز و موسسات گوناگون برای گرفتن پول برای انجام تحقیقات است. استاد باید درخواست خود را به کمپانی‌های خصوصی و سازمان‌های دولتی بفرستد تا هزینه تحقیقات خود یا دانشجویانش را تامین کند. ضمن اینکه از این کمک هزینه‌ها که ممکن است از ۵ هزار تا ۳۰ میلیون دلار باشد؛ استاد فقط به اندازه سه ماه حقوق می‌تواند برای خود بردارد. همان سه ماهی که دانشگاه به او حقوق نمی‌دهد.
حالا این شرایط را با وضعیت اعضای هیئت علمی در دانشگاه‌های ایران مقایسه کنیم؛ استاد دانشگاه به صورت تمام وقت به استخدام دانشگاه درآمده و در تمام سال هم حقوق ثابت خود را می‌گیرد اما بخشی زیادی از وقتش را مشغول فعالیت‌های بیرون دانشگاه و کارهای اقتصادی است. ارتباط گرفتن با صنعت برای کسب درآمد برای دانشجو و دانشگاه و رفع نیازهای کشور را هم در شأن خود نمی‌بیند.
برخی اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های ایران در حالی وقت خود را صرف فعالیت‌های بیرون از دانشگاه می‌کنند که حیدری در پاسخ به سوال «ایسکانیوز» درباره اینکه اوقات فراغت خود را چگونه می‌گذراند، می‌گوید: «ای کاش اوقات فراغتی بود. تمام وقت من صرف تحقیق، خواندن، نوشتن مقاله، نوشتن تقاضا نامه برای منابع مالی و البته تدریس و به مسائل دانشجویان رسیدن است.»
موانع ذهنی و فرهنگی تولید
این مسائل چیزی نیست که بخواهیم آن را پنهان کنیم و به راحتی از کنار آن عبور کنیم. این یک مشکل بزرگ فرهنگی در راه رشد و توسعه کشور است. اگر به این موضوع پرداخته نشود یا به خاطر حفظ احترام اساتیدی که وظایف خود را به درستی انجام می‌دهند آن را نادیده بگیریم؛ ضربه اصلی به مردم و کشور وارد خواهد شد. ضمن اینکه باعث می‌شود زحمات اساتید وظیفه شناس هم دیده نشود.
البته خود دانشگاهیان هم به این نتیجه رسیده‌اند که این مسئله باید در دانشگاه اصلاح شود. محسن مرادی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خراسان شمالی در گفت‌وگو با «ایسکانیوز» به این موضوع اشاره کرده که بخشی از موانع پیش‌روی تولید، موانع ذهنی است و می‌گوید: «با فرهنگ‌سازی قسمت عمده‌ای از موانع تولید برداشته می‌شود. باید این دیدگاه در استاد و دانشجو ایجاد شود که قرار نیست کسی از سیاره دیگری بیاید و وضعیت کشور ما را سامان بخشد.»
رئیس دانشگاه ارومیه هم ضمن بیان این موضوع که ادامه یافتن این فرهنگ غلط، کوتاهی دانشگاه است، می‌گوید: «این فرهنگ در دانشگاهیان وجود دارد که لازم نیست با اطراف خودشان ارتباطی داشته باشند. بخشی از اعضای هیئت علمی، استادان و دانشجویان باید به این باور برسند که این روش آموزش و پژوهش صحیح نیست.»
حب‌نقی البته به این موضوع هم اشاره می‌کند که صنعت هم باید احساس نیاز نسبت به دانشگاه و علم روز داشته باشد و اگر دانشگاه و صنعت این مسئله فرهنگی را احساس کنند، تحریم‌ها به فرصت تبدیل می‌شوند. وی در ادامه گفت‌وگوی خود گفته است: «در ذهن و فکر جامعه باید این را ایجاد کنیم که شما نسبت به محیط اطراف خودتان مسئولیت دارید و اگر این مسئولیت را در کلاس‌هایمان بیاوریم، این ارتباط ایجاد می‌شود.»
حجت‌الاسلام حسن خیری رئیس دانشگاه آزاد اسلامی قم هم، فرهنگ‌سازی اقتصادی را یک کار اساسی می‌داند که بر عهده دانشگاه‌هاست. خیری در گفت‌وگوی خود با ایسکانیوز گفت: «دانشگاه به جای اینکه محلی باشد برای تربیت افرادی که از ظرفیت‌های کشور و از روحیه ابتکار و خلاقیت بیگانه هستند باید افراد را به سمت تولید و تولیدگری هدایت کند.»
وی معتقد است زیرساخت بخش تولید یک بعد فرهنگی دارد که آماده کردن این بخش بر عهده دانشگاه است و می‌گوید: «باید فرهنگ کار و کارآفرینی را بیش از گذشته نهادینه کند و اعتقاد به ما می‌توانیم و باور به ظرفیت‌های بی‌بدیل خودمان را در جامعه ایجاد کند؛ استعداد و توان انجام این کارها در دانشگاه‌ها وجود دارد.»
نقش علوم انسانی در رشد تولید
موضوعی که از آن به عنوان «فرهنگ جدایی دانشگاه از صنعت» یاد کردیم؛ یک‌شبه به وجود نیامده است، مختص اساتید دانشگاه هم نیست. این مسئله یک ریشه عمیق فرهنگی دارد و در ذهنیت مدیران و حتی مردم هم وجود دارد. امروز مدیران کشور باور ندارند که دانشگاه می‌تواند مشکلاتی که آنها با آن روبرو هستند را رفع کند. مردم نیز به دنبال راه‌حل‌های سریع و حل مشکلات در کوتاه مدت هستند. در کنار آن ذهنیت غلط برخی اساتید این ۲ نگاه هم باید اصلاح شود.
اصلاح یک مشکل فرهنگی زمان‌بر است و در بلند مدت رخ می‌دهد. شاید در نگاه اول این طور به نظر آید که علوم انسانی با رشد تولید و توسعه اقتصاد کشور بی‌ربط است. اما باید این را در نظر بگیریم که اصلاحات فرهنگی از دریچه علوم انسانی رخ می‌دهد. اگر علوم انسانی که در دانشگاه تدریس می‌شود از جامعه و نیازهای آن دور باشد هیچ‌وقت نمی‌تواند کمکی به حل مشکلات فرهنگی کند. رئیس دانشگاه ارومیه هم مشکل ارتباط دانشگاه و صنعت را در رشته‌های علوم انسانی شدیدتر می‌داند و می‌گوید: «ارتباط رشته‌های علوم انسانی با جامعه و مسائلش کاملا قطع است و این یک درد است.»
رئیس دانشگاه آزاد قم، بخش فرهنگی حل مشکلات تولید و دانشگاه را نیازمند تحولی در حوزه علوم انسانی می‌داند. خیری معتقد است؛ دانشگاه‌ها باید مباحث علوم انسانی را به سمت سرفصل‌ها، دروس و رشته‌های میان رشته‌ای جدید سوق دهند که بتواند نیازهای جامعه، به خصوص در بحث فرهنگ اقتصادی را تامین کند. این پشتیبانی فکری، معنوی و علمی، نقشی کلیدی است که دانشگاه‌ها بر عهده دارند.
اگر دانشگاه اصلاح شود
آنچه در این گزارش به آن پرداخته شد به این معنا نیست که مقصر همه مشکلات تولید، تفکر و فرهنگ غلط برخی اساتید دانشگاه است؛ چنانچه در گزارش «دانشگاه اسیر تحریم داخلی‌اند» به نگاه‌های غلط برخی مسئولان نسبت به بی‌توجهی و اهمیت ندادن به دانشگاه اشاره شد. مشکلات ساختاری بیرون از دانشگاه وجود دارد و کسی هم منکر آن نیست؛ اما دانشگاه به عنوان مهمترین نهاد فرهنگ‌ساز و مجموعه‌ای که قرار است قوه عاقله کشور را تربیت کند باید عاری از چنین اشکالاتی باشد و پیش از هر نهاد و قوه‌ای خود را اصلاح کند. دانشگاهیان باید این جمله امام راحل را همیشه در ذهن خود داشته باشند که گفت: «اگر دانشگاه اصلاح شود،کشور اصلاح می‌شود.»
انتهای پیام/
نظر شما