به گزارش گروه استانی ایسکانیوز، محسن شرفی، روانشناس، در مصاحبه‌ای با خبرنگار استانی ایسکانیوز از همدان، به بررسی دلبستگی اجتنابی، عوامل ایجاد آن و تأثیرات این سبک دلبستگی بر زندگی مبتلایان و اطرافیانشان پرداخت.

ایسکانیوز: دلبستگی اجتنابی به زبان ساده چیست؟

شرفی: دلبستگی اجتنابی نوعی تناقض در شخصیت افراد مبتلا است. واژه دلبستگی به معنای پیوندجویی و تعلق‌پذیری و واژه اجتنابی به معنای دوری کردن است. در واقع، فرد مبتلا به این نوع دلبستگی، تمایل دارد با دیگران ارتباط و پیوندی داشته باشد، اما زمانیکه صمیمیت افزایش می‌یابد و فرد سیگنال‌های تایید و نزدیکی را از طرف مقابل دریافت می‌کند، به صورت ناخودآگاه و به دلیل ترس از طرد شدن یا کنترل شدن، از احساس دلبستگی و تصمیم به ادامه دادن رابطه عقب‌نشینی می‌کند.

ایسکانیوز: آیا افراد با دلبستگی اجتنابی معمولاً در زندگی زناشویی یا در زمان ازدواج با چالش‌های بیشتری مواجه هستند؟ چرا؟

شرفی: این مسئله وابسته به مخاطب است. اگر افراد مبتلا به دلبستگی اجتنابی، با طیف‌های برونگرا ازدواج کنند؛ به میزانی که در فرد مقابل هیجان‌خواهی و پیوندجویی بیشتری ببینند، اجتناب‌شان از رابطه بیشتر می‌شود. زیرا احساس می‌کنند ممکن است دچار مسخ شخصیت و یا مسخ هویت شوند. به همین جهت به جای تقویت پیوند ایجاد شده و تجربه حال خوب، درگیر احساسات منفی و اضطراب‌های شدید می‌شوند. علت این اتفاق می‌تواند این باشد که چنین افرادی معمولا از فضاهای جدید اجتناب می‌کنند، از پذیرش مسئولیت می‌ترسند و در حقیقت، مسئولیت‌گریز هستند. طبیعتا این موضوع در روابط زناشویی نیز بروز پیدا می‌کند.

ایسکانیوز: نشانه‌های این نوع دلبستگی چیست؟

شرفی: این نوع رفتار ممکن است با خشم، عدم پیروی از علایق، بی‌توجهی به شخص مقابل، درگیری‌های مداوم با مسائل شخصی و ... همراه باشد. زیرا افراد با این رفتار سعی دارند عدم علاقه خود به پیوند نزدیک‌تر و صمیمیت بیشتر را نشان دهند.

ایسکانیوز: چرا با وجود احترام، محبت و توجه مالی و معنوی واقعی به طرف مقابل، همچنان او دچار استرس و اضطراب و عذاب وجدان می‌شود و به دنبال پایان دادن به رابطه و جدایی است؟

شرفی: خود دوستی پایین در افراد مبتلا به دلبستگی اجتنابی باعث می‌شود این اشخاص دقیقا به همان میزانی که از طرف مقابل توجه و محبت ببینند، معشوق خود را در سطح پایین‌تری تصور کنند و احساس کنند به انسان ارزشمندی تکیه نکرده‌اند. اما در افراد سالم هر چه میزان خود دوستی بالاتر رود، میل وجودی برای معاشرت با افرادی که به آن‌ها محبت می‌کنند و یا به آن‌ها ارزش بالایی می‌دهند نیز، افزایش می‌یابد.

ایسکانیوز: آیا ممکن است افراد با دلبستگی اجتنابی به دلیل ترس از وابستگی بیش از حد، از یک رابطه فرار کنند؟ چه علائمی این وضعیت را نشان می‌دهد؟

شرفی: دلبستگی نوع اجتنابی دقیقا در مرحله‌ای از رابطه بروز پیدا می‌کند که صمیمیت بالا می‌رود و سطح انتظارات و خواسته‌های افراد از یکدیگر افزایش می‌یابد. در این زمان شخص مبتلا خود را از رابطه و صمیمیت بیشتر کنار می‌کشد و سعی می‌کند رابطه را در یک فاصله مشخصی نگه دارد.ممکن است افراد مبتلا به دلبستگی اجتنابی به دلیل ترس از وابستگی بیش از حد، از ایجاد یا ادامه یافتن رابطه جلوگیری کنند. در واقع افراد با دلبستگی اجتنابی زمانیکه صمیمیت بیشتری را در رابطه خود احساس می‌کنند، به صورت کاملا ناخودآگاه تصمیم می‌گیرند تا از رابطه خود کناره گیری کنند. در اصل فضایی ایجاد می‌کنند تا مقداری دوری و فاصله به وجود بیاید.

ایسکانیوز: چه نوع تجربیات دوران کودکی می‌تواند منجر به ایجاد دلبستگی اجتنابی در بزرگسالی شود؟

شرفی: کودک همواره میل به پیوند جویی با والدین خود دارد. در حالیکه بعضی والدین که در اصطلاح به آن‌ها والدین یخچالی می‌گوییم، به این مسئله و نیاز کودک خود بی‌تفاوت هستند و یا نسبت به آن آگاهی کامل و دقیقی ندارند. برای مثال زمانیکه نیاز است پاسخگوی کودک خود باشند، در دسترس نبوده‌اند و یا حتی با فرزند خود برخورد خشونت‌آمیزی داشته‌اند. این مسئله باعث می‌شود کودک احساس کند لازم است رنج‌اش را به تنهایی به دوش کشیده و آن را برطرف نماید. در نتیجه به نقطه سرکوب احساسات می‌رسد. ناکامی‌هایی که فرد در ارتباطات دوران نوجوانی تجربه می‌کند می‌توانند باعث بروز دلبستگی ناایمن و اجتناب از برقراری رابطه‌ای سالم و پایدار شوند.

ایسکانیوز: آیا افراد با دلبستگی اجتنابی ممکن است پس از فاصله گرفتن از شریک زندگی‌شان، احساس پشیمانی کنند؟ چه عوامل روان‌شناختی ممکن است این واکنش را برانگیزند؟

شرفی: از عوامل روان‌شناختی مؤثر در این زمینه می‌توان به کاهش استرس پس از خروج از رابطه اشاره کرد. اما با از بین رفتن این استرس و اضطراب، فرد رابطه را واقعی‌تر و مثبت‌تر می‌بیند و در نتیجه احتمال پشیمانی افزایش می‌یابد. اما اگر همین فرد مجدد وارد رابطه شود، برای جلوگیری از بروز احساس بی‌کفایتی یا مسخ شخصیت و هویت و حتی برای جلوگیری از آسیب دیدگی و طرد شدن، به صورت ناخودآگاه مسیر سقوط رابطه را طی می‌کند.

ایسکانیوز: آیا ممکن است افراد با دلبستگی اجتنابی به‌طور متناوب بین نزدیکی و فاصله گرفتن از شریک خود نوسان داشته باشند؟ اگر بله، چه عواملی این تغییر رفتار را ایجاد می‌کند؟

شرفی: احساس بی‌کفایتی عامل اصلی این رفتار است. وقتی شخص با احساس بی‌کفایتی از رابطه خارج می‌شود، آرامش دارد، اما پس از مدتی از رفتار خود پشیمان می‌شود و به رابطه بازمی‌گردد. اما با شروع مجدد رابطه، همانند گذشته دچار استرس و اضطراب می‌شود و این چرخه رفت و برگشت تکرار می‌گردد.

ایسکانیوز: آیا تغییر دلبستگی اجتنابی به سبک‌های دلبستگی ایمن امکان‌پذیر است؟ اگر بله، چه فرآیندی نیاز است؟

شرفی: بله، دلبستگی اجتنابی می‌تواند از طریق فرآیند پذیرش نامشروط، به دلبستگی ایمن تبدیل شود. در این فرآیند، فضایی همراه با حس امنیت در روابط فرد ایجاد می‌شود. اگر زوجین به‌عنوان پایگاه عاطفی، همدیگر را در فضای نامشروط بپذیرند و دست به تغییر یکدیگر نزنند، سیستم‌های فعال‌ساز دلبستگی‌های ایمن تعدیل می‌شود. البته باید توجه داشت که برای حرکت از دلبستگی اجتنابی به سمت دلبستگی ایمن، علاوه بر پذیرش نامشروط، داشتن مهارت‌های ارتباطی بالا و درمان تعارضات شخصی نیز ضروری است.

ایسکانیوز: آیا درمان‌های خاص یا تکنیک‌های مشاوره‌ای برای کمک به افراد با دلبستگی اجتنابی وجود دارد که بتواند به آن‌ها کمک کند تا در روابط خود پیشرفت کنند؟

شرفی: هدف از درمان این نوع دلبستگی، کاهش اجتناب‌ها است. در این فرآیند، ممکن است از رویکردهای روان‌کاوی برای کار بر روی تعارضات شخصی و ناخودآگاه فرد استفاده شود. همچنین با رویکردهای شناختی، بر باورهای ناکارآمد فرد کار می‌شود و با رویکردهای رفتاری از طریق افزایش مهارت‌های رفتاری، سعی می‌شود اجتناب در فرد کاهش یابد.

خبرنگار: نازنین مولائی منظر

انتهای خبر/