از زمان روی کار آمدن رژیم جدید در سوریه به رهبری محمد جولانی (احمد شرع) دولت جدید پیام‌های اطمینان‌بخشی به اسرائیل غاصب جولان، ارسال کرده و تاکید کرده است که قصد ادامه درگیری‌های نظامی را ندارد. اما واکنش سریع و قاطع اسرائیل - که ناشی از نگرانی‌های امنیتی و آسیب‌ها و ترومای ناشی از حمله هفتم اکتبر بود - بر رویکردی نظامی و یکجانبه متمرکز شد. اسرائیل در قبال سوریه بعد از اسد «سیاست نظامی تهاجمی» را اتخاذ کرد و اقدام به تصرف بخشهایی در جنوب سوریه کرد و یک کارزار هوایی گسترده با هدف نابودی تسلیحات استراتژیک ارتش سوریه و حمایت آشکار و فعال از گروه‌های اقلیت، به ویژه دروزی‌ها، را از ابتدا در دستور کار قرار داد.

ارتش سوریه بدون شلیک حتی یک گلوله به سمت اسرائیل توسط صهیونیست ها منهدم شد و این واقعیت خاورمیانه بعد از 7 اکتبر است. مقامات ارشد اسرائیلی نیز تا کنون اعتمادی نسبت به جولانی و دولت وی نداشتند و او را از زمره جهادگرایان افراطی محسوب کرده اند. به طور مثال در ژانویه ۲۰۲۵م ، گیدعون ساعر، وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی، اعلام کرد: «رژیم جدید سوریه، گروهی از جهادگرایان افراطی هستند که به سادگی از ادلب به دمشق نقل مکان کرده‌اند».

در مارس 2025م، اسرائیل کاتص، وزیر دفاع رژیم صهیونیستی ، اعلام کرد که دولت جدید سوریه توسط «یک تروریست جهادی از مکتب القاعده» رهبری می‌شود. اسرائیل استقرار خود در منطقه حائل و بلندی‌های جولان سوریه تثبیت و تقویت کرده و حملات مکرر به ارتش سوریه درراستای تضعیف توانایی‌های نظامی سوریه انجام داده و به روشنی خواستار غیر نظامی سازی کامل جنوب دمشق (جنوب غرب سوریه و سه استان مجاور اسرائیل: قنیطره ، درعا و سویدا) شد و مورخ اردیبهشت 1404/ می 2025م در پاسخ به درگیری‌های بین رژیم جولانی و جمعیت دروزی استان سویدا، حملاتی را در داخل سوریه، از جمله به نزدیکی کاخ ریاست جمهوری در دمشق، انجام داد.

اسرائیل حتی در واکنش به قصد ترکیه برای ایجاد پایگاه نظامی در خاک سوریه، در عمق خاک این کشور پایگاه های هوایی سوریه، از جمله پایگاه‌های هوایی T4 و پالمیرا، را مورد حمله قرار داد و با استفاده از این حملات نشان دادند که اسرائیل اقدامات ترکیه را نیز که می‌تواند آزادی عملیات هوایی اسرائیل را تهدید کند، تحمل نخواهد کرد.

قبل از حملات اخیر اسرائیل به وزارت دفاع سوریه و حمله چند باره به نزدیکی کاخ ریاست جمهوری سوریه در دمشق مورخ 25تیر 1404م(16 جولای 2025م) ، هر دو طرف سوری و اسرائیلی خبر از مذاکرات مستقیم و ادامه دار و حتی احتمال پیوستن سوریه به توافق‌نامه‌های ابراهیم دادند! مذاکرات جاری میان دو طرف اسرائیلی و سوری ، فراتر از هماهنگی‌های امنیتی محدود است و حتی پس از سفر دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، به سعودی، احتمال پیوستن سوریه به توافق‌نامه ابراهیم نیز مطرح شد. در جریان دیدار ترامپ و جولانی در ریاض، ترامپ ابراز امیدواری کرد که سوریه عادی‌سازی روابط با اسرائیل و پیوستن به پیمان ابراهیم را بررسی کند.

از زمان روی کار آمدن جولانی در سوریه، وی در قبال اسرائیل سیاست انفعال پیشه کرده و همچنین اقدامات متعددی که تا حد زیادی در خدمت منافع امنیتی اسرائیل بوده مثل، دستگیری فلسطینی‌های وابسته به حماس و جهاد اسلامی فلسطین و تلاش‌های پیگیر او برای مهار انتقال سلاح و تقویت نظامی حزب‌الله در سوریه را آغاز کرده است. در پایان ماه ژوئن 2025م (تیر 1404)، تزاچی هانگبی، رئیس شورای امنیت ملی اسرائیل، فاش کرد که اسرائیل در حال مذاکره مستقیم با رژیم سوریه و با رئیس دولت، احمد الشرع (محمد جولانی) است.

هانگبی در مورد هماهنگی‌های امنیتی و سیاسی اظهار داشت که با توجه به پتانسیل برقراری روابط بین اسرائیل و سوریه، خود او این تلاش‌ها را مدیریت می‌کند. وی همچنین اظهار داشت که سوریه و لبنان کشورهایی هستند که بیشترین احتمال را برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل دارند.

چشم انداز عادی سازی با اسرائیل

اسرائیل حاضر به امتیازدهی در مورد جولان اشغالی نیست و جولانی نیز این مساله را به خوبی می داند. گیدعون ساعر، وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی، وقیحانه و واضح اعلام کرد که پیوستن سوریه به توافق ابراهیم منوط به چشم‌پوشی از ادعاهای خود بر بلندیهای جولان است! رژیم دمشق در سوریه بی‌ثبات است، عملا کنترل بخش عمده‌ای از کشور را در دست ندارد، و از مشروعیت نسبی و سست برخوردار است و با چالش‌های امنیتی و سیاسی متعددی روبرو است. فروپاشی رژیم جولانی یا از دست دادن کنترل او بر پایگاه‌هایش در سوریه محتمل است. رژیم سوریه کنترل کامل بر کل قلمرو سوریه ندارد و از مشروعیت کامل نیز برخوردار نیست. برای جولانی هم با توجه به مشروعیت شکننده اش در جامعه سوریه، عبور از حق تاریخی سوریه بر جولان اشغالی مخاطره آمیز است.

بنابراین در چشم انداز روابط جولانی و رژیم صهیونیستی، این امکان وجود دارد که اسرائیل و سوریه به یک توافق امنیتی محدود برسند و موضوع تعیین مرز و ارتفاعات جولان را به مذاکرات آینده واگذار کنند. احتمال ترور جولانی توسط تکفیرهای افراطی و یا سایر دشمنانش نیز وجود دارد. اگر رژیم سوریه سقوط کند یا جولانی ترور شود، احتمال وقوع در هرج و مرج و خشونت در سوریه و در نزدیکی مرزهای اسرائیل وجود دارد. بنابراین در چشم انداز تحولات، اسرائیل بی ثباتی کنونی سوریه را درک کرده و سعی خواهد کرد که از نظر استراتژیک و عملیاتی برای سناریویی که در آن رژیم جولانی متزلزل شود و یا انتظارات راهبردی اسرائیل را برآورده نکند آماده گردد.

جنگ 12 روزه ایران و اسرائیل و رژیم جولانی

در طول جنگ ۱۲ روزه بین ایران و اسرائیل رژیم جولانی برخلاف اکثر کشورهای عربی از محکوم کردن حمله اسرائیل به ایران خودداری کرد و حتی تصمیم گرفت در مورد عملیات گسترده اسرائیل در خاک سوریه نیز هیچ مخالفت و حتی اظهار نظری نکند.

در طول جنگ 12 روزه، اسرائیل آزادانه در حریم هوایی سوریه فعالیت می‌کرد، هواپیماهای نیروی هوایی اسرائیل در مسیر حمله به ایران بر فراز سوریه پرواز می‌کردند و متقابلا و در چهارچوب هماهنگی ضمنی و مورد توافق بین اسرائیل و رژیم جولانی، نیروهای دفاع هوایی سوریه، پهپادها و موشک‌های ایران را که به سمت اسرائیل می‌رفتند، رهگیری می‌کردند. منافع مشترک رژیم جولانی و اسرائیل، تضعیف موقعیت منطقه‌ای ایران و تضعیف توان نظامی آن است.

اسرائیل در بعد از 7 اکتبر رویکرد تهاجمی در سیاست منطقه ای و امنیتی خود در قبال کشورهای منطقه در پیش گرفته است که ناشی از ترومای 7 اکتبر و نیز احساس قدرت منشعب از دستاوردهای نظامی 20 ماه اخیرش قابل ارزیابی است.

روزنامه نگار و کارشناس مسائل رژیم صهیونیستی*

انتهای پیام/