سجاد محمدیارزاده رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد استاد فرشچیان در گفتوگو با خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز درباره تاریخچه و رویکرد این دانشگاه توضیح داد: ایده تأسیس واحد ویژه استاد فرشچیان نخستینبار در شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح شد و در نهایت با پیگیریها، مجوز راهاندازی این واحد در سال ۱۳۹۷ به دانشگاه آزاد اسلامی داده شد.
وی افزود: در این مسیر صرف دریافت مجوز تأسیس کافی نبود؛ ما باید برای رشتههای تخصصی هنر نیز از وزارت علوم مجوز میگرفتیم. به همین دلیل، رشتهی نگارگری (نقاشی ایرانی) در مقطع کارشناسی را با محوریت شیوه استاد–شاگردی تدوین و به وزارت علوم ارائه کردیم. در جلسات متعدد ضرورت تغییر نظام آموزش هنر از مدل کلاسیک به مدل استاد–شاگردی تبیین شد.
محمدیارزاده با تأکید بر اهمیت این تحول گفت: هنر صرفاً انتقال مهارت نیست؛ بلکه انتقال منش، اخلاق، جوانمردی و اصول خلق اثر است. در حالی که نظام آموزشی رایج ما متأثر از مدلهای غربی (فرانسوی یا آمریکایی) بوده و بیشتر به مدرکگرایی و واحد گذراندن ختم میشود، ما در این شیوه تلاش میکنیم دانشجو به جای مدرکدار شدن، هنرمند مسئول و مهارتآفرین تربیت شود.
وی در ادامه به فلسفه نامگذاری واحد اشاره کرد و گفت: این دانشگاه به نام استاد محمود فرشچیان مزین شد؛ چراکه دغدغه اصلی ایشان همیشه تحول در آموزش هنر و بازگشت به سنت استاد–شاگردی بوده است. استاد فرشچیان معتقد بود دانشجوی هنر نباید تنها یک هنرمند منفعل باشد، بلکه باید کارآفرین باشد؛ یعنی بتواند با مهارت خود نان بر سر سفره دیگران بیاورد. این همان چیزی است که امروز در ادبیات جدید به آن "استارتاپ" میگویند.
رئیس واحد ویژه استاد فرشچیان تأکید کرد: برای نخستین بار در میان بیش از ۴۲۰۰ دانشگاه کشور، این شیوه آموزشی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد ویژه استاد فرشچیان عملیاتی شد. هدف ما تربیت هنرمندانی متعهد، عاشق، مسئولیتپذیر و توانمند در انتقال فرهنگ ایرانی–اسلامی است. در این شیوه، دانشجو در کنار استاد بهصورت عمیق و مستمر آموزش میبیند و در مسیر هنر، علاوه بر تکنیک، منش و اخلاق نیز میآموزد.»
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد استاد فرشچیان درباره ویژگیهای شیوه استاد–شاگردی و تفاوت آن با نظام آموزشی رایج در هنر گفت: استاد محمود فرشچیان همواره بر ضرورت پیوند هنر و ادبیات تأکید داشتند. بارها به من میگفتند مراقب باشید دانشجویان تنها به تکنیک بسنده نکنند؛ باید با متون مرجع ادبی مثل حافظ، سعدی، مولانا و مثنوی مأنوس باشند. رمز ماندگاری هنر ایرانی همین است؛ یعنی الهام گرفتن از میراث ادبی و تبدیل آن به تصویر و اثر هنری ماندگار. استاد معتقد بود که باورهای اعتقادی، ولایتمداری، توجه به عاشورا و مفاهیم آیینی نیز جزو عناصر اصلی در خلق آثار فاخر به شمار میآیند.
وی افزود: یکی از نکاتی که ایشان همیشه یادآور میشدند، صبوری و ممارست در کار هنری بود. میگفتند: با عجله اثر ماندگار خلق نمیشود. شاگرد باید تمرین کند، مشق عملی و نظری داشته باشد، از استاد بیاموزد و در نهایت به مرحلهای برسد که بتواند خود به خلاقیت و ایدهپردازی دست پیدا کند. در گذشته نیز آموزش هنر تنها انتقال تکنیک نبود؛ بلکه فرآیندی اخلاقی، تربیتی و اجتماعی محسوب میشد.»
محمدیارزاده درباره ساختار آموزشی این دانشگاه توضیح داد: ما شیوه استاد–شاگردی را در قالب یک مدل پنجمرحلهای طراحی کردهایم:
۱. استعدادیابی توسط استادان
۲. دوره مقدماتی
۳. مبانی اعتقادی و حکمی
۴. مبانی اخلاقی
۵. آشنایی با متون پایه و مرجع؛ پس از طی این مراحل، دانشجو باید سه اثر هنری ارائه دهد و تنها در این صورت مجوز دفاع از پایاننامه را دریافت میکند. به عبارتی هر فارغالتحصیل واحد ویژه استاد فرشچیان با دستکم یک اثر ماندگار دانشگاه را ترک میکند.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد فرشچیان در ادامه درباره بعد بینالمللی این مرکز گفت: کشورهای حوزه فلات ایران مثل تاجیکستان، ازبکستان و عراق علاقهمند به حضور در این دانشگاه هستند؛ زیرا در میراث هنری خود نیازمند آموزش و مرمت آثارشان هستند. البته به دلیل محدودیت امکانات فعلاً تمرکز ما بر دانشجویان داخلی است، اما در آینده ظرفیت پذیرش هنرجویان بینالملل را هم توسعه میدهیم.
دیپلماسی هنر و شناسنامهدار کردن آثار
وی همچنین به برنامههای تکمیلی واحد اشاره کرد و گفت: علاوه بر شیوه استاد–شاگردی، ما انتشارات تخصصی خود را راهاندازی کردهایم تا کتابهای مرجع در حوزه هنر ایرانی اسلامی تولید شود. همچنین برای نخستین بار، اساتیدی که دارای نشان درجه یک هنری هستند حتی اگر مدرک دانشگاهی نداشته باشند به عنوان استاد در این واحد جذب شدهاند. این اتفاق در هیچ دانشگاه دیگری سابقه ندارد و به ما امکان میدهد از ظرفیت واقعی نخبگان هنری کشور بهره ببریم.
محمدیارزاده تأکید کرد: هدف اصلی ما این است که دانشجویان تنها مدرکدار نشوند، بلکه هنرمند متعهد و فرهیخته تربیت کنیم؛ هنرمندی که بتواند هم در عرصه هنر، هم در عرصه فرهنگ و اجتماع اثرگذار باشد و میراث ماندگار استاد فرشچیان را ادامه دهد.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد ویژه استاد فرشچیان درباره اهداف و برنامههای این دانشگاه گفت: ما در این واحد ۹ دبیرخانه راهاندازی کردهایم که هر کدام مأموریت ویژهای در پاسداشت و توسعه هنر ایرانی اسلامی دارند. برای مثال، «دبیرخانه مرمت ابنیه و آثار هنری» تشکیل شد. در این دبیرخانه، مرمت آثار در رشتههای مختلف زیر نظر استادان برجسته انجام میشود و علاوه بر صیانت از آثار ارزشمند، منبع درآمدی برای دانشگاه نیز ایجاد میشود.
وی افزود: دبیرخانه احیای نهضت امضا و شناسنامهدار کردن آثار هنری» خلأ بزرگی در جامعه هنری را پر میکند. متأسفانه در کشور ما مالکیت معنوی آثار به درستی ثبت نمیشود. ما در این دبیرخانه آثار هنری را شناسنامهدار میکنیم، امضا و مالکیت آنها را ثبت و ارزشگذاری دقیق انجام میدهیم. حتی با بانکها مذاکراتی داشتیم تا آثار هنری موجود در مجموعههایشان شناسنامهدار شود. این اقدام هم حقوق هنرمند را حفظ میکند و هم درآمدزایی برای دانشگاه دارد.
محمدیارزاده درباره فعالیتهای پژوهشی نیز توضیح داد: یکی از دبیرخانههای فعال ما «دبیرخانه آمایش سرزمینی هنرهای قرآنی و سنتی» است. ۴۹۹ رشته و گرایش در حوزه هنرهای سنتی وجود داشته که بسیاری از آنها در حال فراموشیاند. این دبیرخانه مأموریت دارد در چهار رشته اصلی، دانشنامههای تخصصی تدوین کند.
وی درباره مفهوم «دیپلماسی هنر» اظهار کرد: ما معتقدیم هنر ایران میتواند در روابط بینالملل نقشآفرین باشد. تجربه نشان داده است معرفی آثار هنری ایران در خارج از کشور، تأثیرگذاری بیشتری نسبت به گفتوگوهای سیاسی دارد. بهعنوان نمونه، کتاب «شاهکارهای هنری ایران» در مجارستان، لهستان و بلغارستان منتشر شد و بازخورد بسیار مثبتی داشت. این همان چیزی است که ما «دیپلماسی هنر» مینامیم؛ ظرفیتی که میتواند مکمل یا جایگزین دیپلماسی رسمی باشد.
رئیس واحد ویژه استاد فرشچیان درباره دبیرخانه «حکمت درمانی» نیز گفت: این دبیرخانه با همکاری بیمارستانهای فرهیختگان، علیاصغر و ابنسینا فعالیت خود را آغاز کرده است. هدف ما این است که هنر و حکمت در فرآیند درمان بیماران نقش ایفا کنند. چرا پزشک تنها نسخه دارویی تجویز کند؟ چرا نسخه هنری برای آرامش روح و روان بیمار تجویز نشود؟ این یک عرصه نوین در تلفیق هنر و علوم پزشکی است که آینده روشنی دارد.
هنر در خدمت جامعه و درمان
وی جایگاه استاد محمود فرشچیان را چنین تشریح کرد: استاد فرشچیان فقط یک هنرمند بزرگ نیست، او صاحب «مکتب» است؛ مکتب نوین نقاشی ایرانی. ویژگی مکتب آن است که شاگرد تربیت میکند، اندیشه میآفریند و جریان هنری ایجاد میکند. استاد فرشچیان با تربیت شاگردان برجسته، انتشار مجموعه آثارش و داشتن پیروان فراوان، پایهگذار یک جریان ماندگار در هنر معاصر ایران شد. رسالت ما در این دانشگاه، حفظ و گسترش این مکتب برای نسلهای آینده است.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد ویژه استاد فرشچیان درباره فعالیتهای فرهنگی و آموزشی دانشگاه گفت: برای آنکه دانشجویان امروز بتوانند به شکل عملی آثار شاخصی مانند عصر عاشورا یا شمس و مولانا خلق کنند، درسگفتارهای استاد محمود فرشچیان در سایت دانشگاه به صورت فیلم و محتوا آموزشی در دسترس است. همچنین، روز چهارم بهمن، زادروز استاد فرشچیان، به عنوان روز نقاشی ایرانی و نگارگری در شورای عالی انقلاب فرهنگی پیشنهاد شده است.
وی ادامه داد: ما همچنین جایزه ملی و بینالمللی استاد فرشچیان برای هنرهای سنتی، نشان هنری فرش و بورسیه دانشگاه استاد فرشچیان برای استعدادهای هنری راهاندازی کردهایم تا رسالت مکتب استاد فرشچیان در تربیت شاگردان و خلق جریان هنری ادامه یابد.
محمدیارزاده درباره وضعیت بودجه و منابع دانشگاه گفت: در حال حاضر، اعتباری از سازمان مرکزی برای واحد ویژه استاد فرشچیان دریافت نشده است، زیرا راهاندازی کارگاهها و تجهیزات آموزشی هزینهبر است. ما برنامهریزی کردهایم بخشی از درآمدهای دانشگاه از طریق دبیرخانهها، حراج و شناسنامهدار کردن آثار تأمین شود، اما برای توسعه پایدار نیازمند حمایت بنیادین و تأمین امکانات حرفهای، ساختمان، تجهیزات و نیروی انسانی عاشق و متعهد هستیم.
وی درباره پذیرش دانشجو و حفظ کیفیت آموزشی اظهار کرد: سالانه ظرفیت مشخصی از دانشجویان مستعد و عاشق هنر پذیرفته میشود. این پذیرش از طریق معرفی نقاشان مطرح، استعدادهای هنرستانهای هنرهای زیبا و هنرمندان نخبه انجام میشود. هدف ما کیفیت است، نه کمیت؛ دانشگاه رسالت خود را تربیت استاد و دانشجوی با کیفیت میداند و تنها از این طریق میتوان هنرمندان واقعی به جامعه تحویل داد.
رئیس واحد ویژه استاد فرشچیان در پایان تأکید کرد: اگر استاد خوب تربیت نکنیم، دانشجوی خوب نخواهیم داشت و نمیتوانیم به جامعه هنرمند تحویل دهیم. رسالت اصلی دانشگاه، تربیت استاد و دانشجوی متعهد و توانمند است، نه صرفاً پر کردن کلاسها یا افزایش تعداد دانشجو.
انتهای پیام/
نظر شما