به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، حل مشکلات جامعه و صنعت در سال‌های اخیر به یکی از دغدغه‌های اصلی دانشگاه‌ها تبدیل شده است. اغلب مدیران آموزش عالی عملکرد متوالیان پیش از خود را با ناکارآمدی در ارتباط با صنعت و جامعه زیر سوال می‌برند. در این راستا، شیوه‌نامه‌هایی برای ترغیب استادان به انجام پروژه‌های صنعتی یا سوق دادن پایان‌نامه‌ها به سوی رفع نیازهای جامعه انجام شد؛ اما بروزرسانی و متناسب‌سازی سرفصل دروس دانشگاهی موضوعی است که چندان مورد توجه قرار نگرفته است.
کارشناسان معتقدند که آموزش عالی در صورتی می‌تواند به اهداف خود از جمله توسعه پایدار دست یابد که دانشجویان را برای تصمیم‌گیری‌های آینده و داشتن یک چشم‌انداز جهانی آماده کند. لازمه توانمندسازی دانشجویان تدوین برنامه درسی کارآمد و متناسب با تحولات موجود است. به همین دلیل، برنامه درسی و اصلاح آن یکی از مهمترین عناصر اصلی هر سیستم دانشگاهی است.
آسیب‌شناسی برنامه‌های درسی دانشگاهی در ایران
ایسکانیوز پیش‌تر در گفت‌وگو با کارشناسان به جنبه‌های مختلف بروزرسانی برنامه‌های درسی پرداخت. نگاه ایدئولوژیک به رشته‌های تحصیلی دانشگاه‌ها یکی از مشکلاتی است که مانع اصلاح یا تغییر برخی رشته‌ها می‌شود. علیرضا صادقی عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با ایسکانیوز تصریح کرد که در ایران نسبت به حذف رشته‌ها تعصب وجود دارد. وی افزود که وقتی در ایران یک رشته ایجاد می‌شود، تا ابد به کار خود ادامه خواهد داد، فارغ از این که تا چه حد این رشته در راستای نیازهای جامعه است؛ اما در کشورهای دیگر به خصوص در جهان مدرن، تولد و مرگ رشته‌ها به نیازها بستگی دارد. در نتیجه، ممکن است رشته‌ای تنها یک یا دو سال در دانشگاه تدریس شود و پس از مدتی از بین برود، کسی هم پیدا نمی‌شود که نسبت به حذف آن رشته تعصبی نشان دهد. رویکردی که در ایران وجود دارد این است که رشته‌ها سرجهاز دانشگاه‌ها هستند و گویی تا ابد هم باید باشند و نمی‌توانند تغییر کنند. به نظر من، اولین موضوعی که باید به آن فکر کنیم این است که اساسا در موضوع بازنگری و طراحی برنامه‌های درسی، نگاه ایران نسبت به سایر دنیا متفاوت است. لذا ابتدا بایدروی این موضوع و رفع این معضل فکر کنیم.
افضل‌السادات حسینی عضو هیأت علمی دانشگاه تهران هم معتقد است که تمامی رویکردهای آموزشی کشور ضد مهارت‌اند. به عبارت دیگر درس‌ها و سرفصل‌هایی که چندین دهه آموزش داده می‌شوند، در مسیر مهارت‌آموزی نیستند. من مهارت‌ها را به دو بخش تقسیم می‌کنم. یک مهارت‌آموزی کلی است که هر دانشجویی باید آن را بلد باشد. مثل مهارت‌های زندگی و اجتماعی که باید در مدارس آموزش داده شوند. نیاز است در دانشگاه‌ها این مهارت‌ها به صورت برنامه‌های رسمی و غیر رسمی آموزش داده شوند. بخش دیگر مهارت‌های تخصصی و عملی است که هر دانشجو باید متناسب با رشته تحصیلی‌اش این مهارت را کسب کند. متاسفانه سالیان سال است که ما در این بخش آموزش عالی دچار خلا بزرگی هستیم.
همچنین در گزارش فارغ‌التحصیلان بیکار و بی‌مهارت؛ نتیجه دروس دانشگاهی منقضی شده به بررسی تبعات بروزنشدن برنامه‌های درسی پرداخت. در این گزارش آمده است که تناسب برنامه‌های درسی با نیازهای بازار کار در ایران کمتر از ۱۰ درصد است و ایجاد تناسب بین شاخصه‌های اقتصادی و صنعت و دانشگاه‌ها، نیازمند تغییر اساسی در سرفصل‌ها و دروس دانشگاهی است.
تاکید وزارت علوم بر بازنگری برنامه‌های درسی
در راستای رفع مشکلات برنامه‌ریزی‌های درسی مانند بروزنبودن یا عدم تناسب با نیازهای جامعه، وزرات علوم در سال‌های اخیر اقدامات موثری انجام داده است. مرضیه دهقان عضو هیئت علمی دانشگاه تهران سال ۱۴۰۰ در گفت‌وگو با ایسکانیوز تصریح کرد که وزارت علوم تصمیم گرفته است که دانشگاه‌هایی که رشته‌هایشان را بازنگری نکرده‌اند، اجازه پذیرش دانشجو ندارند. وی افزود که اگر وزاتخانه بر روی این قاعده پافشاری کند، همه دانشگاه‌ها مجبور خواهند شد رشته‌هایشان را مورد بازنگری قرار دهند.
البته نکته مهم در این تصمیم وزارت علوم دادن اختیار بازنگری دروس به دانشگاه‌ها است. پیش‌تر بازنگری فقط از سوی نهادهای بالادستی انجام می‌شد و دانشگاه‌ها مجبور به پیروی بودند؛ اما وقتی اختیارات کافی برای این منظور را در اختیار دانشگاه‌ها قرار دهد، بازنگری با سرعت بیشتری انجام خواهد شد و به کارآمدی آموزش عالی می‌انجامد.
هرچند آیین‌نامه واگذاری اختیارات برنامه ریزی درسی به دانشگاه‌ها به سال ۱۳۹۵ برمی‌گردد؛ اما تا سال ۱۴۰۰ عزمی جدی برای اجرای آن وجود نداشته است. بر اساس این آیین‌نامه، دانشگاه‌ها می‌تواند با رعایت مفاد گفته شده از اختیارات بازنگری برنامه‌های درسی موجود و یا تدوین برنامه‌های درسی جدید به غیر از دروس عمومی در کلیه مقاطع برخوردار باشند. سایر موسسات اعم از دولتی یا غیردولتی می‌توانند از برنامه‌های درسی مصوب دانشگاه، استفاده نمایند و یا برنامه پیشنهادی خود را برای بررسی و تصویب به دبیرخانه شوری عالی ارسال کنند.
رشد ۱۰۲ درصدی در بازنگری برنامه‌های درسی طی سه سال اخیر
به نظر می‌رسد تلاش‌های وزارت علوم برای بازنگری برنامه‌های درسی در سال‌های اخیر بی‌ثمر نبوده است. در این راستا، رضا نقی‌زاده مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی، بازنگری محتوای رشته‌های تحصیلی را از برنامه‌های مهم وزارت علوم در ارتقاء کیفیت آموزشی عنوان کرد و گفت: نهضت بازنگری محتوای رشته‌های تحصیلی محقق شده و بازنگری برنامه‌های درسی با رشد ۱۰۲ درصدی همراه بوده است. هدف از به روزرسانی برنامه‌های درسی روزآمدی دانش تخصصی در هر رشته، تطبیق با نیازهای بومی و فرهنگی و همچنین اجرایی‌سازی بسته‌های ارتقاء توان مهارتی و اشتغال‌پذیری است. همچنین برای اولین بار نیازهای آمایشی و ماموریتی نیز در برنامه‌های درسی مدنظر قرار گرفته است.
وی افزود: یکی از مهمترین دستاوردهای وزارت علوم در حوزه تدوین و بازنگری برنامه‌های درسی ابلاغ آیین‌نامه چارچوب تدوین و بازنگری برنامه‌های درسی است که بر اساس استانداردهای روز دنیا و با توجه به مقتضیات بومی کشور تدوین و به دانشگاه‌ها ابلاغ شده است و علاوه بر ساماندهی برنامه‌های درسی مرجع وزارت علوم، به دانشگاه‌های برتر کشور نیز اختیار بازنگری برنامه‌های درسی در قالب برنامه‌های درسی اختصاصی دانشگاه داده شده است.
آمارها نشان می‌دهد که در چند سال اخیر از مجموع ۳۷۰۰ برنامه درسی، حدود ۱۷۰۰ برنامه درسی بازنگری شده و چیزی حدود ۹۷۰ برنامه‌درسی هم با رویکرد نوآورانه تدوین شده است. این اعداد گویای اجرایی شدن برنامه‌های وزارت علوم برای بازنگری دروس است. هم‌اکنون این سوال مطرح می‌شود علاوه بر آمارهای کمی از تحقق اهداف، آیا اطلاعاتی کیفی در مورد دروس بازنگری شده وجود دارد؟ به عبارت دیگر، آیا مرجعی برای بررسی کیفیت دروس بازنگری شده و بررسی تناسب یا عدم تناسب آن‌ها با نیازها جامعه ماموریت دارد؟!
انتهای پیام/
نظر شما