به گزارش خبرنگار اقتصادی ایسکانیوز، تکرار برخی حوادث ریلی در سال ۱۴۰۰ به خوبی نشان می‌داد که وضعیت ناوگان ریلی از فرسودگی گذشته است. نگاهی به آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که تعداد لوکوموتیو در اختیار در پایان سال ۹۵ به ۹۱۵ دستگاه رسیده بود که نسبت به سال قبل از آن، ۱.۶ درصد رشد را نشان می‌داد. در این آمار عنوان شده بود که به ترتیب ۲۲۰ و ۱۴۷ کیلومتر از خطوط ریلی، بهسازی و بازسازی شده است.
بیشتر بخوانید
وقتی بخش خصوصی تمایلی به سرمایه‌گذاری ندارد
در بخش دیگری از آمار که مربوط به تحولات سال ۹۸ است، باز هم یک آمار ۵۶.۵ و ۴۵.۵ درصدی برای بهسازی و بازسازی خطوط ریلی قید شده است. در این آمار تعداد کل لوکوموتیوها هم رشد داشته و به ۹۵۴ دستگاه رسیده است.
اما علت چیست و چرا با وجود وعده‌ها و آمارهایی که در خصوص نوسازی یا بهسازی ناوگان ارائه شده، هنوز هم حوادثی از این دست بسیار اتفاق می‌افتد؟ یک کارشناس اقتصاد حمل و نقل در این رابطه به ایسکانیوز گفته بود که فرسودگی عامل اصلی این حوادث است. محمدجواد شاهجویی گفته بود: ریشه چنین مشکلاتی این است که آنقدر اقتصاد حمل و نقل ریلی بد چیده شده و بازارگاه آن شکل نگرفته که عملا سرمایه‌گذاری در آن برای خرید ناوگان جدید به صرفه نیست. برای همین بخش خصوصی تمایلی ندارد که وارد این حوزه شود.
تناقض در خصوصی‌سازی
وی عنوان کرده بود: بخش دولتی هم مطابق با قانون خصوصی‌سازی حق اضافه کردن دارایی جدید به شبکه ریلی را ندارد. یعنی راه آهن قانونا نمی‌تواند لوکوموتیو وارد کند. مالکیت ناوگان الان به عهده بخش خصوصی است و دولت اجازه خرید ناوگان جدید را ندارد.
شاهجویی گفته بود: عدم جذب سرمایه برای ورود ناوگان جدید به شبکه معلول بهره‌برداری غلط از شبکه ریلی است. یعنی آنقدر غیربهینه و سنتی از این شبکه بهره‌برداری می‌کنیم که این شبکه نمی‌تواند برای بخش خصوصی سودده و جذاب باشد تا در آن سرمایه‌گذاری کنند.
این کارشناس اقتصاد حمل و نقل عنوان کرده بود: اینکه می‌بینیم ناوگان ریلی مثل بخش جاده‌ای نوسازی نمی‌شود به دلایلی است که عنوان کردم. یعنی با دستور یا بودجه دولتی نمی‌توان ناوگان ریلی را توسعه داد یا نوسازی کرد. باید بهره‌برداری آنقدر مناسب باشد که برای بخش خصوصی ورود به این حوزه جذاب باشد. یعنی نرخ بازگشت سرمایه باید به شیوه‌ای باشد که بخش خصوصی با علاقه مندی خود وارد این حوزه شود.
راهکار چیست؟
وی در خصوص راهکارهای حل این مشکل، گفته بود: در این میان برخی راهکارهای کوتاه مدت داریم که وضعیت فعلی را بهبود بخشد و برخی راهکارها هم برای برگرداندن راه آهن در درازمدت به جایگاهی است که اسناد بالادستی به آن اشاره کرده‌اند. راهکار کوتاه مدت این است که بخش غیردولتی را با تضمین خود راه آهن در سرمایه‌گذاری وارد کنیم. مثلا فولادسازهایی که نیاز جدی به شبکه ریلی دارند را مجاب کنیم که با تسهیلات دریافتی از بانک‌ها تعداد کشنده‌های ریلی را بالا ببرند. اما راه‌آهن هم در این میان باید ضامن سیر لوکوموتیوها شود به نحوی که خرید لوکوموتیو برای آن بخش غیردولتی فعال هم شکل بگیرد.
شاهجویی گفته بود: اما راه حل بلندمدت و ریشه‌ای هم این است که بهره‌برداری از شبکه ریلی از دست راه آهن به عنوان نهاد تنظیم‌گر گرفته شود. راه آهن در شرایط فعلی با خودش رقابت می‌کند و دچار تعارض منافع است. یعنی خودش تنظیم گری می‌کند و نظارت را هم خودش انجام می‌دهد. در حالی که راه آهن باید وظایف تصدی گری را انتقال دهد و با تمرکز بیشتر تنظیم گری را انجام دهد.
نظر شما