به گزارش گروه اجتماعی ایسکانیوز؛ به موجب تعریفی که قانون مجازات اسلامی از دیه ارائه کرده است، دیه به مالی گفته می‌شود که در صورت ارتکاب جرم و صدمه رساندن به جان یا اعضای بدن فرد دیگری، باید به خود آن فرد و یا اولیای دم (در صورت فوت او) پرداخته شود.

۱نخست اینکه بر اساس ماده ۵۵۵ قانون مجازات اسلامی، هرگاه عمل مرتکب قتل و همچنین فوت شخص هر دو در یکی از ماه‌های حرام یعنی ماه محرم، رجب، ذی حجه و ذیقعده اتفاق افتاده باشد، خواه قتل عمدی بوده باشد و یا غیر عمدی، دیه تغلیظ خواهد شد. یعنی هم عمل قتل توسط مرتکب و همچنین فوت شدن شخص مجنی علیه (مقتول) در یکی از ماه‌های حرام رخ داده باشد؛ بنابراین اگر جنایت در یک ماه حرام اتفاق افتاده باشد، ولی منجر به فوت در لحظه نشده و مقتول مدتی را در بیمارستان بستری شود و پس از مدت زمانی در یکی از ماه‌های عادی فوت کند، مشمول حکم تغلیظ دیه نبوده و شرایط افزایش دیه ماه حرام وجود ندارد.

۲دوم اینکه در حکم به تغلیظ دیه در ماه حرام، تفاوتی ندارد که قتل به صورت عمدی اتفاق افتاده باشد و یا حتی به صورت غیر عمد اتفاق افتاده باشد. به هر حال اگر جنایت و قتل در ماه حرام باشد، دیه تغلیظ می‌شود. به همین دلیل است که در زمان بیمه کردن وسایل نقلیه از جمله خودروهای سواری که ممکن است در یکی از ماه‌های حرام به صورت غیر عمدی با شخصی تصادف کرده و وی را به قتل برساند، دیه ماه حرام نیز به دلیل قتل در تصادفات رانندگی پوشش داده می‌شود.

۳سوم اینکه بر اساس ماده ۵۵۶ قانون مجازات اسلامی در حکم تغلیظ دیه تفاوتی بین افراد بالغ و یا غیر بالغ وجود ندارد و حتی در صورتی که طفل نابالغ نیز به قتل رسیده باشد، مرتکب باید دیه تغلیظ شده را بپردازد. همچنین بین زن و مرد نیز تفاوتی ندارد و حتی اگر مقتول زن باشد نیز حکم تغلیظ یا افزایش دیه جاری است. حتی اگر جنین پس از پیدایش روح، در یکی از ماه‌های حرام سقط شود، دیه سقط جنین وی تغلیظ می‌شود.

۴چهارم اینکه بر اساس ماده ۵۵۷ قانون مجازات اسلامی افزایش دیه در ماه‌های حرام مخصوص قتل نفس است. به این معنا که تغلیظ دیه فقط و فقط در صورتی انجام می‌شود که شخص، دیگری را به قتل رسانده باشد (جرم قتل)؛ بنابراین، در صورتی که شخصی به اعضای بدن دیگری آسیب برساند که مستلزم پرداخت دیه باشد، حتی اگر در ماه حرام بوده باشد، دیه به هیچ وجه افزایش نیافته و دیه ماه حرام به وی تعلق نخواهد گرفت و مرتکب قتل تنها باید یک دیه کامل بپردازد.

نکته مهم در این خصوص آن است که به موجب تبصره ماده ۵۵۵ قانون مجازات اسلامی، معیار شروع و همچنین پایان یافتن ماه‌های حرام، مغرب شرعی است. به عبارت دیگر از آن جهت که ماه‌های حرام، ماه‌های قمری هستند، برای اطلاع از اینکه قتل در ماه حرام واقع شده است یا خیر، باید به تاریخ ماه‌های قمری بر اساس غروب شرعی توجه شود. به عنوان مثال، ماه رجب از مغرب شرعی آخرین روز جمادی الثانی شروع می‌شود و با مغرب شرعی آخرین روز از ماه رجب به پایان خواهد رسید.

به طور کلی نرخ دیه در هر سال با سال قبل تفاوت دارد و مقداری افزایش پیدا می‌کند. به همین دلیل است که نرخ دیه ابتدای هر سال توسط قوه قضاییه اعلام می‌شود. با این وجود، این مبلغ، دیه برای ماه‌های عادی است و بر اساس قانون، برای محاسبه دیه ماه‌های حرام، باید به میزان یک سوم یا ثلث دیه کاملی که برای آن سال اعلام شده است را نیز به آن افزود.

به عنوان مثال، نرخ دیه در سال ۱۴۰۰ که توسط قوه قضاییه تعیین شده است، عبارت است از چهارصد و هشتاد میلیون تومان در ماه‌های عادی که نسبت به سال قبل یعنی سال ۹۹، حدود ۴۵ درصد افزایش داشته است. اما اگر شرایط افزایش دیه در ماه حرام وجود داشته باشد، باید به میزان یک سوم به آن افزود و آن را تغلیظ کرد. با این محاسبه، مقدار دیه ماه‌های حرام در سال ۱۴۰۰، عبارت است از ششصد و چهل میلیون تومان.

منبع: میزان