به گزارش خبرنگار بین‌الملل ایسکانیوز، پس از سفر رئیس جمهور رژیم صهیونیستی به ترکیه که به نظر می‌رسد یکی نشانه‌های تغییر راهبرد منطقه‌ای ترکیه بود، سفر اخیر اردوغان به عربستان سعودی اقدام دیگری است که نشان دهنده برنامه ترکیه برای تغییر در سیاست‌های منطقه‌ای این کشور است؛ سفر رئیس جمهور ترکیه به عربستان سعودی در حالی انجام شد که وی سفر خود به تهران را لغو کرده بود. گذشته از موارد ذکر شده، مواضع ترکیه و حمایت این کشور از جمهوری آذربایجان، در برخی موارد منجر به چالش‌های جدی در روابط ایران و ترکیه شده است. از طرف دیگر، دولت ترکیه در هفته‌های اخیر اقدامات تحریک آمیزی را در برخی مناطق شمال عراق و سوریه علیه ایران انجام داده است.  

اندیشکده «شورای روابط خارجی» آمریکا در مصاحبه‌ای با «استیو کوک» به بررسی اهداف و دلایل سفر اخیر اردوغان به عربستان سعودی پرداخته است. به نظر می‌رسد، ترکیه تلاش می‌کند با تغییر برخی سیاست‌های منطقه‌ای خود ضمن احیای روابط با کشورهای منطقه، شرایط اقتصادی این کشور را بهبود بخشد.

متن کامل این مصاحبه بدین شرح است:

اهمیت دیدار اخیر رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه با محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی و دیگر مقامات در جده چه بود؟

این سفر گام بزرگ دیگری به منظور ترمیم روابط با یک قدرت اقتصادی مهم بود. رئیس‌جمهور اردوغان خروج ترکیه از انزوای منطقه‌ای را دنبال می‌کند که ناشی از پیگیری یک سیاست خارجی تحریک‌آمیز غیرضروری است که کمک چندانی به پیشبرد منافع ترکیه در خاورمیانه نکرد. او روابط با امارات متحده عربی را احیا کرده، با رهبران اسرائیل تماس برقرار کرده، مذاکرات با مصر را دنبال کرده و اکنون با سفر به این کشور، روابط ترکیه با عربستان سعودی را از سر می‌گیرد.

دولت ترکیه متوجه شد که محدودیت‌هایی برای تحمیل اراده‌اش بر دیگر قدرت‌های منطقه‌ای -چه در مدیترانه شرقی و چه در حمایت از جنبش‌های اسلام‌گرا در سراسر خاورمیانه- وجود دارد. انزوای ژئوپلیتیکی ترکیه مشکلات اقتصادی این کشور را تشدید کرد؛ عربستان سعودی در بحبوحه تنش‌ها بر سر قتل جمال خاشقجی روزنامه‌نگار سعودی و حمایت آنکارا از دوحه پس از تحمیل محاصره قطر به رهبری عربستان در سال 2017، اقدام به تحریم کالاهای ترکیه کرد. اکنون که اردوغان با رهبران سعودی آشتی کرده، احتمالا کالاهای ترکیه بدون مانع وارد این کشور می‌شود، پتانسیل سرمایه‌گذاری جدید عربستان در ترکیه وجود دارد و ریاض می‌تواند در مبادلات ارزی با آنکارا به دیگر دولت‌های خلیج فارس بپیوندد.

تصمیم آنکارا برای انتقال قاتلان مظنون خاشقجی به ریاض چگونه با تلاش برای اصلاح روابط مطابقت دارد؟ این امر چه معنایی برای محاکمه مظنونین دارد؟

انتقال پرونده خاشقچی از ترکیه به عربستان سعودی بهای پذیرش اردوغان و عادی سازی روابط بین دو کشور بود. با انتقال پرونده به مقامات سعودی، بعید است که مظنونان محاکمه شوند. این باور که اردوغان و دولت ترکیه اصولا به دنبال اجرای عدالت در مورد خاشقچی بودند، امری مضحک است. از این گذشته، اردوغان خود یکی از اصلی‌ترین زندانبانان روزنامه نگاران در جهان است. هدف ترکیه در ماجرای خاشقچی تضعیف عربستان سعودی در یک بازی نفوذ ژئوپلیتیکی بود.

چه مسائلی باعث تیرگی روابط دوجانبه شده بود؟

علاوه بر قتل خاشقچی، حمایت عربستان سعودی از کودتای مصر در سال 2013 و حمایت ترکیه از اخوان المسلمین عامل دیگر آن بود. اردوغان منتقد سرسخت عبدالفتح السیسی -رئیس جمهور مصر- بود (اگرچه ترکیه اکنون به دنبال آشتی با مصر است)؛ وی همچنین از مخالفین مصری -به ویژه اخوان المسلمین- حمایت و چند بستر رسانه‌ای به منظور مشروعیت‌زدایی از رهبری مصر ایجاد کرد.

موضوع دیگر، حمایت ترکیه از قطر بود؛ در حالی که بحرین، مصر، عربستان سعودی و امارات این کشور را در سال 2017 به دلیل روابط دوحه با تهران، حمایت این کشور از گروه‌های اسلام‌گرا و مشی رسانه‌ای الجزیره، قطر را تحریم کرده بودند. در تمام این موارد، ترکیه خود را به عنوان یک رهبر منطقه‌ای و هم به عنوان یک کشور مسلمان پیشرو نشان می‌داد؛ که هیچ کدام خوشایند عربستان سعودی نبود که پادشاه آن متولی دو مسجد مقدس اسلام -در مکه و مدینه- است و از آن مشروعیت می‌گیرد.

اکنون آنکارا با بهبود روابط با ریاض و سایر دولت‌های منطقه به دنبال به دست آوردن چه چیزی است؟

همانطور که اشاره شد، انزوای منطقه‌ای ترکیه بر رفاه اقتصادی این کشور تأثیر گذاشت؛ به طوری که لیر در سال 2021 حدود نیمی از ارزش خود را از دست داد و تورم در حال حاضر بیش از 60 درصد است. در حالی که ترکیه برای انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی در سال 2023 آماده می‌شود، اردوغان از هر فرصت ممکن برای کاهش فشار اقتصادی بر شهروندان ترکیه استفاده می‌کند. همچنین، یک ضرورت ژئوپلیتیکی برای ترکیه به منظور بهبود روابط با عربستان سعودی و سایرین وجود دارد. رویکرد تهاجمی آنکارا در شرق مدیترانه - که شامل جست‌وجوی گاز در آب‌های قبرس، ترسیم مرزهای دریایی غیرقانونی با لیبی و انجام مانورهای دریایی تحریک‌آمیز بود - دیگر قدرت‌های منطقه‌ای را وادار کرد تا علیه این کشور هم‌آوا شوند. مصر، یونان و جمهوری قبرس روابط خود را تشدید کردند و قبرس، یونان و اسرائیل، عربستان سعودی و امارات نیز به این ائتلاف‌ها پیوستند.

در تابستان 2020، خدمه نیروی هوایی عربستان و امارات توسط نیروی هوایی یونان در پایگاه‌های کرت آموزش دیدند. از منظر ترکیه، صف‌بندی کشورهای مخالف ترکیه در مدیترانه شرقی که فرانسه را نیز شامل می‌شد، یک مشکل امنیتی بالقوه بود. دولت ترکیه با تغییر روابط خود با همه این کشورها، بدون [استفاده از] قدرت نظامی برای ارعاب مخالفان خود -به استثنای دشمنان دیرینه خود یعنی یونان و قبرس- به دنبال تضعیف این محور ضدترکیه است.

انتهای پیام/