به گزارش گروه فرهنگ و هنر ایسکانیوز، در جهان امروز که شهرها با شتابی بی‌سابقه در حال رشد و تغییرند، معماریِ مکان‌های عمومی نقشی فراتر از ساختِ صرفِ فضا پیدا کرده است. دیگر کافی نیست ایستگاه‌های مترو، فرودگاه‌ها یا میدان‌های شهری تنها کارکردی عملی داشته باشند؛ این فضاها باید الهام‌بخش و معنادار نیز باشند. در این میان، توجه به هنر در معماری به یکی از ضرورت‌های غیرقابل چشم‌پوشی بدل شده است؛ ضرورتی که می‌تواند کیفیت زندگی شهری را ارتقا دهد، حافظه جمعی را تقویت کند و زمینه‌ای برای گفت‌وگو و همزیستی فراهم آورد.

هنر، برخلاف بسیاری از عناصر کالبدی شهر، مخاطب را از مسیر احساس و معنا با خود همراه می‌کند. هنگامی که در فضای شهری، معماری با هنر درمی‌آمیزد، محیط از سطح کارکردی به سطح فرهنگی ارتقا پیدا می‌کند. این ترکیب می‌تواند خستگی روزانه را از ذهن شهروندان دور کند، لحظه‌ای مکث و آرامش بیافریند و به فضاهای عبوری، هویت و شخصیت ببخشد. در بسیاری از کلان‌شهرهای پیشرو جهان، ایستگاه‌های مترو تنها محل سوار شدن و پیاده شدن نیستند؛ آن‌ها به گالری‌های عمومی تبدیل شده‌اند، جایی که هنر و معماری به‌طور مشترک داستان شهر را روایت می‌کنند.

یکی از نمونه‌های شاخص این رویکرد، ایستگاه متروی مریم مقدس است؛ ایستگاهی که نام و طراحی آن به‌طور ویژه به موضوع گفت‌وگوی ادیان و هم‌زیستی فرهنگی اختصاص دارد. انتخاب نام «مریم مقدس» شخصیتی که در اسلام، مسیحیت و حتی در برخی سنت‌های شرقی جایگاهی والا دارد به خودی‌خود حامل پیامی روشن درباره احترام متقابل میان ادیان است. اما نکته مهم‌تر این است که معماری و هنر به کمک آمده‌اند تا این پیام نه‌فقط در کلمات، بلکه در تجربه روزانه شهروندان تجسم پیدا کند.

در طراحی این ایستگاه، استفاده از نقوش و معماری الهام‌گرفته از هنر مذهبی و سنتی، فضایی می‌آفریند که با وجود قرارگیری در یکی از شلوغ‌ترین بخش‌های سیستم حمل‌ونقل شهری، حس آرامش و معنای مشترک را منتقل می‌کند. هنرهای تجسمی و تابلوهای به‌کاررفته در و ورودی‌ها و سکوها نه به قصد تبلیغ یک باور خاص، بلکه با هدف یادآوری ریشه‌های مشترک انسانی خلق شده‌اند.

در روزگار افزایش تنش‌های فرهنگی و سوءتفاهم‌های مذهبی در جهان، چنین فضاهایی ارزش دوچندان پیدا می‌کنند. معماری متکی بر هنر می‌تواند به ابزاری برای صلح فرهنگی تبدیل شود؛ ابزاری که نه‌تنها هویت شهری را غنی می‌کند، بلکه ارزش‌های انسانی را نیز برجسته می‌سازد. ایستگاه متروی مریم مقدس نشان می‌دهد که چگونه یک پروژه شهری می‌تواند فراتر از خدمت‌رسانی حمل‌ونقلی، به نمادی از گفت‌وگوی تمدن‌ها تبدیل شود.

بابک سهمانی سرتیم معماری ایستگاه متروی مریم مقدس در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایسکانیوز گفت: زمانی که میخواستیم کار این ایستگاه را شروع کنیم یک طرح مصوبی در سال ۹۵ داشت و در زمان اجرای طرح دیدیم جا دارد که با توجه به موقعیت مکانی، یک کار ویژه انجام بدهیم و با توجه به مجاورت به پارک مریم مقدس و کلیسای سرکیس مقدس تصمیم گرفتیم از جنبه توجه و تکریم ادیان مختلفی که در ایران با هم همزیستی دارند یک نگاه ویژه به این ایستگاه داشته باشیم.

وی ادامه داد: یک سری جلسات در کمیته معماری مترو تهران و برگزار شد اسکیس‌های مختلفی زده شد و با توجه به کانسپت‌ها یک سری تغییرات را در طرح اجرا شده دادیم و بخش‌هایی از تاسیسات و تجهیزات را جابجا کردیم که بتوانیم طرحمان را پیاده سازی کنیم. از سطح زمین که در واقع کیوسک ورودی ما قرار میگیرد تلاشمان بر این بود که جهت گیری کیوسک را به نوعی اصلاح کنیم که با فرم کلیسا و پارک و همچنین نحوه دسترسی مسافر همخوانی داشته باشد و سعی کردیم تا حد امکان کیوسک را شفاف کنیم که بتواند با محیط پارک ارتباط بگیرد.

سهمانی خاطرنشان کرد: هندسه‌ای که در فرم کیوسک استفاده کردیم و پنجره های نیم دایره‌ای از فرم های مشترک بین معماری ایرانی و معماری مسیحیت است. با توجه به اینکه آسانسور را منتقل کردیم و در روش اجرا با شفت و به صورت یکسان اجرا کنیم یک دیوار سلب سمت خیابان به وجود آمد که از این تهدید را تبدیل به فرصت کردیم و از آن فضا برای جانمایی یک المان و یک مجسمه شهری که خب طبیعتاً با توجه اسم مترو، مجسمه حضرت مریم در آن قرار گرفت و هموطنان عزیز ارامنه زحمت کشیدند این مجسمه را ساختند و به زیبایی در این مکان نصب شده و در طرفین آن سوره آل عمران است.

وی خاطرنشان کرد: در سردر ورودی مترو تابلوی «بسم الله» را با چهار زبان فارسی، عربی، ارمنی و انگلیسی نصب کردیم که حالت بین المللی توجه به زبان‌های مختلف را داشته باشیم و از پله‌ها که وارد میشویم پاگردها فرصت مکثی را به ما میداد و در این پاگردها صحبت‌هایی از مقام معظم رهبری در خصوص حضرت مریم و همینطور از سوره حضرت مریم را استفاده کردیم که در فضا مسافر میتواند این همبستگی و پیوستگی را درک بکند.

سرتیم معماری ایستگاه متروی مریم مقدس تاکید کرد: در پاگردها از فرم‌ها و طاق‌های نیم دایره استفاده کردیم که این طاق‌های نیم دایره یک فصل مشترک بین معماری ایرانی و معماری مسیحیت که در محراب کلیساها وجود دارد ماهم این فرم نیم دایره را در معماری خودمان مانند طاق کسری داریم و در سایر عبادتگاه ها از این فرم استفاده میکنیم. ارتفاعی که کیوسک داشت و گالری ورودی این فرصت را به ما داد که این ریتم را بتوانیم پیاده سازی کنیم و این دروازه های ورودی را بتوانیم در آنجا منعکس کنیم گویی که مسافر دارد یک سفر معنوی را آغاز میکند.

وی ادامه داد: به سرسرا که می‌رسیم یک فضای مفصل و مناسبی داریم که در آنجا هم بخشی از انجیل را به زبان‌های مختلف نوشتیم و به صورت تابلوی هنری روی دیوار کار شده است. در خود سرسرا و آن فضای وسطش با یک طرح گلجامی تزیین شده که این گلجام هم در کلیساها مثل کلیسای نوتردام به فراوانی دیده می‌شود. این فرم گلجام را که در همه کلیساها هست در معماری ما هم تحت عنوان شمسه شناخته می‌شود که به نوعی نشان دهنده بحث الهی و یگانگی و وحدانیت خداوند است.

سهمانی با اشاره به اینکه چون در سرسرا فضای مفصلی وجود دارد که هم فضای مکس و هم فضای حرکتی است گفت: طرحی داریم که کتاب «مسیح در شب قدر» نوشته مقام معظم رهبری که در رابطه با حضرت مسیح است را در ابعاد مناسبی چاپ کرده و روی استندی و در محفظه شیشه‌ای قرار می‌دهیم و کنارش «کیو ار کد» وجود دارد که مردم می‌توانند فایل پی دی اف کتاب را با زبان‌های مختلف دریافت کنند.

وی خاطرنشان کرد: وقتی وارد تیکت هال می‌شویم با توجه به محدودیت های فضا سعی کردیم که حداکثر ارتفاع را بتوانیم داشته باشیم و یک فرم بیضی مانندی را به نشانه گنبد مینا که تداعی کننده آسمان و عبودیت است داشته باشیم؛ رنگ آبی را به عنوان فصل مشترک معماری خودمان و معماری کلیسا به عنوان نشانه پاکی استفاده کردیم و فضا را به صورت ترانسپرنت و نیمه شفاف درآوردیم و کل تاسیسات و تجهیزات را به پشت سقف بردیم و تاکید روی طرح معماری است و به همین ترتیب روی تراز سکو هم سعی کردیم که این پیوستگی معماری را بتوانیم ببینیم و امیدواریم که مردم ببینند خوششان بیاد و لذت ببرند.

تانیا طریق مهر ایده پرداز، طراح و مجری تابلوهای هنری ایستگاه مریم مقدس نیز در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایسکانیوز گفت: در این ایستگاه ۷ تا تابلو داریم از بدو ورود تابلوی به نام خدا نصب شده که به چهار زبان طراحی شده و در واقع نشان می‌دهیم که فارغ از هر قوم، کشور و زبانی همه زیر سایه پروردگار یکتا هستیم.

وی ادامه داد: در قسمت تیکت هال تابلویی با تندیسی از حضرت مسیح و شعری از حافظ داریم که نشان از جایگاه و احترام ویژه‌ای است که حضرت مسیح در ادبیات و فرهنگ ما دارند. در کلِ تابلوهایی که در قسمت سکوها وجود دارد از تک تک المان‌ها، عناصر و رنگ‌های استفاده شده که هر کدام معنی و مفاهیم خاصی در دین مسیحیت دارند به طور مثال از گل‌های ارکیده و از پرنده روح‌القُدُس استفاده شده است که این پرنده شناخته شده و مقدسی در دین مسیح بوده است. استفاده از شاخه‌های تاک که حضرت عیسی خودشان را تاک حقیقی و پیروانشان را شاخه‌های این تاک معرفی می‌کردند بخشی دیگر از المان های تابلو است.

طریق مهر تصریح کرد: در این تابلوها از اشکال هندسی اسلامی و مسیحی استفاده شده که نشانی از ابدیت و وحدانیت پروردگار دارد و هدف این بود که وقتی مسافر در این ایستگاه که از بالا تا پایین و تا تراز سکو گذر می‌کند تمام این پیام‌ها و المان‌ها را ببیند و متوجه ادای احتراممان به دین مسیحیت بشود.

وی در پاسخ به این سوال که چطور به المان های مسیحیت دست پیدا کردین گفت: من مطالعه زیادی داشتم و کتاب انجیل را هم خواندم. درباره دین مسیح زیاد کتاب خواندم و تک تک خطوطی که در این طرح‌ها که توی این ایستگاه می‌بینید در واقع یک معنی خاصی داشته یا یک المان هندسی از کلیساها بوده یا روایاتی از انجیل را نشان میدهد و به نوعی همه این‌ها معنی خاصی داشته است و برگرفته از داستان‌ها و روایاتی بوده که خودم خوانده‌ام.

طراح و مجری تابلوهای هنری ایستگاه متروی مریم مقدس در پایان سخنانش خاطرنشان کرد: به محض اینکه متوجه شدم لوکیشن ایستگاه روبروی کلیسا است و ایستگاه قرار است به نام مریم مقدس نامگذاری شود شروع به مطالعه کردم تا بتوانیم بهترین تابلوهایی که مرتبط با این منطقه و لوکیشن است را در طراحی کنیم و به نمایش در بیاریم که خدا را شکر بازخورد جهانی داشته و توانستیم پیاممان را بیشتر از آن چیزی که فکرش را می‌کردیم به دنیا مخابره کنیم.

در نهایت، توجه به هنر در معماری مکان‌های عمومی، به‌ویژه ایستگاه‌های مترو، تنها به زیباسازی محیط محدود نمی‌شود؛ این توجه نوعی سرمایه‌گذاری بر روی فرهنگ، هویت و صلح است. ترکیب هنر و معماری در ایستگاه مریم مقدس به ما یادآوری می‌کند که شهر تنها مجموعه‌ای از خیابان‌ها و ساختمان‌ها نیست؛ شهر صحنه زندگی و هنر است، مهم‌ترین زبانی است که می‌تواند این زندگی را معنادارتر و دلپذیرتر کند.

انتهای پیام/