به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران دانشجویی (ایسکانیوز)، طبق آمارهای رسمی اعلام شده نرخ رشد جمعیت در دهه ۹۰ روندی منفی داشته که این امر می‌تواند حاصل اجرای سیاست‌های نادرست کنترل جمعیت در دهه ۷۰ باشد. با به ‌صدا درآمدن زنگ خطر ناشی از پیری جمعیت ایران در سال‌های آینده برخی از کارشناسان فرهنگی به دنبال چرایی و عوامل ایجاد بحران جمعیت شده‌اند.  

نرجس بختیارخلج معاون زنان و خانواده بسیح اساتید دانشگاه‌های تهران با اشاره به افزایش شهرنشینی بیان کرد که مشارکت‌های اجتماعی، فقدان سیاست‌های حمایتی از بانوان شاغل و نبود سیاست‌های تشویقی از سوی دولت بر کاهش تمایل خانواده‌ها برای فرزندآوری اثر گذاشته است.

بختیارخلج با اشاره به تغییر سبک زندگی و فرهنگ ادامه داد: سال‌های گذشته شاهد تغییراتی در فرهنگ و سبک زندگی مردم بوده‌ایم که بخش قابل توجهی  از آن متاثر از هجوم فرهنگ بیگانه،  نبود مدیریت و مقابله با تهاجم فرهنگی و بخشی نیز متوجه کم‌کاری‌های نهادهای متولی فرهنگ درون کشور بوده است.  

وی اظهار کرد: در بخش داخلی از یک سو نسبت به  شناخت، حفظ، تربیت و نگهداری ریشه‌های فرهنگ اصیل ایرانی-اسلامی خوب عمل نشده و از سویی دیگر انتقال این فرهنگ دینی و بومی توسط انتقال دهنده‌هایی مانند نهادها و موسسات مختلف از جمله دولتی و غیردولتی و خانواده همه جانبه‌نگر صورت نگرفته است.

تغییر فرهنگ باعث کاهش توجه جوانان به ازدواج شده است

معاون زنان و خانواده بسیح اساتید دانشگاه‌های تهران عنوان کرد: در برخی پدیده‌ها با تغییرات فرهنگ و ارزش‌ها مواجه بوده‌ایم مثل  ازدواج، به طوریکه در فرهنگ ازدواج کارکردها و ارزش‌هایی مانند فرزندآوری، ساده گرایی و اخلاق محوری به دلایلی به حاشیه رفته‌اند و این فرهنگ تحت الشعاع فرد گرایی و تجمل گرایی  قرار گرفته و از تبعات این تغییر در فرهنگ ازدواج توجه نکردن به ازدیاد نسل و فرزند آوری بوده است.

وی درباره سایر عوامل موثر بر نرخ رشد منفی جمعیت در کشور یادآور شد: نبود مشوق های لازم که به کرات هم اشاره شده است، این مشوقها همانطور که در سال‌های گذشته در خصوص تشویق کاهش و کنترل جمعیت، محدود به تنها والدین نبود الان نیز نباید صرفا متوجه والدین باشد، بلکه مهم است برای افراد و مجموعه‌های کمک کننده به اجرایی شدن سیاست‌های افزایشی جمعیت به ویژه افرادی که مستقیم با زوجین تعامل دارند نیز تشویق‌هایی در نظر گرفته شود.

به گفته بختیارخلج؛  زمانی که سیاست‌های کاهشی جمعیت در وزارت بهداشت انجام می‌شد یک دکتر وقتی مشاوره موفق منتج به پیشگیری از بارداری داشت تشویق مالی دریافت می‌کرد. در حال حاضر نیز مجموعه‌هایی نظیر مراکز خدمات مامایی و مراکز مشاوره  می‌توانند در جهت کمک به افزایش جمعیت تشویق شوند.

این استاد دانشگاه کاهش میزان ازدواج را علت دیگر کاهش فرزندآوری دانست و گفت: رفع این مشکل نیاز به مطالعه، اقدام عملی و جهادی، هم گرایی، هم افزایی ظرفیتها و رفع موانع دارد، این مهم صرفا با تصویب یک قانون بدون ضمانت اجرایی محقق نخواهد شد.

وی ادامه داد: ایجاد سامانه ملی که بتواند از یک سو جوانان متقاضی و در سنین  ازدواج، موانع و نیازهای آنها را در ابعاد مختلف ثبت و شناسایی و از سویی دیگر ظرفیت‌ها و سرمایه‌های هر استان(مثلا در بعد مسکن  و اشتغال) اعم از دولتی، غیر دولتی، خیرین را مشخص کند می‌تواند اطلاعاتی برای برنامه‌ریزی درست و پرهیز از هدر رفتن منابع در اختیار سیاست‌گذاران قرار دهد.

بختیارخلج اضافه کرد: افزایش شهرنشینی و محدودیت‌های که ویژگی‌های شهرنشینی بر تصمیم خانواده‌ها برای فرزندآوری تحمیل می‌کند؛ همچنین افزایش مشارکت‌های اجتماعی بانوان و فقدان سیاست‌های حمایتی انعطاف پذیر برای مادران شاغل دارای فرزند به لحاظ محدودیت قانون و در برخی موارد عدم ضمانت اجرای محکم قوانین است.

رشد منفی جمعیت آسیب‌های بسیاری برای آینده کشور دارد

مشاور اسبق ریاست سازمان بهزیستی در امور زنان و خانواده درباره علل دیگر کاهش نرخ رشد جمعیت یادآور شد: ارزش گذاری نکردن به کار منزل و مادری، نبود برنامه‌های فرهنگی و تبلیغاتی موثر، مدیریت نادرست اقتصادی در کشور و وضعیت بی‌ثبات و ناامن اقتصادی عوامل مهمی در تصمیم گیری‌های کوتاه و بلند مدتی برای فرزندآوری و ازدواج، فردگرایی، دنیای مدرن  و ناباروری و سقط نیز از علل کاهش جمعیت است.

وی ادامه داد: در حال حاضر با جمعیت سه و نیم میلیون نفری زوج‌های نابارور مواجه هستیم که این رقم ۲۲ درصد جمعیت زوجین در سن باروری را شامل می‌شود، تسهیلات و پوشش بیمه‌ای زوجین نابارور ضمن کمک به افزایش جمعیت مشکلاتی نظیر سردی کانون خانواده، روابط زوجین  را کاهش می‌دهد و البته مقابله با انجام سقط‌های غیرقانونی نیز باید صورت پذیرد.

بختیارخلج گفت: با توجه به اینکه تا سال ۲۰۵۰ یک چهارم جمعیت کشور سالمند خواهند بود، لازم است به موازات هم برنامه‌هایی برای افزایش باروری، جمعیت و نیز تدابیری حمایتی برای سالمندان مدنظر سیاست‌گذاران قرار گیرد.

این جامعه شناس عنوان کرد: رشد منفی جمعیت آسیب‌هایی در ابعاد مختلف اقتصادی و تولید، سیاسی، اجتماعی و حمایتی  نظیر کاهش جمعیت در سن کار و فعال، بهم خوردن توازن جمعیتی، اثرات منفی بر والدین و کودکان، کاهش نشاط اجتماعی و تاثیر بر اقتدار ملی دارد.

وی اضافه کرد: تفکر سیستمی در سیاستگذاری‌ها، برنامه ریزی‌ها و عدم اقدام جزیره‌ای می‌تواند به رفع چالش‌های حوزه‌های مختلف کشور از جمله مباحث جمعیت کمک کند، سیاست‌هایی که تبعات منفی و مثبت پدیده‌ها را بر هم مد نظر قرار دهد.

خلج در تکمیل سخنان خود گفت: تا کنون اقدام جدی برای رفع مشکل جمعیت وجود نداشته و یک بخش آن به عدم باور مسئولان اجرایی نسبت به خطر کاهش جمعیت برمی‌گردد، حال چه در تفکر فردی چه عدم باور به توان اجرایی است.

این استاد دانشگاه در پایان خاطرنشان کرد: موازی کاری‌های متعدد، عدم ضمانت اجرای قوی برای قوانین هم در عرصه‌های مختلف از جمله جمعیت می‌تواند محدود کننده باشد.

انتهای پیام/