به گزارش خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز، سیل دبی را به خاطر دارید؟ همان سیلی که بعد از بارندگیهای شدید در سال ۱۴۰۳ رخ داد و یکی از دلایلی که باعث شد تا ابعاد رسانهای پیدا کند، کم سابقه بودن این اتفاق در منطقه خشکی مثل امارات بود. همان زمان بسیاری از رسانهها از نقش بارورسازی ابرها در ایجاد این بارانهای سیلآسا صحبت کردند.
بیشتر بخوانید
وعده وزیر نیرو برای بارورسازی ابرها چقدر در حل بحران آب موثر است؟
این فرضیهها در سال ۱۳۹۸ و بعد سیلهای متعدد در نقاط مختلف ایران هم مطرح شد و برخی ادعا کردند که بارورسازی ابرها عامل وقوع این حوادث بوده است. حالا وزیر نیرو مجدد از اجرای طرح بارورسازی ابرها در آبان و آذر خبر داده است. بعد از این خبر نگرانیهایی درباره وقوع سیل در افکار عمومی ایجاد شد.
بارورسازی ابرها از چه زمانی مطرح شد؟
بعد از انقلاب ۱۳۵۷ در سالهای ۱۳۶۸ الی ۱۳۷۴ باروری ابرها به صورت پراکنده و با استفاده از ژنراتورهای زمینی در ارتفاعات شیرکوه یزد به اجرا درآمد. سپس با ابلاغ وزیر وقت نیرو در بهمن ماه ۱۳۷۵، مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها در یزد تأسیس و از سال ۱۳۷۶ رسماً آغاز به کار کرد.
این مرکز از آن زمان تاکنون پروژههای متعدد اجرایی و مطالعاتی باروری ابرها در مناطق مختلف کشور به اجرا گذاشته است و حالا هم پروژه جدیدی در پیش دارد.
کمتر از ۱۰ درصد ابرها امکان باروری دارند
از دکتر سامان مدرس دانشگاه و پژوهشگر حوزه آب مرکز پژوهشهای مجلس پرسیدیم که آیا واقعا باید با شنیدن کلمه بارورسازی ابرها، نگران وقوع سیل باشیم و در پاسخ به ایسکانیوز گفت: تعداد ابرهایی که امکان بارورسازی آنها وجود دارد، محدود است. این تصور غلط است که هر ابری را میتوان بارور کرد. کمتر از ۱۰ درصد ابرها امکان باروری دارند.
وی افزود: از میان ۱۰ درصد ابرهایی که امکان باروری دارند، تنها یک درصد از ابرها با موفقیت بارور میشوند. با این شرایط امکان وقوع سیل وجود ندارد. از طرفی در نهایت در بهترین حالت، ۱۰ درصد به باراشها در یک منطقه افزایش پیدا میکند و حجم آب به اندازهای نیست که سیل رخ دهد.
پژوهشگر حوزه آب با اشاره به اینکه بارورسازی هزینهبر است، توضیح داد: اگر به سمت مدیریت تقاضا، کاهش تلفات و افزایش بهرهوری برویم، با هزینه کمتر یه نتایج مطلوبتر میرسیم. بارورسازی مسیر انحرافی است که هزینه بسیار و بازدهی کم دارد. با این روشها برخی افراد منتفع میشوند و نتیجه مطلوب ندارد.
ترکیه ابردزدی میکند؟
یکی از موضوعاتی که درخصوص بارورسازی ابرها مطرح شد، تلاش کشورهای همسایه برای انجام این کار و نگرانی از ابردزدی توسط آنها بود اما این پژوهشگر معتقد است که سندی برای اثبات این موضوع وجود ندارد. وی در این باره توضیح داد: ما براساس اسناد و مدارک نتوانستیم بگوییم که ترکیه ابردزدی کرده و با بارورسازی ابرها، باران آنها را گرفته و ابری خشک به سمت ایران آمده است.
۳۰ درصد محصولات کشاورزی ما ضایعات است
وی با اشاره به اینکه بهرهوری آب در بخش کشاورزی روشی مطمئنتر است، ادامه داد: بخش کشاورزی ۹۰ درصد آب را مصرف میکند. ۳۰ درصد محصولات ما ضایعات است و اگر بتوانیم تلفات محصولات کشاورزی را کم کنیم، در مصرف آب هم صرفهجویی کردهایم.
مدرس دانشگاه درخصوص اهمیت توجه به الگوی کشت متناسب با شرایط منطقه بیان کرد: الگوی کشت، راندمان و بهرهوری را افزایش میدهد. نباید در خوزستان، فارس و اصفهان که شهرهای خشکی هستند، برنج بکاریم اما این اتفاق میافتد. خوزستان ۲۰۰ هزار هکتار برنجکاری دارد درحالی که منطقهای خشک است. تنها ۲ استان مازندران و گیلان مجاز به کشت برنج هستند اما در عمل این اتفاق نمیافتد.
وی ادامه داد: در موضوع سیستمهای آبیاری هم میتوان کارهایی انجام داد تا مصرف کاهش پیدا کند. کشت گلخانهای هم موثر است. از کاشت تا برداشت را میتوان کنترل کرد و تلفات را کاهش داد. ما الگوی کشت مناسب کشور نداریم. کاشت محصولات نوسان دارد و گاهی بازار از هندوانه اشباع میشود و گاهی میزان عرضه محصولی دیگر افزایش پیدا میکند، درواقع مدیریتی در این حوزه وجود ندارد.
مدرس دانشگاه درخصوص مدیریت مصرف در شرب و صنعت توضیح داد: در زمینه مصرف آب شرب هم با پیدا کردن نشتیها و تلفات میتوان بهرهوری را افزایش داد. مجموع این موارد، هزینهای کمتر اما نتیجهای بزرگتر دارد. جانمایی درست صنایع و استفاده از پساب هم در کنترل مصرف اهمیت دارد اما میبینیم که برخی صنایع در مناطق خشک واقع شدهاند.
در حوزه مدیریت آب اولین واکنش مسئولان به بحران، اجرای طرحی برای انتقال آب از یک نقطه به نقطه دیگر یا مطرح کردن لزوم استفاده از آب شیرین کن است اما سامان بر این باور است که مدیریت مصرف و افزایش بهرهوری تاثیر مهمتری دارد و میتوان با هزینه کمتر بحران آب را کنترل کرد. شیرینسازی آب هم نباید با انتقال به مرکز کشور باشد، ما عربستان نیستیم که بارندگی کم باشد، بلکه مدیریت آب نداریم.
وی افزود: بعد از این که اقدامات لازم انجام شد و تلفات کاهش پیدا کرد، میتوان به روشهای کمکی مثل بارورسازی فکر کرد. اصفهان با داشتن مشکل آب، صنعت فولاد دارد. یزد صنایع متعدد دارد و از دریا آب برای صنایع منتقل میکنیم. به جای توسعه صنایع در اصفهان گردشگری را توسعه دهیم. شهری مثل تهران در حال توسعه بیرویه است و با هر انتقال آب، توسعه بیشتری پیدا میکند. مباحث شهرسازی و توسعه باید اصولی باشد تا بتوانیم بحران آب را مدیریت کنیم.
انتهای پیام /
نظر شما