به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، تحولات فرهنگی یکی از موضوعات مهمی است که مقام معظم رهبری همواره بر آن تاکید داشته‌اند. به طور حتم نقش دانشگاه‌ها به عنوان یکی از نهادهای تاثیرگذار جامعه که بخش قابل توجهی از نیروی انسانی کشور را تامین می‌کند، در زمینه تحولات فرهنگی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. در عین حال اما به عقیده برخی فعالان فرهنگی، با گذشت ۴۰ سال از پیروزی انقلاب اسلامی و با وجود اسناد بالادستی متعدد، دانشگاه‌ها نتوانسته‌اند آنطور که باید و شاید در زمینه مسائل فرهنگی جامعه اثرگذار باشند.
در همین ارتباط، حجت الاسلام محمد سعید مهدوی کنی عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) و دکتری فرهنگ و ارتباطات در گفت‌وگو با خبرنگار ایسکانیوز، درباره چالش‌های فرهنگی در ۴۰ ساله گذشته اظهارکرد: انقلاب اسلامی ایران انقلابی فرهنگی بود که نتایج سیاسی به دنبال داشت اما شعار و محوریت اصلی آن مسائل فرهنگی بود. اما بعد از انقلاب شاهد تحولات زیادی در این حوزه نبودیم اگرچه شاهد اقداماتی مانند تاسیس شورای انقلاب فرهنگی بودیم، اما هنوز تا حد مطلوب فاصله زیادی وجود دارد.
وی افزود: کار فرهنگی بسیار دشوار است و سرعت پیروزی انقلاب اسلامی، فرصت نهادسازی صحیح به کارگزاران جمهوری اسلامی را نداد تا بتوانند در این زمینه اقداماتی را انجام دهند. به بیان دیگر کارگزاران انقلاب اسلامی به محض پیروزی انقلاب، درگیر مسائل مرتبط با اداره کشور و مقابله با جنگ تحمیلی شدند؛ در نتیجه سرمایه گذاری جدی از سوی نهادهای انقلاب در حوزه فرهنگ انجام نشد. البته این موضوع به معنی این نیست که هیچ اقدامی انجام نشده اما باید گفت که شاهد اقدام موثری که بتواند جایگزین فرهنگ شاهنشاهی بشود نبودیم.
غفلت در آموزش و پرورش
مهدوی کنی ادامه داد: شاید بتوان گفت یکی از نهادهایی که بیشتر از بقیه مورد غفلت واقع شده است، فضای آموزش و پرورش است. وقتی در این حوزه سرمایه گذاری مناسب انجام نشود، نسل دوم و سوم انقلاب اسلامی نیز در زمینه مسائل فرهنگی با چالش مواجه خواهند شد. بسیاری از رهبرانی که در تربیت نسل اول انقلاب نقش داشتند، فرصت سرمایه گذاری برای تربیت نسل دوم و سوم انقلاب نداشتند و همچنین سرمایه گذاری زیادی هم در این زمینه انجام نشده است.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: بنظر می‌رسد نیروی انسانی در زمینه مسائل فرهنگی به طور متوازن در کشور توزیع نشده است. درواقع بخش زیادی از سرمایه گذاری نیروی انسانی در زمینه مسائل غیر فرهنگی انجام شده است که البته به بخشی از آن به دلیل کمبود تجربه و بخش دیگری از آن به دلیل جنگ تحمیلی بود. به بیان دیگر ما تجربه حکومت داری نداشتیم تا بتوانیم توزیع متوازان قوا در تمام سطوح را داشته باشیم و سپس نتایج آن را دنبال کنیم.
مسئله فرهنگ با دستور قابل حل نیست
وی با بیان اینکه اقدامات فرهنگی خوبی در این ۴۰ سال انجام شده است، گفت: با وجود اینکه در طول ۴۰ سال گذشته اقدامات فرهنگی زیادی انجام شده است، اما نتایج به دست آمده بعضا معکوس بوده است. اصلی‌ترین دلیل این مسئله هم کمبود تجربه در زمینه مسائل فرهنگی است زیرا حوزه فرهنگی نیازمند انگیزه در سطح جامعه و درون مردم بود تا فعالیت‌ها به صورت ساماندهی شده انجام شود. اما متاسفانه بعد از انقلاب اسلامی فعالیت فرهنگی کاملا دولتی شد درحالی که مسئله فرهنگی به صورت دستوری قابل حل نیست و نهادهای انقلابی باید هدایت افکار عمومی و انگیزه بخشی و تبیین معیارها را برعهده می‌گرفتند تا شاهد فعالیت خودجوش بخش‌های فرهنگی باشیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) با اشاره به مطابقت نداشتن برنامه‌های نهادهای فرهنگی با نیازهای فرهنگی جامعه گفت: حضور برخی افراد به مدت طولانی و مستمر در برخی نهادهای فرهنگی و کمتر در تماس بودن با دغدغه‌های فرهنگی حال حاضر جامعه نیز از دیگر چالش‌هایی است که در این حوزه با آن مواجه هستیم. به بیان دیگر، نبود درک درست نهادهای فرهنگی از شرایط میدان و صحنه عملِ فرهنگی، باعث شده تا تلاش‌های انجام شده بدون نگاه به واقعیت‌های جامعه باشد.
مهدوی کنی اضافه کرد: برخی مواقع پرهیز از بیان حقایق جامعه با هدف اعلام ارزش‌ها، باعث شده تا روند تحولات فرهنگی کند باشد؛ درحالی که بیان ارزش‌ها و فهم درست میدان و واقعیت صحنه زندگی مردم، دو موضوع کاملا متفاوت است. بعضا برخی شعارها را دادیم و تصور کردیم این شعارها، دقیقا مطابق با صحنه عمل است؛ همچنین تمامی حقیقت زندگی افراد را در یک محور خلاصه کردیم و تمام آحاد جامعه را صرفا به برخی محورها تقلیل دادیم.
سیاست‌های فرهنگی با واقعیت جامعه تطابق نداشته است
وی افزود: زندگی انسان‌ها در یک محور خلاصه نمی‌شود و به طور معمول در هر فضایی، نوعی از ادبیات، فرهنگ، گرایش و ارزش‌ها را خواهند داشت. کلیت جامعه نیز از افراد، سلائق، فرهنگ و باور متفاوتی تشکیل شده است و تقلیل مسائل فرهنگی به برخی مسائل، باعث شده سیاست‌های فرهنگی با واقعیت میدان و جامعه تطابق نداشته باشد. البته در این زمینه تلاش‌های زیادی انجام شده اما نتیجه بخش نبوده است.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: احیای نهادهای مردمی انقلاب می‌تواند یکی از راهکارهای تحولات فرهنگی باشد. این موضوع یکی از اولین اقداماتی است که باید در دستور کار نهادهای فرهنگی قرار بگیرد زیرا زمان زیادی نمی‌برد و بسیار زود بازده است. یکی از اتفاقات مهم در ابتدای انقلاب، تشکیل نهادهای خودجوش مردمی بود و نتوانستند در بسیاری از حوزه‌ها مانند سازندگی فعالیت داشته باشند؛ اما متاسفانه سیستم وزارتخانه و بروکراتیک سکولار را جایگزین نهادهای مردمی کردیم.
مهدوی کنی در پایان خاطرنشان کرد: بخش عمده‌ای از ارزش‌هایی که در نهادهای مردمی مانند جهاد سازندگی منتقل می‌شد، به یک باره با تبدیل شدن به وزارتخانه از دست رفت. به همین دلیل احیای نهادهای انقلابی مردمی به عنوان اقدامی زودبازده، می‌تواند یکی از اولین راهکارها برای تحولات فرهنگی و شکل گیری فرهنگِ متناسب با شرایط و ویژگی‌های هر منطقه جغرافیایی باشد.
انتهای پیام/
نظر شما